کریدور هند -خاورمیانه -اروپا / رقابت استراتژیک با ایران

هم ميهن: جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا در اجلاس G20 اعلام کرد که هند، عربستان سعودی و امارات متحده عربی (امارات متحده عربی) به همراه اسرائیل، فرانسه، آلمان، ایتالیا و ایالات متحده می‌خواهند «کریدور هند-خاورمیانه-اروپا ایجاد کنند.» این مسیر ریلی و کشتیرانی شامل فیبر نوری پیشرفته، خطوط لوله هیدروژن و مناطق اقتصادی است که از هند، از طریق امارات متحده عربی، عربستان سعودی، اردن و اسرائیل تا بندر پیرئوس در یونان امتداد دارد. یک گروه کاری جدول زمانی، طرح‌های تامین مالی و پروژه‌ها را در دو ماه آینده ارائه خواهد کرد. در صورت تحقق، این پروژه بزرگ می‌تواند بعد جدیدی از یکپارچگی اقتصادی بین خاورمیانه، جنوب آسیا و اروپا ایجاد کند. برخی در اسرائیل وسوسه شده‌اند که بگویند این ابتکار عمل راهی برای افزایش عادی‌سازی روابط با عربستان سعودی و تلاشی دیپلماتیک است که در استراتژی ایالات متحده در خاورمیانه ضروری است.

تزاچی هانگبی، مشاور امنیت ملی اسرائیل، این کریدور را نشانه‌ای معنادار خواند که نشان می‌دهد هر دو طرف به سمت تلاش‌های معنادار برای عادی‌سازی روابط بین دو کشور حرکت می‌کنند. اما موانع بر سر راه این پروژه اقتصادی قابل توجه است و ریاض انگیزه‌های دیگری برای این مشارکت دارد. از نظر ایالات متحده، پروژه عادی‌سازی روابط بین اسرائیل و عربستان سعودی وسیله‌ای برای رسیدن به اهدافش است. دولت بایدن به عنوان بخشی از یک طرح گسترده‌تر برای مهار ایران و کنترل نفوذ رو به گسترش چین در خاورمیانه در تحقق این کریدور فشار می‌آورد. هدف طرح ایالات متحده تغییر شکل چشم‌انداز ژئواکونومیک خاورمیانه از طریق پروژه‌های ارتباطی مانند کریدور هند خاورمیانه و اروپا، کمک به کاهش تردید کشورهای حوزه خلیج‌فارس در مورد تعهد آمریکا به امنیت منطقه، کاهش تنش‌ها با ایران و تقویت رهبری آمریکا در خلیج‌فارس است. این کریدور مکمل سایر ائتلاف‌های قدرت‌های دوست مانند هند-امارات-اسرائیل-آمریکا و مشارکت برای زیرساخت‌ها و سرمایه‌گذاری جهانی (PGI) به رهبری G7 است که در رقابت با کمربند و جاده چین تعریف شده‌اند و ایالات متحده بر این باور است که اهداف استراتژیکش بدون پیشبرد توافقات آبراهام و به‌ویژه عادی‌سازی روابط عربستان و اسرائیل محقق نخواهد شد.

این‌ها توضیح‌دهنده فشاری است که ظاهراً ایالات متحده بر ریاض وارد می‌کند تا روابط عمیق خود با چین را کاهش داده و روابطش با اسرائیل را عادی کند؛ آن‌هم در ازای یک پیمان امنیتی و حمایت از توسعه برنامه هسته‌ای غیرنظامی ریاض. به‌رغم عدم تمایل عربستان به پیوستن رسمی به کریدور هند- خاورمیانه- اروپا در حال حاضر این کشور به‌طور عملی امضاکننده پیمان با اسرائیل شده است. با گذشت زمان، امید است که این کریدور شرایط اقتصادی و روانی را برای تسهیل عادی‌سازی روابط میان ریاض و تل‌آویو ایجاد کند. از نظر هند، توافقنامه 2020 آبراهام میان امارات متحده عربی و اسرائیل موجب تقویت روابطش با ایالات متحده و کشورهای خاورمیانه می‌شود و چشم‌اندازش را برای چندجانبه‌گرایی و نظام چندقطبی بیشتر تقویت می‌کند. با این حال، کریدور هند، خاورمیانه و اروپا، به هند در مورد جست‌وجوی مسیرهای تجاری جایگزین برای کریدور حمل و نقل شمال-جنوب به روسیه از طریق ایران و خنثی کردن محاصره‌ توسط کمربندراه چین کمک می‌کند. اما برای کسانی که در ریاض یا ابوظبی نشسته‌اند، اوضاع متفاوت به نظر می‌رسد. این کریدور در یک طرح گسترده‌تر عربستان برای تنوع اقتصادی و تلاش برای ایجاد یک سیاست خارجی مستقل‌تر قرار می‌گیرد.

این کریدور به‌عنوان بخشی از رقابت استراتژیک با ایران و نه به‌عنوان بخشی از تلاش برای برقراری روابط با اسرائیل تلقی می‌شود. برخلاف ایالات متحده، کشورهای حاشیه خلیج‌فارس هرگز دومی را پیش‌نیاز اولی ندیدند یا حتی به آن مرتبط نبودند. علاوه بر این، عادی‌سازی روابط عربستان و اسرائیل چالش‌های دیگری از جمله مخالفت سرسخت کنگره با برنامه هسته‌ای غیرنظامی عربستان و بر سر کار بودن یک دولت راست افراطی در اسرائیل پیش روی خود دارد. محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی نیز ممکن است وسوسه شود که مذاکرات را بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری 2024 ایالات متحده آغاز کند تا به‌طور بالقوه به توافقی بهتر از یک رئیس‌جمهور جمهوری‌خواه دست یابد.

خبرهای مرتبط