تصمیم جدید درباره گزینش معلمان / دور جدید خالص سازی

توسعه ایرانی - سعیده علیپور: تنها چند روز مانده به شروع سال تحصیلی جدید؛ وزارت آموزش و پرورش از تغییر فرآیند گزینش معلمان مدارس غیردولتی خبر داد. گزینشی که به موجب آن معلمان مدارس غیردولتی هم باید از همان فیلتری عبور کنند که معلمان در استخدام وزارتخانه. این در حالی است که در ماه‌های اخیر خبرهایی در خصوص سختگیرانه‌تر شدن فرآیند گزینش در استخدام معلمان مدارس دولتی نیز مطرح شده است.

هرچند سالهاست که موضوع گزینش با تکیه بر مسائل عقیدتی و سیاسی، اصل مهمی در استخدام کارکنان بخش‌های دولتی محسوب می‌شود، اما این شیوه در بخش‌های خصوصی کمتر محلی از اعراب داشته است. در این میان گرچه مدارس غیردولتی با وجود یدک کشیدن نام خصوصی، از تیغ این گزینش‌ها در امان نبوده‌اند و معلمان شاغل در آن، برای شروع به کار باید از فیلتر گزینش‌ وزارتخانه عبور می‌کردند، اما این فرآیند به لطف نبود رابطه مالی و استخدامی با دولت و حقوق کم این معلمان؛ چندان جدی و سخت‌گیرانه نبود. موضوعی که به نظر می‌رسد در راستای سیاست‌های خالص‌سازی هر چه بیشتر فضاهای آموزشی، در مدارس غیردولتی هم جدی‌تر از گذشته دنبال خواهد شد.

دیروز رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی اعلام کرد که «از این پس معلمانی که وارد مدارس غیردولتی آموزش و پرورش می‌شوند باید حتما گزینش شده و صلاحیت عمومی آنها مورد بررسی قرار گیرد». به گفته احمد محمود‌زاده آموزش و پرورش اجازه نخواهد داد کسی که این صلاحیت را نداشته باشد، وارد مدرسه شود.

سختگیری بیشتر در فرآیند به کارگیری معلمان در مدارس غیر‌دولتی در حالی است که همین حالا نیز محدودیت‌های زیادی در این حوزه وجود دارد؛ و مدیران اغلب مدارس غیردولتی باید تضمین‌های فراوانی برای استخدام این معلمان داده و برای تمدید مجوز مدرسه خود بر اصول ایدئولوژیک مورد نظر وزارتخانه توجه بیشتری مبذول کنند. این در حالی است که گزارش‌هایی که از وضعیت معیشتی و درآمدی معلمان مدارس غیردولتی منتشر می‌شود، خبر از سطح درآمد اندک و بسیار پایین‌تر این گروه حتی نسبت به معلمان مدارس دولتی دارد.

شروع سال تحصیلی با کسری نیرو

افزایش سخت‌گیری‌ها در حوزه به‌کارگیری نیرو در حالی است که آموزش و پرورش سال تحصیلی جدید را با کسری بیش از ۲۰۰ هزار معلم آغاز می‌کند. کسری که با وجود استخدام حدود 75 هزار نیرو در سال تحصیلی جدید همچنان باقی است. گفته می‌شود حدود نیمی از این معلمان جدید در آزمون استخدامی امسال پذیرفته شده و راهی مدارس می‌شوند.

گزینش‌های عقیدتی به جای تأکید بر توانمندی علمی

محمد علیزاده، کارشناس آموزشی با اشاره به اینکه تاکیدات از توانمندی علمی برداشته شده است و گزینش‌های عقیدتی برای آموزش و پرورش اولویت اصلی را پیدا کرده است، می‌گوید‌: «طبق قانون، معلمان استخدامی از آزمون بایستی یک سال دوره مهارتی ببینند. اما با وجود کمبود نیرو در بهترین حالت دوره ۱۰ روزه‌ای خواهند داشت». به گفته او وقتی، زمان طولانی برای گزینش‌های غیرعلمی صرف می‌شود، برای مهارت‌های علمی وقتی نمی‌ماند و این ظلم به کیفیت آموزشی است.

وی با اشاره به اینکه بیشتر از آنکه گزینش معلمان، براساس تخصص آن‌ها باشد، میزان اطلاعشان از امور مذهبی و ایدئولوژی ملاک است ادامه می‌دهد: «متاسفانه در این گزینش‌ها در حوزه سلامت روان و نحوه رفتار معلمان با دانش‌آموزان هیچ گزینش و فیلتری وجود ندارد». بسیاری تاکید بیشتر بر این موضوع را در راستای خالص‌سازی هر چه بیشتر محیط‌های آموزشی تفسیر می‌کنند و معتقدند، مسئولان آموزش و پرورش ارتقای این حوزه را تنها در پذیرش بیشتر مسائل اعتقادی و سیاسی می‌دانند و برای حوزه‌های دیگر اهمیتی قائل نیستند.

چندی پیش هم سیدحسین داود الموسوی، رئیس هسته گزینش وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه تمامی افراد مشغول به کار در این وزارتخانه حتی مدارس غیردولتی باید از مرحله گزینش عبور کنند، گفت: «به دلیل حساسیت بالای شغل معلمی، گزینش در محورهای اخلاقی، اعتقادی و سیاسی اعلام نظر می‌کند و گزینش علمی این افراد قبل از این مرحله اتفاق می‌افتد».

انتقاد از فرآیند خالص‌سازی در مدارس

دیروز انجمن اسلامی معلمان شهرستان‌های تهران در بیانیه‌ای به مناسبت آغاز سال تحصیلی 1403-1402 ضمن انتقاد از سیاست خالص‌سازی در آموزش و پرورش، سخت‌تر کردن گزینش و افزایش سهم گزینش در پذیرش معلمان؛ یادآور شد: «در حالی که وزارت آموزش و پرورش بر غلظت برنامه‌های ایدئولوژیک خود می‌افزاید، اما مدارس به راه دیگری می‌روند. فاصله بین فضای مدرسه و فضای رسمی در حال افزایش است. ادامه رویکرد موجود به امر آموزش و تلاش برای تربیت معطوف به یکسان‌سازی دانش‌آموزان شکست خورده است». این بیانیه با اشاره به افزایش میزان ترک تحصیل، سرنوشت تلخ رتبه‌بندی، طبقاتی شدن آموزش، نسبت به تغییر غیرمعمول برخی مدیران در مدارس هشدار داده است.

در این بیانیه آمده است: «در روزهای پایانی شهریور که مدارس خود را برای بازگشایی آماده می‌کنند اخباری درمورد تغییر مدیران ناهماهنگ منتشر شد. تغییر برخی از مدیران نشان‌دهنده شرایط ناخوشایند آموزش و پرورش است و بیشترین لطمه را به مدرسه وارد می‌کند».

در این میان بسیاری بر این موضوع اشاره می‌کنند؛ در شرایطی که آموزش و پرورش با ابر بحران‌های مختلف روبه‌رو است، معلمان با مشکلات معیشتی و دانش‌آموزان با کمبود امکانات و فقر محتوا در کتب درسی مواجه‌اند، اولویت‌بخشی به حوزه‌های گزینشی در امور غیرمرتبط با امر آموزش می‌تواند، وضعیت این مجموعه را در سال تحصیلی پیش‌رو بحرانی‌تر از همیشه کند.