از رقص شمشیر با سعودی‌ها تا بالا گرفتن اختلاف بر سر «سردار» در نقش جهان

توسعه ایرانی - محبوبه ولی: اواسط ماه گذشته پس از چندین سال که بازی تیم‌های ایران و عربستان به دلیل تیرگی روابط سیاسی دو طرف در کشور ثالث برگزار می‌شد، کنفدراسیون فوتبال آسیا (AFC) اعلام کرد که تمام دیدارها بین تیم‌های ملی و باشگاهی ایران و عربستان به صورت رفت و برگشت برگزار خواهد شد و دیگر نیازی به برگزاری در زمین بی‌طرف نخواهد بود.

این خبر خوش در پی آشتی سیاسی چند ماه پیش‌تر تهران- ریاض و رایزنی مقامات سیاسی دو کشور برای لغو مصوبه برگزاری بازی‌ها در زمین ثالث بود که نشان داد علی‌رغم تمام شعارها درباره جدایی ورزش و سیاست، واقعیت این است که این دو بر هم موثر و از یکدیگر متاثرند.

خبرگزاری ایرنا با اعلام این خبر نوشت: «هواداران پرشور در سراسر عربستان و ایران و تمام قاره کهن حالا می‌توانند مشتاقانه در انتظار فصلی هیجان‌اگیز در رقابت‌های فوتبالی بین تیم‌های ملی و باشگاهی ایران و عربستان باشند که در «رفاقت به رقابت» می‌پردازند.»

سردیس سردار ماند، بازی لغو شد

آن رفاقت اما یکشنبه‌شب جای خود را به جوی متشنج در ورزشگاه نقش جهان اصفهان داد و اتفاقا این بار هم پای سیاست در بین بود. تیم الاتحاد حاضر به حضور در زمین نشد. بازی لغو شد و تیم عربستانی ورزشگاه را به سمت فرودگاه اصفهان ترک کرد.

فریادهای «فوتبال با سیاست نمی‌خوایم نمی‌خوایم» و «برش دار، برش دار» در استادیوم نقش جهان اشاره به دلیل لغو بازی داشت. گرچه نه نماینده AFC، نه تیم الاتحاد و سپاهان و نه مسئولان دو طرف رسما دلیل لغو بازی را اعلام نمی‌کردند، اما شنیده‌ها از همان ابتدا اشاره به سردیس سردار سلیمانی در کریدور ورودی ورزشکاران به زمین مسابقه را داشت.

ساعتی بعد AFC طی بیانیه‌ای اعلام کرد: «دیدار تیم‌های سپاهان و الاتحاد از گروه C لیگ قهرمانان آسیا فصل ۲۰۲۳/۲۴ که قرار بود امشب در ورزشگاه نقش جهان اصفهان برگزار شود، به دلیل اتفاقات غیرقابل پیشبینی لغو شد.»

بیانیه کنفدراسیون فوتبال آسیا ادامه داده که «این موضوع به کمیسیون‌های مربوطه ارجاع خواهد شد.»

این بیانیه نیز اشاره صریحی به علت لغو مسابقات نکرده است، اما رسانه‌های سعودی از همان ساعات ابتدایی نوشتند که اعضای تیم الاتحاد به دلیل وجود سردیس شهید قاسم سلیمانی در ورودی تونل ورزشگاه نقش جهان، حاضر به ورود به زمین نشده‌اند.

این رسانه‌ها مدعی شدند که گرچه تیم الاتحاد روز گذشته در همین زمین تمرین کرده بوده است، اما مسئولان ایرانی وعده داده بودند که در روز مسابقه سردیس سردار سلیمانی را از زمین بردارند.

بنرهایی که دیروز از سردار سلیمانی در سطح وسیع در شهر تهران نصب شد موید ادعای رسانه‌های سعودی درباره علت لغو دیدار الاتحاد عربستان و سپاهان ایران است.

*** رفاقتی که به شکایت کشید

محمدرضا ساکت، مدیرعامل باشگاه سپاهان نیز گرچه اشاره مستقیمی به دلیل لغو مسابقه نکرد، اما اظهار کرد که در نزدیکی‌های ساعت برگزاری بازی، مواردی از سوی ناظر اعلام شد که توسط تیم الاتحاد مطالبه شده بود. او ادامه داده که درخواستی که تیم الاتحاد داشته خارج از عرف و مسائل ورزشی بوده است.

او در توضیحات خود عنوان کرده که «ما شکایت خودمان را از باشگاه الاتحاد سریعا با مستندات موجود به AFC ارائه خواهیم داد که ورزشگاه با این شکل و شمایل و استاندارد‌ها سال‌ها مورد استفاده بوده و هیچ نکته خاصی درباره آن مطرح نبوده است.»

آن رقص شمشیر مقام وزارت خارجه در هتل اسپیناس و این بیلبوردها از سردار سلیمانی با تیتر «از چشم‌هایش می‌هراسند» در واکنش به اقدام الاتحاد عربستان، حاکی از سردرگمی سیاست رسمی در قبال سعودی‌هاست

بدین ترتیب رقابتی که قرار بود زیر سایه رفاقت صورت پذیرد، خیلی زود به شکایت کشید. نه تنها ساکت، بلکه بلندگوهای ورزشگاه نقش جهان اصفهان نیز پس از لغو بازی، اعلام کردند که باشگاه سپاهان از الاتحاد شکایت خواهد کرد.

اینکه فرجام این شکایت به نفع ایران تمام شود یا به ضرر ایران، بستگی به رأی و نظر AFC دارد. ایمن الرفاعی، رئیس سابق کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال عربستان، در واکنش به تصمیم باشگاه الاتحاد و لغو بازی با سپاهان به یک سایت عربی گفته است: اگر ثابت شود الاتحاد اشتباه کرده است جریمه خواهد شد.

او درباره استفاده از نمادها و تندیس‌های غیر ورزشی در ورزشگاه هم اظهار کرده که این مورد باید بر اساس قوانین کنفدراسیون فوتبال آسیا مورد بررسی قرار گیرد.

برخی تحلیل‌ها اما با اشاره به رابطه نزدیک عربستان و AFC چه به لحاظ مالی و چه از نظر سیاسی، تصریح می‌کنند که در بهترین حالت برای ایران، ممکن است بازی مجددا برگزار شود، در غیر این صورت کنفدراسیون احتمالا امتیاز بازی را به الاتحاد خواهد داد.

روزنامه الشرق الاوسط اتفاقا در این باره نوشت که از منابع نزدیک و مطلع آگاه شده است که یا بازی به سود الاتحاد می‌شود یا اینکه دوباره و این بار در زمین بی‌طرف برگزار خواهد شد.

حساسیت سعودی روی سردار

گذشته از مسابقه‌ای که روز یکشنبه انجام نشد، یادآوری نشست خبری مشترک وزرای خارجه ایران و عربستان در خرداد امسال، موید دیگری است بر این نکته که گویا سعودی‌ها حساسیت ویژه‌ای روی سردار سلیمانی و اصرار خاصی بر حذف وی دارند.

خرداد امسال، فیصل بن فرحان آل سعود، وزیر خارجه سعودی پس از قهر هفت ساله دو کشور برای اولین بار به ایران آمده بود و پس از دیدارها و گمانه‌زنی‌ها نشست خبری مشترکی با همتای ایرانی خود داشت. به یکباره اما سالنی که برای نشست در نظر گرفته شده بود، تغییر کرد.

گذشته از مسابقه‌ای که روز یکشنبه انجام نشد، یادآوری نشست خبری مشترک وزرای خارجه ایران و عربستان در خرداد امسال، موید دیگری است بر این نکته که گویا سعودی‌ها حساسیت ویژه‌ای روی سردار سلیمانی و اصرار خاصی بر حذف وی دارند

همه حضار ایرانی و سعودی سالن را ترک کرده و به سالن دیگری رفتند. خبرنگار جام‌جم همان لحظه در ویدیوئی علت جا‌به‌جایی ناگهانی نشست مشترک وزرای خارجه ایران و عربستان در ساختمان وزارت خارجه را وجود تصویری از شهید سلیمانی در سالن مذکور عنوان کرد.

وزارت خارجه این موضوع را رد کرده و علت را مشکلات فنی اعلام کرد؛ با این حال در سالن دوم اثری از عکس حاج قاسم سلیمانی نبود.

در آن مورد ایران با تغییر سالن نشست، تن به خواست سعودی داد، این بار اما زیر بار این خواسته نرفت تا نقطه‌ضعف‌ها و دست‌اندازها بر سر راه آشتی تهران- ریاض را نمایان کند.

قدرت سیاسی تعیین‌کننده است

در واقع ایران هرچه می‌کوشد سطح این آشتی را بالا نگه دارد، مواردی از این دست نبض آن را کُند می‌کنند.

رقص عربی مدیرکل خلیج فارس وزارت خارجه ایران در رقص شمشیر مراسم روز ملی عربستان سعودی یکی از همین کوشش‌هاست که اتفاقا با واکنش‌های منفی بسیاری مواجه شد.

مصطفی فقیهی، سردبیر سایت انتخاب که اکنون زیر تیغ توقیف است، در همین باره و با اشاره به لغو بازی تیم‌های باشگاهی ایران و عربستان به دلیل وجود سردیس سردار سلیمانی در زمین بازی، به طعنه نوشت: «حیف رقص این مقام وزارت خارجه و آن هنر موزون و اطوار غریب! و ده‌ها مورد خوش‌رقصی نادیده‌ی احتمالی! مفت نمی‌ارزید و سوگمندانه چاره‌سازتان نشد!»

برخی دیگر اشاره به این می‌کنند که آنچه در استادیوم نقش جهان رخ داد، نمادی از قدرت سیاسی ایران بود. این عده یادآوری می‌کنند که در آمریکا نام میدان روبروی کنسولگری عربستان در لس‌آنجلس، «جمال خاشقچی» است و آمریکا این نام را بدون نگرانی از اینکه هزینه‌ای برای آن داشته باشد روی آن میدان نهاده است.

ایران اما برای بازگشایی سفارت عربستان ناگزیر به پایین کشیدن تابلوی شیخ نمری می‌شود که زمانی به خاطرش از دیوار سفارت بالا رفته بود و قرار داشتن سردیس یکی از سردارانش در ورزشگاه با چنین واکنشی از سوی عربستان مواجه شده و برایش ممکن است هزینه‌ساز نیز بشود.

مواردی از جنس میدان مشترک گازی آرش که عربستان به سادگی منافع ایران را نادیده گرفته و آن را دور می‌زند، شواهد دیگری هستند از شکل و ماهیت آشتی تهران- ریاض.

از سوی دیگر آن رقص شمشیر با سعودی‌ها و این بیلبوردها از سردار سلیمانی با تیتر «از چشم‌هایش می‌هراسند» در واکنش به اقدام الاتحاد عربستان، حاکی از سردرگمی سیاست رسمی در قبال سعودی‌هاست؛ سیاستی که گاه دست زیر می‌گیرد که آشتی‌اش دوباره تبدیل به قهر نشود و گاه خشم می‌گیرد و شهر را با بیلبورد پر می‌کند.