برابری در مشارکت اقتصادی رویای تعبیر نشده زنان

اقتصاد نیوز - باران ستوده - دبیر دپارتمان زنان و غرب آسیا انجمن ایرانی مطالعات غرب آسیا:

دستاورد بزرگ «اختصاص جایزه نوبل اقتصادی 2023به کلودیا گلدن» از حاشیه به متن راندن «موضوع شکاف جنسیتی در بازار کار» بود. موضوع مهمی که به رغم اهمیت فراوان، در طول سالهای گذشته نادیده گرفته شده و حتی آن را به هیاهوی نظریات فمنیستی نسبت ‌دادند. همین «انگ‌زنی» کافی بود تا موضوع تبعیض جنسیتی در بازار کار، از اولویت خارج شود .

تیعیض جنسیتی در بازار کارموضوع جدیدی نیست، صاحبنظران بارها نسبت به تبعات تداوم تبعیض جنسیتی در بازار کار هشدار دادند اما گویی اراده غالبی برای رفع این تبعیض وجود ندارد با این حال «انتخاب گلدن» نشان داد که جهان نیز نسبت به تداوم تبعیض زنان در بازار کار حساس شده و با این انتخاب ثابت کرده که قصد دارد تا افکار عمومی را آگاه کرده و بستری را برای پایان بخشیدن به این تبعیض بزرگ فراهم کند.

دبیر آکادمی نوبل قبل از اعطای این جایزه اعلام کرد که این جایزه به دلیل ارتقا درک جهانی از نتایج بازار کار زنان به کلودیا گلدن اعطا شده است زیرا گلدن در تحقیقات خود بر روی «بازار کار آمریکا در 200 سال گذشته» به این نتیجه رسیده است که درآمد زنان به صورت پیوسته مانند مردان افزایش نیافته، در حالیکه رشد اقتصادی پیوسته در حال افزایش بوده است.

رویای دست‌نیافتنی

افرادی که با موضوع شکاف جنسیتی در بازار کار از نظر آکادمیک آشنایی ندارند، از اعطای جایزه نوبل اقتصادی به چنین تحقیق گسترده‌ای تعجب کردند. اما این واقعیت را نباید فراموش کرد که موضوع تبعیض جنسیتی در بازار کار از چنان اهمیتی برخوردار است که به یکی از شاخص‌های مهم گزارش شکاف جنسیتی از سوی مجمع جهانی اقتصاد تبدیل شده است. درواقع تلاش کشورها برای رفع شکاف جنسیتی در چهار شاخص مشارکت اقتصادی و فرصتها، سلامت، آموزش و توانمندسازی سیاسی مورد ارزیابی قرار گرفته و در ژوئن هر سال«رتبه کشورها» اعلام شود. البته گزارش شکاف جنسیتی جهانشمول نبوده و از هر منطقه جغرافیایی، چند کشور انتخاب می‌شود.

در شرایط فعلی تبعیض گسترده‌ای در بازار علیه زنان وجود دارد از دادن حقوق کمتر با وجود شایستگی و توانمندی بیشتر تا اعطای پست‌های رده پایین. شاخص مشارکت اقتصادی و فرصت‌ها تلاش دارد تا با سنجه‌های دقیقی همچون نرخ مشارکت در نیروی کار[1]؛ برابری دستمزد برای کارهای مشابه[2]؛ درآمد کسب شده تخمینی [3]؛ قانونگذاران ، مقامات ارشد و مدیران[4]؛ کارگران حرفه‌ای و فنی وضعیت زنان را در بازار کار بسنجد. حال این سوال مطرح می‌شود که کدام کشورها توانستند رتبه نخست این شاخص را به خود اختصاص دهند؟

بررسی کشورهایی که در صدر لیست قرار گرفتند، نشان داد که ایسلند در جایگاه اول رتبه چهاردهم، نروژ در جایگاه دوم رتبه یازدهم، فنلاند در جایگاه سوم رتبه بیستم، نیوزلند در جایگاه چهارم رتبه چهل و دوم ،سوئد در جایگاه پنجم رتبه پانزدهم، آلمان در جایگاه ششم رتبه هشتاد و هشتم ، نیکاراگوئه در جایگاه هفتم رتبه نود و هشتم ،نامیبیا در جایگاه هشتم رتبه نوزدهم ، لیتوانی در جایگاه نهم رتبه بیست و ششم ؛ بلژیک در جایگاه دهم رتبه چهل و چهار را کسب کرده است. به عبارتی هیچیک از ده کشور نخست در گزارش شکاف جنسیتی، نتوانستند در شاخص «مشارکت اقتصادی و فرصتها» رتبه تک رقمی را به خود اختصاص دهند این در حالی است که رتبه نخست شاخص Economic Participation and Opportunity به کشور لیبریا اختصاص پیدا کرده که در جایگاه سی و نهم قرار گرفته است. رتبه دوم را جاماییکا کسب کرده که در جایگاه بیست و چهارم قرار گرفته است و رتبه سوم به کشور مولداوی تعلق دارد که در جایگاه نوزدهم جدول قرار گرفته است.

*سخن آخر

در شرایطی که کشورهایی با رتبه‌ تک رقمی نتوانستند در شاخص مشارکت اقتصادی و فرصت‌ها به برابری دست پیدا کنند و در برابر کشورهای نه چندان مشهور توانستند در این شاخص برابری را تجربه کنند. بهتر است تا کارنامه سه کشور لیبریا،جاماییکا و مولداوی پیش روی سایر کشورها قرار بگیرد تا بتوانند بسترلازم را برای رفع شکاف جنسیتی در «عرصه اقتصادی» را مهیا کنند وگرنه تا زمانی که «برابری کامل» در شاخص مشارکت اقتصادی در بین زنان محقق نشده و دغدغه‌های اقتصادی حل نشده باقی بماند، نمی‌توان به بهبود وضعیت زنان در یک کشورامیدوار بود.

[1] Labour-force participation rate

[2] Wage equality for similar work

[3] Estimated earned income

[4] Legislators, senior officials and managers