کنایه‌های عباس عبدی به دولت رئیسی

فعال سیاسی اصلاح طلب در گفتگو با هم میهن گفت: در دولت جدید ایران، وابستگی نهاد نظرسنجی موجب بی‌اعتباری است مگر آنکه خلافش ثابت شود. چراکه اجازه نمی‌دهند استقلال داشته باشند. در دولت قبل موارد محدودی بود که مانع از انتشار نتایج برخی سوالات می‌شدند اما مطمئن بودم که هیچ‌وقت در نتایج دست نمی‌بردند و نهاد مجری نظرسنجی را مجبور نمی‌کردند خلاف حقیقت چیزی را منتشر کند.

عباس عبدی، پژوهشگر و کارشناس نظرسنجی به سوالاتی درباره اهمیت نظرسنجی‌های انتخاباتی و دلیل آغاز دیرهنگام نظرسنجی‌ها در آستانه برگزاری انتخابات مجلس دوازدهم پاسخ داده است که در ادامه ‌می‌خوانید:

‌نظرسنجی‌های انتخاباتی در ایران از دوران برگزاری انتخابات دوره نهم ریاست‌جمهوری جایگاه خاصی پیدا کرده است. از نظر شما چقدر می‌توان به این نظرسنجی‌ها در ایران اعتماد کرد؟

اعتبار نظرسنجی در درجه اول به نهادی که آن را انجام می‌دهد، باز می‌گردد. سپس اگر آن نهاد معتبر هم باشد، از نظر تکنیکی و فنی باید به نظرسنجی دقت کرد که آیا این نظرسنجی نتایج درست و معتبری هم ارائه می‌دهد یا خیر. بنابراین نمی‌شود برای اعتبارسنجی نظرسنجی‌ها قاعده کلی اعلام کرد بلکه هر نظرسنجی براساس ویژگی‌ها و هدفی که برای آن تعریف می‌شود باید مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. مؤسساتی که من می‌شناسم، تاکنون عملکرد ایسپا قابل قبول بوده و اگر بر حسب مورد نقدی هم وارد باشد از نظر فنی است. نظرسنجی جدیدی که درباره انتخابات مجلس منتشر کردند، اگرچه پاسخ به سوال مهم است که البته قابل قبول است و ایراد خاصی درمورد آن ندیدم، متاسفانه نتایج کامل و جزئیات متغیرهای آن را منتشر نکردند که این ایراد اصلی است.

‌در سال جاری نظرسنجی چندانی برای انتخابات مجلس دوازدهم انجام نشده است؛ حتی ایسپا هم که در انتخابات قبلی از خردادماه نظرسنجی انتخابات مجلس را شروع کرده بود، در این انتخابات بسیار دیرهنگام عمل کرد. دیر انجام شدن نظرسنجی‌ها چقدر متأثر از شرایط کشور است؟

یکی از دلایل آن، دولت جدید است که رویکرد آن با تولید مستقل چنین اطلاعاتی همخوانی ندارد و طبعاً علاقه‌ای هم به انتشار آنها ندارد و به همین دلیل مدیرانی را در مسند کار قرار می‌دهد که در این مورد هماهنگ باشند. فضای غالب برای این مؤسسات همراه با نگرانی است، می‌ترسند که نظرسنجی کنند و نتایج آن را منتشر کنند و ‌همین برای آنها مشکل ایجاد کند.

‌فاکتور اعتماد مردم جایگاه بسیار مهمی در بین مراکز نظرسنجی در دنیا دارد. آیا در ایران نیز این فاکتور مهم است؟ و آیا می‌توان نتیجه گرفت که انجام نشدن نظرسنجی‌ها هم جنبه سیاسی دارد؟

در ایران تا جا افتادن مؤسسه‎‌ای که مردم نتایج آن را قبول داشته باشند، راه زیادی داریم، چراکه جلب اعتماد مردم اقدامی یک‌روزه نیست بلکه باید استمرار داشته باشد. از طرفی این تنها مردم نیستند که باید اعتماد آنها جلب شود، مهمتر از مردم بخش قابل‌توجهی از نخبگان و کارشناسان این حوزه هستند که باید به داده‌های نظرسنجی اعتماد پیدا کنند و مردم و رسانه‌ها نیز به تبع آن، اعتماد پیدا می‌کنند. اما این اعتمادسازی فرایندی زمان‌بر است. بنده هم معتقدم انجام نشدن این نظرسنجی جنبه سیاسی دارد زیرا همانگونه که گفتم دولت جدید با این نوع کارها همخوانی کافی ندارد. شاید برای نهادهای خاص خود نظرسنجی‌هایی داشته باشند اما هیچ علاقه‌ای ندارند که به‌صورت مستقل از حکومت، نظرسنجی تولید و منتشر شود.

‌بهترین زمان برای نظرسنجی‌های انتخاباتی چه زمانی است؟ چگونه باید انجام شود و چه فاکتورهایی لحاظ شود؟

قاعدتاً از زمانی است که فعالیت‌های انتخاباتی جدی می‌شود و شکل می‌گیرد و به مرور فاصله نظرسنجی‌ها باید کوتاه‌تر شود چراکه افکار عمومی نسبت به موضوع هوشیارتر و آگاه‌تر می‌شود و ذهنیت آنان نسبت به اینکه در انتخابات شرکت کنند یا به چه کسی رای بدهند و از چه سیاست‌هایی حمایت کنند، مشخص‌تر می‌شود و هرچه به زمان برگزاری انتخابات نزدیک‌تر می‌شویم قاعدتاً بازه زمانی برگزاری این نظرسنجی‌ها باید کم‌تر شود و در روزهای آخر حتی ممکن است لازم باشد که یک روز در میان هم نظرسنجی انجام شود. در ایران مناسب است که حداقل 6 ماه قبل از زمان برگزاری انتخابات نظرسنجی‌ها انجام شود. ممکن است نوبت‌های بعدی با یک ماه فاصله انجام شود سپس به مرور در دفعات بعدی این فاصله‌ها کم و کمتر شود. در هفته آخر شاید ظرفیت انجام یک روز در میان هم داشته باشد.

‌بحث بر سر نظرسنجی‌ها از سوی نهادهای دولتی و غیردولتی در برخی محافل سیاسی و اجتماعی مطرح می‌شود و به نوعی وابستگی آن را مؤثر بر اعتبار نظرسنجی می‌دانند. به نظر شما وابستگی یک نهاد نظرسنجی به دولت و... می‌تواند اثر گذار بر اعتبار آن باشد؟

از یک‌سو به ویژگی‌های دولت باز می‌گردد. در دولت جدید ایران، وابستگی نهاد نظرسنجی موجب بی‌اعتباری است مگر آنکه خلافش ثابت شود. چراکه اجازه نمی‌دهند استقلال داشته باشند. در دولت قبل موارد محدودی بود که مانع از انتشار نتایج برخی سوالات می‌شدند اما مطمئن بودم که هیچ‌وقت در نتایج دست نمی‌بردند و نهاد مجری نظرسنجی را مجبور نمی‌کردند خلاف حقیقت چیزی را منتشر کند. اما در مجموع وقتی پای دولت به میان می‌آید معلوم است که اهداف نادرستی پشت آن است. اعتبار داشتن یا نداشتن نظرسنجی به حکومت ربطی ندارد، همین که دولت وارد این ماجرا می‌شود یعنی می‌خواهد در فرایند عادی اعمال نفوذ کند و به همین دلیل از اعتبار آن کم می‌شود.