خبرهاى مهم بورسی برای فرهنگيان بازنشسته: وضعیت و تعداد سهام ارزش مالکانه بازنشستگان فرهنگی / فرمول محاسبه، تخصیص و نحوه فروش و مشاهده سهام معلمان

محمدحسن صدقی، دبیر کمیته عالی طرح ارزش مالکانه صندوق ذخیره فرهنگیان گفت: در اولین مرحله تخصیص سهام ارزش مالکانه به بازنشستگان عضو صندوق، حدود ۸۷۰ هزار نفر از اعضای صندوق که از ابتدای تأسیس صندوق تا پایان اسفند ۱۴۰۱ بازنشسته شدند، گواهی موقت سهام دریافت کرده‌اند.

به نوشته فارس، صندوق ذخیره فرهنگیان چه اقداماتی برای معلمان انجام می‌دهد؟ ماجرا از آنجا آغاز می‌شود که در صورت تمایل فرهنگیان در طول دوران خدمت، ماهانه مبلغی از حقوق‌شان به عنوان حق عضویت به صندوق ذخیره فرهنگیان واریز می‌شود و طبق قانون، دولت نیز متعهد است به همان میزان برای آنها واریزی داشته باشد.

صندوق ذخیره نیز با داشتن چهار هلدینگ پتروشیمی و انرژی، مالی و سرمایه‌گذاری، ساختمانی و خدمات و ۶۶ شرکت زیر مجموعه این هلدینگ‌ها، موظف است فعالیت اقتصادی به منظور کسب سودآوری و تولید ثروت برای فرهنگیان عضو آن داشته باشد.

فرهنگیان در زمان بازنشستگی، از کارافتادگی یا بازخریدی، سهم‌الشرکه خود شامل واریزی عضو، واریزی دولت و سود سالانه حاصل از سرمایه‌گذاری‌های مؤسسه را دریافت می‌کنند اما تاکنون طبق ماده ۲۱ اساسنامه صندوق، سهم عضو از خالص ارزش‌ دارایی‌های مؤسسه که ارزش مالکانه نام دارد، به آنها پرداخت نشده بود.

بالاخره پس از گذشت ۲۸ سال از تأسیس این صندوق و ۱۲ سال مطالبه‌گری اعضای آن، در دوره مدیریتی جدید این صندوق طرح ارزش مالکانه در دستور کار قرار گرفت و پس از کش‌وقوس‌های فراوان، سرانجام مرحله اول ارزش مالکانه در۶ آذر ۱۴۰۲ با حدود ۱۰ درصد از دارایی‌های این صندوق اجرایی شد و بازنشستگان گواهی موقت سهام خود را دریافت کردند.

در خصوص جزئیات بیشتر این طرح بزرگ و مهم برای فرهنگیان، با محمدحسن صدقی دبیر کمیته عالی طرح ارزش مالکانه، از فرهنگیان متخصص بازار سرمایه و منتخب فرهنگیان استان خراسان رضوی به گفت‌وگو نشستیم.

** جزئیات گواهی موقت سهام ارزش مالکانه

مرحله اول تخصیص سهام ارزش مالکانه چه زمانی اجرایی شده است؟

مرحله اول اجرای طرح ارزش مالکانه و تخصیص سهام به بازنشستگان با همت مدیران صندوق و حمایت نهادهای بالادستی و حاکمیتی در تاریخ ۶ آذر ۱۴۰۲ اجرا شد. در حال حاضر فرهنگیان عضو صندوق که تا پایان اسفند ۱۴۰۱ بازنشسته شده‌اند، با مراجعه به سوپراپلیکیشن فرهنگیان و وب‌سایت مؤسسه می‌توانند گواهی موقت سهام خود را مشاهده کنند که شامل مشخصات فردی و تعداد سهام تخصیص یافته به هر بازنشسته است.

میزان سهامی که در این مرحله تخصیص پیدا کرده چقدر است؟

در این مرحله حدود ۱۰ درصد از دارایی‌های صندوق در قالب سهام شرکت «سرمایه‌گستر سهند» به بازنشستگان اختصاص پیدا کرده و این فرآیند تا تخصیص و واگذاری سایر دارایی‌های مؤسسه ادامه خواهد یافت.

چه زمانی فرهنگیان می‌توانند سهام خود را به پول تبدیل کنند؟

با توجه به برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، پیش‌بینی می‌شود طی حداکثر ۹ ماه آینده، سهام این شرکت در بازار سرمایه قابلیت خرید و فروش پیدا کند و فرهنگیان مدیریت سهام خود را با ارزش روز در دست خواهند گرفت. البته الزامات بازار سرمایه و بورس و سایر موضوعات مرتبط با آن، ممکن است این چارچوب زمانی را دستخوش تغییر کند.

ارزش ریالی این سهام چقدر است؟

ارزش اسمی این سهام مطابق قوانین سازمان بورس ۱۰۰۰ ریال است اما ارزش واقعی سهام پس از طی مراحل فنی و اجرایی و واگذاری آن به فرهنگیان بازنشسته براساس سازوکارهای بازار سرمایه و پس از کشف قیمت مشخص خواهد شد و همان‌طور که گفتم احتمالا تا ۹ ماه آینده عملی خواهد شد.

این سهام در این مرحله به چه کسانی تعلق گرفته است؟

در اولین مرحله تخصیص سهام ارزش مالکانه به بازنشستگان عضو صندوق، حدود ۸۷۰ هزار نفر از اعضای صندوق که از ابتدای تاسیس صندوق تا پایان اسفند ۱۴۰۱ بازنشسته شدند، گواهی موقت سهام دریافت کردند.

تکلیف کسانی که پس از این تاریخ بازنشسته شده‌اند چه می‌شود؟

سهام این افراد محفوظ است و پس از تکمیل اطلاعات این عزیزان تا پایان سال، سهام آنها محاسبه شده و به آنها تخصیص پیدا خواهد کرد. همان‌طور که عرض کردم این طرح تدریجی است اما فرهنگیان اطمینان خاطر داشته باشند که هیچکس از قلم نمی‌افتد.

** وضعیت سهام ارزش مالکانه اعضای شاغل

فرهنگیان شاغل هم می‌توانند سهام دریافت کنند یا باید حتما بازنشسته شوند؟

قبل از هرچیز باید عرض کنم که سهام ارزش مالکانه به همه اعضای صندوق ذخیره فرهنگیان تعلق می‌گیرد اما این سهام صرفاً به اعضای بازنشسته تخصیص می‌یابد و سهام اعضای شاغل به دلیل تداوم واریزی ماهانه، تا زمان بازنشستگی نزد صندوق بوده و بر ارزش آن افزوده خواهد شد.

همان‌طور که مستحضر هستید با توجه به الگوی چندلایه‌ای و استانداردهای جهانی، جایگاه صندوق ذخیره فرهنگیان در لایه سوم (مکمل) نظام جامع تأمین اجتماعی قرار دارد و فلسفه وجودی آن، دریافت بخشی از حقوق و مزایای فرهنگیان عضو و به همان میزان سهم کارفرما (در اینجا دولت) است.

این مبالغ تحت مدیریت صندوق در حوزه‌های مختلف سرمایه‌گذاری می‌شود و در هنگام بازنشستگی هر فرد، سهم او محاسبه و پرداخت می‌شود. در واقع مبالغی که به فرد پرداخت می‌شود به عنوان مکمل و تقویت‌کننده حقوقی است که فرد در زمان بازنشستگی دریافت می‌کند.

این صندوق‌ها وظیفه‌ای برای پرداخت وجوه در زمان اشتغال فرد به کارکنان را ندارد. بنابراین، هرگونه اقدام خلاف این موضوع با فلسفه وجودی این صندوق‌ها مغایرت دارد که این مورد در بند ۲ اساسنامه صندوق ذخیره فرهنگیان درج شده است.

بنابراین در این مرحله سهام ارزش مالکانه صرفه به فرهنگیان بازنشسته تخصیص پیدا کرده است و سهام ارزش مالکانه اعضای شاغل در زمان بازنشستگی به آنها واگذار خواهد شد.

** وضعیت سهام ارزش مالکانه اعضای متوفی

آیا به فرهنگیان عضو صندوق که فوت شده‌اند هم سهام تعلق می‌گیرد؟

بله، حتما. سهام ارزش مالکانه به همه فرهنگیانی که حداقل یکماه عضو صندوق ذخیره فرهنگیان بوده‌اند تعلق می‌گیرد، بنابراین وراث اعضای متوفی می‌توانند نسبت به طی فرآیندهای قانونی و دریافت سهام اقدام کنند.

با توجه به الزام ماده ۳۴ قانون مالیات‌های مستقیم مبنی بر مالیات بر ارث و لزوم اخذ مفاصاحساب مالیاتی جهت تخصیص سهام، شایسته است وراث محترم ضمن پیگیری مراحل تخصیص سهام ارزش مالکانه، آمادگی دریافت این سهام را داشته باشند.

وراث فرهنگیان متوفی باید یک نفر را به عنوان نماینده خود به صندوق معرفی کنند. سازوکار این فرآیند در زمان مقرر که بعداً اطلاع‌رسانی خواهد شد، مشخص شده و این افراد می‌توانند به ادارات آموزش و پرورش یا دفاتر استانی مؤسسه صندوق ذخیره فرهنگیان مراجعه کرده و فرم‌های مربوطه را تکمیل کنند.

دارایی‌های مؤسسه صندوق ذخیره فرهنگیان متعلق به اعضای آن است و هر فرهنگی نسبت به میزان واریزی و مدت عضویت در صندوق سهم دارد که بدون کم و کاست به آنها تخصیص خواهد یافت.

** تعداد سهام ارزش مالکانه هر یک از اعضا متفاوت است

آیا همه اعضا به یک میزان سهام دریافت می‌کنند؟

به هیچ عنوان. مرحله اول تخصیص ارزش مالکانه به فرهنگیان بازنشسته عضو صندوق ذخیره فرهنگیان در حالی به همه این افراد تعلق می‌گیرد که تعداد سهام تخصیص یافته به هر عضو، از یک سهم تا حدود ۲۲ هزار سهم متفاوت خواهد بود.

در خصوص تعداد سهم هر بازنشسته از دارایی‌های صندوق، مدت عضویت و مبالغ واریزی آن فرد به صندوق در طول دوره عضویت، مبنای محاسبه خواهد بود. بر این اساس، ابتدا واریزی‌های اعضا بر اساس شاخص تورم ماهانه بانک مرکزی محاسبه شده و در گام بعدی، نسبت یا درصد تخصیص مالکیت به هر نفر تعیین می‌شود.

واضح است افرادی که مدت طولانی‌تری عضو صندوق بوده و یا در مدت واریزی خود مبالغ بیشتری به صندوق واریز کرده‌اند، سهام بیشتری به آنها تعلق خواهد گرفت. از آنجایی که میزان واریزی ماهیانه فرهنگیان از یک تا ۵ درصد حقوق و مزایای فرهنگیان و همچنین طول دوره عضویت آنها متفاوت است، میزان ارزش مالکانه آنها نیز متفاوت خواهد بود.

بنابراین تعداد سهام دریافتی فرهنگیان از یک سهم تا چند هزار سهم در هر مرحله از تخصیص سهام متفاوت است. فرهنگیان با مشاهده عملکرد مالی خود در سایت مؤسسه می‌توانند از مبنای محاسبه تعداد سهام تخصیص یافته مطلع شوند.

افراد بازنشسته به نسبت عملکرد مالی خود در گذشته، سهام تخصیص یافته را دریافت می‌کنند اما افراد شاغل هنوز امکان افزایش میزان واریزی ماهیانه خود به صندوق را تا سقف ۵ درصد دارند و می‌توانند از این فرصت جهت بهره‌مندی از تعداد سهام بیشتر در زمان بازنشستگی استفاده کنند.

** تخصیص سهام ارزش مالکانه به صورت مرحله‌ای و تدریجی

چرا فقط ۱۰ درصد از دارایی‌ها به فرهنگیان اختصاص پیدا کرده است؟

هدف از اجرای طرح ارزش مالکانه، تخصیص و واگذاری سهم کامل هر بازنشسته عضو صندوق ذخیره فرهنگیان از دارایی‌های مؤسسه است اما با توجه به اینکه هنوز تمام دارایی‌های مؤسسه ارزش‌گذاری رسمی نشده‌اند، اجرای این طرح به صورت مرحله‌ای و تدریجی و بالطبع در هر مرحله متفاوت خواهد بود.

به این منظور با صرف زمان و توان مضاعف، بخشی از دارایی‌های مؤسسه تحت بررسی و آنالیز قرار گرفت و تحت الزامات و مقررات بازار سرمایه به سبد تخصیص اضافه شد و در نهایت، مرحله اول تخصیص ارزش مالکانه در ۶ آذر ۱۴۰۲ اجرایی شد.

بنابراین فرهنگیان مطمئن باشند که تا آخرین ریال دارایی‌های صندوق محاسبه شده و سهام آن به بازنشستگان واگذار خواهد شد.

چه زمانی جمع کل دارایی‌ها و تخصیص کامل سهام انجام می‌شود؟

زمان دقیقی برای انجام این کار نمی‌توان اعلام کرد. به موازات عملیات تخصیص سهام در این مرحله، سایر دارایی‌های صندوق نیز در فرایند بورسی‌شدن و ارزش‌گذاری قرار گرفته و به ترتیب اولویت منافع برای اعضا وارد سبدهای تخصیص بعدی می‌شوند.

لذا در این مرحله نمی‌توان جمع کل دارایی‌های صندوق را به صورت دقیق عنوان کرد. طبق محاسبات اولیه، مدت زمان اجرای کامل این طرح و تخصیص کامل سهام ارزش مالکانه، سه سال برآورد شده اما ممکن است ریسک‌های سیستماتیک مترتب بر آن، تقویم زمانی را دچار تغییرات کند.

** جزئیات مدیریت و فروش سهام ارزش مالکانه

سهامی که به فرهنگیان داده می‌شود چگونه است و آیا قابلیت فروش دارد؟

ارزش مالکانه صندوق ذخیره فرهنگیان به شکل برگ موقت سهام به بازنشستگان عضو صندوق تخصیص یافته و پس از طی مراحل قانونی و اجرایی، قابل مدیریت و فروش خواهد بود.

بر اساس جدول تقویمی و نقشه راه، شرکت‌های ابواب جمعی به تفکیک سه گروه (بورسی، غیربورسی، هلدینگی) وارد شرکت سرمایه‌گذاری سهند شده و به نسبت مقرر، سهام این شرکت‌ها به اعضای تخصیص می‌یابد.

طبق ماده ۲۷ قانون تجارت، تا زمانی‌که اوراق سهام صادر نشده است، شرکت باید به صاحبان سهام گواهینامه موقت سهم بدهد که معرف تعداد و نوع سهام و مبلغ پرداخت شده آن باشد. این گواهی در حکم سهم است و ظرف یک سال باید ورقه سهم صادر و به صاحب سهم تسلیم و گواهینامه موقت سهم مسترد و ابطال شود.

گواهینامه موقت سهام و تعداد سهام مرحله اول، بر روی وب سایت صندوق ذخیره فرهنگیان و سوپر اپلیکیشن فرهنگیان قابل دسترس بوده و بازنشستگان می‌توانند با ورود به این سامانه‌ها، این برگ را مشاهده و دریافت کنند.

در این برگه‌ها، ارزش اسمی هر سهم طبق قوانین و مقررات مترتب بر بازار بورس، ۱۰۰۰ ریال است اما مقرر شده که شرکت سرمایه‌گذاری سهند بورسی شده و سهام با ارزش ذاتی آن از مکانیزم بازار بورس قابلیت انتقال و نقدشوندگی داشته باشد.

با توجه به عدم قطعیت فعلی انتقال سهام به اعضاء و صدور برگه موقت، نقل و انتقال مالکیت تا زمان صدور برگ اصلی سهام وجاهت قانونی ندارد. بنابراین به جهت صیانت و حفاظت از سهام موقت منتشره، تا قبل از ورود به تابلوی بورس، غیرقابل معامله تلقی شده است.

** فرمول محاسبه و تخصیص سهام ارزش مالکانه

سهام ارزش مالکانه چگونه محاسبه می‌شود؟

فرآیند و فرمول محاسبه و تخصیص ارزش مالکانه مبتنی بر متدهای علمی، کار کارشناسی و همچنین نظارت نمایندگان اعضای صندوق ذخیره فرهنگیان در شفافیت کامل انجام گرفته است و این فرآیند به صورت مداوم برای رفع ایرادات احتمالی مورد بازبینی قرار می‌گیرد.

هرچند عملیات تخصیص توسط یک تیم حرفه‌ای بازار سرمایه و فناوری اطلاعات انجام شده اما خطای سیستمی احتمالی غیرقابل پیش‌بینی است. لذا همین فرآیند تدریجی و مستمر تخصیصی، متضمن اصلاحات آتی و تعدیل تخصیص در مراحل بعدی اعضاء می‌شود.

در این مرحله نسبت، سهم هر فرهنگی از کل دارایی‌های مؤسسه مشخص شده است. بنابراین، سهام هر فرد، درصدی از کل سهام اعضا است که در قالب سهام شرکت سرمایه‌گستر سهند به بازنشستگان تخصیص یافته است.

با توجه به اهمیت اجرای طرح ارزش مالکانه و با تأکید بر نقش آفرینی اعضای صندوق و معلمان در تحقق این هدف مهم، طی حکمی از سوی مدیرعامل مؤسسه، بنده به عنوان دبیر کمیته عالی ارزش مالکانه منصوب شدم و همه تلاشم را برای انجام دقیق این طرح بکار خواهم گرفت.

همچنین سه نفر از نمایندگان فرهنگیان که در هیأت امنای مؤسسه حضور دارند، از ابتدای این طرح بر فرمول محاسبه و فرآیند تخصیص آن نظارت داشته‌اند.

** نحوه مشاهده سهام ارزش مالکانه

فرهنگیان چگونه می‌توانند از میزان سهام خود مطلع شوند؟

با راه‌اندازی سامانه صورت وضعیت مالی و ارزش مالکانه در وب سایت صندوق و سوپر اپلیکیشن فرهنگیان، اعضای بازنشسته مؤسسه می‌توانند به صورت آنلاین، سهم خود از ارزش مالکانه صندوق در این مرحله و همچنین امتیازی که بر اساس آن ارزش مالکانه به آنها تعلق می‌گیرد را مشاهده کنند.

اعضای مؤسسه همچنین قادر به مشاهده فرمول محاسبه سهم خود از ارزش مالکانه مؤسسه بر اساس نرخ تورم ماهانه اعلامی از سوی بانک مرکزی از ابتدای تأسیس صندوق تاکنون خواهند بود.

این سامانه هم‌اکنون بر روی «سوپر اپلیکیشن فرهنگیان» به نشانی szf.satpay.ir و «وب سایت موسسه» به آدرس www.szf.ir و یا به طور مستقیم از طریق آدرس mb.szf.ir در دسترس اعضای مؤسسه قرار دارد.

آیا لازم است بازنشستگان برای دریافت سهام خود کد بورسی داشته باشند؟

همان‌طور که عرض کردم، با توجه به الزامات سازمان بورس، نقل و انتقال سهام صرفاً با کد بورسی قابل انجام است، بنابراین توصیه می‌شود بازنشستگانی که هنوز کد بورسی دریافت نکرده و یا در سایت مؤسسه درج نکرده‌اند، جهت تملک سهام خود به صورت قانونی، هر چه سریعتر نسبت به اخذ کد بورسی و درج در سامانه صندوق اقدام کنند.

ارزش مالکانه صندوق ذخیره فرهنگیان به شکل سهام بورسی و از طریق شرکت سرمایه‌گذاری سهند به بازنشستگان تخصیص می‌یابد. این شرکت، یک نهاد مالی است و با توجه به ماهیت موضوع فعالیت آن و الزامات بورس، قابلیت فعالیت در بازار سرمایه را دارد.

پیرو اطلاعیه‌های قبلی صندوق ذخیره فرهنگیان درصد بالایی از فرهنگیان نسبت به اخذ کدبورسی و ثبت آن در سامانه صندوق اقدام کرده‌اند اما برخی از فرهنگیان هنوز موفق به انجام این کار نشده‌اند، لذا توصیه می‌شود در اسرع وقت نسبت به انجام این مهم اقدام کنند.

روش دریافت کدبورسی و ثبت آن در سامانه، در وب سایت صندوق ذخیره فرهنگیان و در صفحه ثبت کدبورسی با جزئیات کامل تشریح شده است.