«ای ایران، ایرانِ» محمد نوری چگونه ساخته شد؟

محمد نوری یکی از صداهای آشنا و دلنشین موسیقی ایران است که بارها صدای او را از جعبه جادویی تصویر و یا رادیو شنیده‌ایم؛ هنرمندی که صدای او قطعات مشهوری چون «جان مریم»، «کهکشان عشق»، «سرزمین محبوب من» و «ای ایران، ایران» را برایمان خاطره‌ساز کرده است و از قطعه «ای ایران، ایران» او با آهنگسازی فریدون شهبازیان به عنوان یک قطعه باشکوه ملی یاد می‌شود.

به گزارش ایسنا، امروز جمعه یکم دی‌ماه سالروز ۹۴ سالگی محمد نوری است؛ هنرمندی که در سال ۸۹ در پی ابتدا به سرطان درگذشت ولی بیش از ۳۰۰ قطعه آوازی برای ما به جای گذاشت.  

در بین این ۳۰۰ قطعه؛ «ای‌ ایران»، «سفرهای دور»، «آواز سرزمین خورشید»، «جان مریم»، «عروسی»، «چشمان آبی و دریا»، «انتظار»، «لانه متروک»، «باران‌ها»، «ترانه‌های چوپان»، «سرزمین گیلان»، «شالیزار»، «ای به خفته دل»، «تو بیو»، «نشونشو»، «لالایی شیرازی» و «آواز سرزمین خورشید» قطعات ماندگاری هستند که نوری از خود به جا گذاشته است.

البته نوری در خاطره جمعی مردم ایران بیشتر به اجرای قطعاتی با تم میهنی شهرت دارد که برهمین اساس قطعه «ای ایران، ایران» از او بارها به گوش هر کدام از ما خورده است.

اما آهنگساز این قطعه فریدون شهبازیان است که درباره چگونگی ساخت این اثر طی یک گفت‌وگوی تلویزیونی گفته است: «در دهه ۴۰ سریالی در تلویزیون به نام «سفرهای دور و دراز» یا «سفرهای حامی و کامی» پخش می‌شد که زنده یاد نادر ابراهیمی آن را ساخته بود. در این سریال که من موسیقی‌اش را می‌نوشتم دو ترانه وجود داشت که اشعارش متعلق به آقای نادر ابراهیمی بود. با استفاده از این دو ترانه قطعه‌ای را در سال ۱۳۴۶ برای این سریال ساختم و از آقای نوری دعوت کردم که آن را بخواند و در نهایت قطعه «ای ایران، ایران» ساخته شد.»

در همین گفت‌وگو شهبازیان درباره اینکه آیا گمان می‌کرده که روزی این اثر تا این حد مشهور شود گفته است: «در آن زمان سعی کردم کاری بنویسم که ماندگار شود. من برای همه آثارم همیشه تلاش کرده‌ام که کاری ماندگار شوند.»

محمد نوری ۱ دی‌ماه سال ۱۳۰۸ در تهران متولد شد و پس از پایان تحصیلات ابتدایی و متوسطه در رشته‌ زبان و ادبیات انگلیسی از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد. او علاوه ‌بر فعالیت در عرصه موسیقی، چند کتاب را هم ترجمه کرد که از جمله رمان «درخت شیطان» نوشته ایرزی کازنیسکی است.

این هنرمند ابتدا در هنرستان تئاتر نزد اسماعیل خان مهرتاش مدت سه سال آواز ایرانی را به‌طور سینه ‌به ‌سینه آموخت. سپس به هنرستان عالی موسیقی رفت و زیر نظر استادان مصطفی کمال پورتراب و مهندس سیروس شهردار سلفژ و نت و پیانو را فراگرفت و پس از آن به کلاس اِولین باغچه‌بان (استاد هنرستان عالی موسیقی) رفت که مکتب وسعت صدای خود را پیدا کند.

محمد نوری پس از انقلاب اسلامی ایران، فعالیت هنری خود را با آلبوم «در شب سرد زمستانی» همراه با فریبرز لاچینی و احمدرضا احمدی در سال ۱۳۶۸ از سر گرفت. این همکاری بعدها با آلبوم «آوازهای سرزمین خورشید» ادامه یافت.

محمد نوری در اواخر زندگی‌اش به یک بیماری خونی بسیار بدخیم دچار شد و در این مدت بارها بستری و تحت درمان قرار گرفت. هرچند که خودش در آن زمان دوست نداشت کسی بداند که به سرطان مبتلا شده است. در نهایت محمد نوری با وخامت وضعیت جسمانی در شامگاه ۹ مرداد ۱۳۸۹ در بیمارستان «جم» در تهران درگذشت و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.