موسوی بجنوردی؛ از ردای فقاهت تا کرسی دانشگاه

ولی‌الله شجاع‌پوریان، مدير مسؤل روزنامه همدلی نوشت:

حضرت آيت‌الله سيدمحمد موسوي بجنوردي رضوان‌الله عليه چشم از جهان فروبست، نبودِ اين عالم عامل و علامه با فضيلت، فقداني بزرگ براي ساحت حوزه، دانشگاه، انديشه‌ورزي و اخلاق در کشور است. اين دانشمند فرهيخته از شخصيت‌هاي بزرگ علمي و ديني کشور در قرن معاصر بوده که علاوه بر برخورداري از سبک خاصي از معارف اسلامي و انديشه‌ورزي در حوزه‌هاي مختلف فقهي، شاگردان پرشماري را تربيت کرده و خدمات گرانقدري را براي اسلام و انقلاب ارائه داده است.

آيت‌الله بجنوردي سه دهه ابتدايي عمر خويش را در نجف و به‌ويژه حوزه علميه نجف سپري کرد و دروس مختلف ديني و فقهي را زير نظر بزرگان حوزه آموخت؛ حضور امام خميني(ره) در دوران تبعيد در نجف، فرصتي براي نزديکي و آشنايي با ايشان  را براي او  فراهم آورد. فرصتي که سبب شد تا بجنوردي جوان علاوه بر حضور در جلسات درس امام، به يکي از همراهان و ياران هميشگي او در مسير مبارزه و انقلاب اسلامي تبديل شود. روندي که در پيش از انقلاب تا همنشيني با امام خميني در نوفل‌لوشاتوي فرانسه ادامه پيدا کرد.

آيت الله بجنوري پس از پيروزي انقلاب در صدد ايجاد ساختارهاي مدون و نهادهاي حقوقي و قانوني براي کشور انقلاب‌زده برآمد و از اين رو با پيشنهاد رهبر فقيد انقلاب، مامور شد که تاسيس شوراي عالي قضايي -که تا زمان اصلاح قانون اساسي در سال 1368 کارکرد فعلي دستگاه قضا را بر عهده داشت- را پي‌گيري کرد و خدمات شاياني را در عرصه قانون و قضا در دهه اول انقلاب برجاي گذاشت. 

يکي از ويژگي‌هاي شاخص آيت‌الله بجنوردي چندبعدي بودن شخصيت او، روزآمدي و رويکرد تعاملي بود. او که  چند دهه در نجف با بزرگان ديني نشست و برخاست داشت، مدتي را نيز در کشور فرانسه با علوم روز دنيا و پيشرفت‌هاي علمي جهان غرب آشنا شد و از او شخصيتي دووجهي ساخت که عمري را هم با رداي استادي حوزه علميه و هم‌ کسوت استادي دانشگاه سپري کرد. 

مدتي عهده‌دار مسئوليت‌هاي اجرايي و قضايي بود و از اين رو تجارب متنوعش در طول چند دهه از او شخصيتي آگاه، روشن، پويا و متناسب با شرايط روز ايجاد کرده بود؛ شايد از اين رو بود که پس از بروز برخي انحرافات و کژروي ها در مسير انقلاب از فعاليت‌هاي اجرايي فاصله گرفت و در عرصه علم و دانشگاه کنش‌گري کرد.

آيت الله بجنوردي در دوران درخشان و پربرکت زندگي‌اش، در زمره اولين فقهايي بود که در باب احقاق حقوق زنان تلاش‌هاي موثر و راه‌گشايي را به کار برد. ايشان مواضع موجود در تاريخ اسلام درباره حقوق زنان را جزو اصول دين نمي‌دانست و معتقد بودند بايد اقدامات جدي براي رفع تبعيض عليه زنان انجام داد و اين تغييرات ضديتي با اسلام ندارد و به همراه آيت‌الله صانعي از امضا کنندگان طرح کمپين جمع آوري يک ميليون  امضا در حمايت از رفع تبعيض جنس عليه زنان بود. او سال ها عضو  فعال  کميسيون  حقوق بشر اسلامي  بود وبراي توسعه  بشر وحقوق  شهروندي و  نشان دادن سازگاري اسلام  با اين مقولات کوشيد .افزون  بر آن آيت‌الله  موسوي بجنوردي همچنين نظرات بديع و مقالات راه‌گشايي در موضوعات جديد  همچون  کودک‌آزاري، شبيه‌سازي انسان، ارث زن از شوهر، درمان ناباروري و موضوعاتي از اين دست دارد و از اين باب نيز با فقهاي سنتي تفاوت معناداري دارد.

آيت‌الله موسوي بجنوري همچون بسياري از بزرگان وپيش‌کسوتان انقلاب اسلامي به دليل رويکرد اصلاحي وتلاش براي جلوگيري از ايجاد خبط و خطا در آرمان‌هاي انقلاب و انتقاد از رواج رويه‌هاي دور از عقلانيت در اداره کشور با بي‌مهري بسيار مواجه شد که اين وضعيت در نحوه انعکاس رسانه‌اي درگذشت او نمايان است.