آیا حمام کردن و یا شنا در استخر، روزه را باطل می‌کند؟

بنا بر فتوای مراجع تقلید، انسان روزه‌دار می‌تواند حمام کند، اما باید مراقب باشد آب از راه دهان بینی وارد حلق نشود و همچنین تمام سر را در ظرف آب، حوض یا استخر فرو نبرد. حتی اگر در حمام قصد غسل کردن دارد، باید غسل ترتیبی انجام دهد.

به گزارش  تسنیم، یکی از شرایط اولیه در قبول بودن روزه، پرهیز از خوردن و آشامیدن است. به این ترتیب فرد روزه‌دار باید از خوردن هر نوع خوراکی – حتی دارو- و هر نوع آشامیدنی خودداری کند. البته در رعایت این حکم الهی، شبهات و پرسش‌هایی مطرح می‌شود، از جمله اینکه آیا فرو بردن سر داخل آب یا حمام کردن اشکال دارد و روزه را باطل می‌کند یا خیر؟

خبرگزاری تسنیم با مرور برخی استفتائات مقام معظم رهبری در صدد بررسی حکم حمام کردن و فرو بردن سر در آب در شرایط روزه‌داری پرداخته است.

فرو بردن سر در آب طبق نظر امام خامنه‌ای

آیت الله خامنه ای  درباره فرو بردن سر در آب می‌فرمایند:

«اگر روزه‌دار عمداً تمام سر را در آب فرو ببرد، بنابر احتیاط واجب روزه‌اش باطل است و باید روزه آن روز را قضا کند. در حکم این مسئله، فرقی نیست میان اینکه در هنگام فرو بردن سر در آب، بدن او هم در آب باشد یا اینکه بدن او در بیرون باشد و فقط سر را در آب فرو ببرد.

البته اگر نصف سر را در آب فرو ببرد و سپس بیرون بیاورد و نصف دیگر سر را در آب فرو کند، روزه‌اش باطل نمی‌شود. اما اگر تمام سر زیر آب برود ولی مقداری از موها بیرون بماند روزه باطل می‌شود.

اگر انسان شک کند که تمام سر زیر آب رفته یا نه، روزه‌اش صحیح است.

اگر روزه‌دار بی‌اختیار در آب بیفتد و تمام سر او را آب بگیرد روزه‌اش باطل نمی‌شود، ولی باید فوراً سر را از زیر آب خارج کند. همچنین اگر فراموش کند که روزه است و سر در آب فرو ببرد روزه او باطل نمی‌شود، ولی هرگاه یادش آمد باید فوراً سر را بیرون بیاورد.

کسی که با پوشیدن لباس مخصوص (مانند لباس غواصی) بدون این که بدنش خیس شود در آب فرو برود، اگر لباس به سر او چسبیده باشد، صحت روزه‌اش محل اشکال است و بنابر احتیاط واجب قضای آن لازم است.

آب ریختن روی سر توسط ظرف و مانند آن به صحت روزه ضرر نمی‌رساند.»

نظر سایر مراجع

نظر سایر مراجع تقلید درباره فرو بردن سر در آب به این شرح است:

پرسش: اگر روزه‌دار عمداً تمام سر را در آب فرو برد، اگر چه باقی بدن او از آب بیرون باشد، آیا روزه‌اش باطل است؟

آیت‌الله بهجت (ره): روزه‌اش بنا بر أقوی باطل می‌شود. و همچنین در حالی که مانع و حائل غلیظی دور سر را فرا گرفته و یا سر به چیزی آغشته شده که مانع از رسیدن آب به آن باشد، فرو بردن تمام سر در آب، بنا بر اظهر روزه را باطل نمی‌کند.

آیات عظام گلپایگانی، صافی، فاضل: بنا بر احتیاط واجب روزه‌اش باطل می‌شود.

آیت‌الله تبریزی: بنا بر احتیاط روزه باطل می‌شود.

آیت‌الله مکارم شیرازی: روزه‌دار بنا بر احتیاط واجب تمام سر را عمداً در آب فرو نبرد، حتی اگر بقیه بدن بیرون از آب باشد. اما اگر تمام بدن و قسمتی از سر زیر آب برود ولی مقداری از سر بیرون باشد روزه باطل نمی‌شود.

آیت‌الله زنجانی: بر روزه دار حرام است که عمداً تمام سر را در آب فرو برد، اگر چه باقی بدن او از آب بیرون باشد؛ ولی چنانچه معصیت کرده و این کار را انجام دهد، ظاهراً روزه‌اش باطل نمی‌شود و احتیاط مستحب در روزه واجب، آن است که دوباره به جا آورد و اگر تمام بدن را آب بگیرد ولی تمام یا مقداری از سر بیرون باشد، اشکال ندارد.

آیت‌الله سیستانی: فرو بردن تمام سر در آب روزه را باطل نمی‌کند ولی کراهت شدید دارد.

اگر شک کند که تمام سر زیر آب رفته یا نه

این مسئله در رساله آیات عظام بهجت و سیستانی نیست.

امام خمینی: ‏‏اگرشک کند که تمام سر زیرآب رفته یا نه، روزه‌اش صحیح است.‏

آیت‌الله خامنه‌ای: اگر انسان شک کند که تمام سر زیر آب رفته یا نه، روزه‌اش صحیح است.

آیات عظام گلپایگانی و صافی: اگر قصد داشت که سر را زیر آب فرو ببرد و شک کرد که تمام سر زیر آب رفت یا نه، بنا بر احتیاط واجب روزه‌اش باطل است.

آیات عظام خوئی و تبریزی: اگر به قصد این که تمام سر را زیر آب ببرد در آب فرو رود و شک کند که تمام سر زیر آب رفته یا نه، روزه‌اش باطل است ولی کفاره ندارد.

اگر تمام سر زیر آب برود

این مسئله در رساله آیات عظام بهجت و سیستانی نیست.

آیت‌الله خامنه‌ای: اگر تمام سر زیر آب برود ولی مقداری از موها بیرون بماند روزه باطل می‌شود.

آیت‌الله مکارم: روزه‌اش اشکال دارد.

آیات عظام خوئی و تبریزی: اگر تمام سر زیر آب برود، اگر چه مقداری از موها بیرون بماند روزه باطل می‌شود.

آیت‌الله زنجانی: جایز نیست روزه‌دار تمام سر را زیر آب ببرد؛ هر چند مقداری از موها بیرون بماند.

اگر روزه‌دار بی‌اختیار در آب بیفتد

آیت‌الله خامنه‌ای: اگر روزه‌دار بی‌اختیار در آب بیفتد و تمام سر او را آب بگیرد روزه‌اش باطل نمی‌شود، ولی باید فوراً سر را از زیر آب خارج کند.

‏‏امام خمینی: اگر روزه‌دار بی اختیار در آب بیفتد و تمام سر او را آب بگیرد یا‏‎ ‎‏فراموش کند که روزه است و سر در آب فرو برد، روزه او باطل نمی شود.‏

آیت‌الله زنجانی: اشکال ندارد و روزه او باطل نمی‌شود.

آیت‌الله مکارم: اگر روزه‌دار بی‌اختیار در آب بیفتد یا او را در آب بیندازند و سر او زیر آب رود یا فراموش کند که روزه است سر در آب فرو برد، روزه او باطل نمی‌شود، ولی اگر یادش بیاید، بنا بر احتیاط واجب باید فوراً سر را از آب بیرون آورد.

حمام کردن روزه‌دار

امام خمینی: حمام کردن مبطل روزه نیست، و تنها در صورتی که روزه‌دار بترسد حمام رفتن باعث ضعف او می‌گردد مکروه است.

آیت‌الله خامنه‌ای: آب ریختن روی سر توسط ظرف و مانند آن به صحت روزه ضرر نمی‌رساند.

آیت‌الله مکارم: رفتن به حمام برای روزه‌دار اشکال ندارد، هرچند فضای حمام را بخار گرفته باشد. همچنین می‌تواند سر را به طور کامل زیر دوش ببرد مشروط بر این که آب وارد حلق او نشود. البته به طور کلی اگر حمام رفتن باعث ضعف شود کراهت دارد.

نتیجه‌گیری

بنا بر فتاوای عنوان شده، انسان روزه‌دار می‌تواند حمام کند، اما باید مراقب باشد تمام سر را در ظرف آب، حوض یا استخری فرو نبرد. حتی اگر در حمام قصد غسل کردن دارد، باید غسل ترتیبی انجام دهد، نه غسل ارتماسی که لازمه آن فرو بردن تمام بدن در آب است.

از سوی دیگر اگر روزه‌دار گمان می‌کند حمام کردن او موجب سستی و ضعف بدن می‌شود، طبق فتوای برخی از مراجع در صورت استحمام، عمل مکروهی مرتکب شده است.