چرا حزب الله لبنان در تنش‌های سنگین اخیر میان ایران و اسرائیل ورود نکرد؟

رایا جلبی در فایننشال تایمز نوشت: در حالی که هفته گذشته ایران و اسرائیل از آستانه یک جنگ تمام عیار عقب نشستند، یک سیگنال قوی وجود داشت که نشان می‌داد هیچ یک از این دو علاقه‌ای به افزایش تنش ندارد و آن نقش آفرینی محدود حزب الله بود در این رویارویی مقطعی بود.

به گزارش انتخاب، در ادامه این مطلب آمده است: افزایش تنش‌ها بین اسرائیل و گروه حزب الله لبنان از زمان حمله ۷ اکتبر حماس منجر به مرگبارترین درگیری‌ها در آن سوی مرز‌های اسرائیل در طی چند دهه گذشته شده است. با این حال زمانی که مخاصمات منطقه‌ای به خطرناک‌ترین سطح خود رسید، و تهران در اقدامی بی سابقه ۳۰۰ موشک و پهپاد به سمت اسرائیل شلیک کرد، نقش آفرینی حزب الله در این درگیری عمدتا نمادین بود.

در روز ۱۴ آوریل، حزب الله در هماهنگی با حملات تهران ده‌ها راکت به سمت مواضع نیرو‌های اسرائیلی در بلندی‌های جولان شلیک کرد که به احتمال بسیار زیاد از محل استقرار نیرو‌های این گروه در خاک سوریه شلیک شده بود. اما این آتشباری محدودتر از حملات دیگری بود که حزب الله از ماه اکتبر انجام داده بود؛ و زمانی هم که ۶ روز بعد اسرائیل تصمیم به تلافی اقدام ایران گرفت، مواضع حزب الله در میان اهداف اسرائیل نبود.

اینکه هیچ یک از طرفین درگیری علاقه‌ای به درگیر کردن حزب الله، قدرتمندترین نیروی نیابتی ایران در منطقه نداشته یکی از مهمترین تصمیمات برای مهار منازعه‌ای بود که می‌توانست به یک تنش غیرقابل کنترل تبدیل شود، اما ایران و اسرائیل اعلام کردند در حال حاضر خواهان آن نیستند.

ریم ممتاز، محقق انستیتوی بین المللی مطالعات استراتژیک در این باره گفت: «برای حزب الله و ایران، این یک تحلیل هزینه فایده بود... اگر تهران به دنبال یک جنگ کامل با اسرائیل بود، حزب الله یک جزء اصلی حملات تهران را تشکیل می‌داد.»

تحلیلگران معتقدند تمایل به حفظ قدرت آتش حزب الله برای زمانی که اسرائیل تهدیدات خود برای عقب راندن این گروه از مرز را عملی کند، راه حل دیپلماتیکی برای حل موضوع وجود نداشته باشد، به توضیح خویشتن داری نسبی حزب الله در تحولات اخیر کمک می‌کند.

تمایل ایران برای اجتناب از یک واکنش جدی تری آمریکا و اسرائیل به گروه حزب الله نیز یکی از عوامل موثر در این تصمیم بوده است.

به گفته ممتاز، هرچند حمله روز اول آوریل به ساختمان کنسولی ایران در دمشق به برافروختن آتش درگیری منجر شد، اما از آستانه تلقی شدن به عنوان یک تهدید وجودی برای حکومت ایران عبور نکرد. «بنابراین مداخله جدی حزب الله ضرورتی نداشت.»

ارزیابی انجام گرفته بر اساس اطلاعات منابع محلی نشان می‌دهد از زمان حمله مرگبار حماس به جنوب اسرائیل، حدود ۲۶۰ نیروی رزمی گروه حزب الله در درگیری‌ها با اسرائیل کشته شده اند، آماری که بیشتر از کشته‌های این گروه در جنگ ۲۰۰۶ با اسرائیل بوده است.

بیش از ۶۰ غیرنظامی نیز در لبنان کشته شده اند و ۹۰ هزار نفر از روستا‌های واقع در مرز با اسرائیل آواره گشته اند. در اسرائیل ۱۴ سرباز و ۸ غیرنظامی در اثر حملات حزب الله کشته شده و بیش از ۹۰ هزار نفر از خانه‌های خود در مناطق مرزی آواره شده اند.

بر اساس برآوردها، حزب الله به عنوان گل سرسبد نیرو‌های نیابتی ایران در منطقه متشکل از حدود ۲۰ تا ۵۰ هزار نیروی رزمی و زرادخانه‌ای قدرتمند از پهپاد‌های مهاجم، سلاح‌های سبک، توپخانه، تانک و موشک‌های نقطه زن پیشرفته است. مبارزان کارآزموده این گروه آخرین بار در سال ۲۰۰۶ در یک جنگ ۳۴ روزه مرگبار علیه اسرائیل شرکت داشتند و پس از آن نیز طی یک دهه تلاش برای حفظ حکومت بشار اسد در جریان جنگ داخلی سوریه مهارت‌های رزمی خود را افزایش داده اند.

یک مقام لبنانی گفت، تصمیم اسرائیل مبنی بر هدف قرار ندادن حزب الله در روز جمعه به تلافی حمله ایران نشان داد که «افراد عاقل عنان امور را در کابینه دو دسته و متفرق اسرائیل در دست داشته اند.»

وی که نخواست نامش فاش شود افزود، اگر اینگونه نبود، «حزب الله ناگزیر از تلافی شدید می‌شد... در آن صورت ما اکنون درگیر یک جنگ تمام عیار بودیم.»

ایال هولاتا، مشاور سابق امنیت ملی دولت اسرائیل و تحلیلگر بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها گفت، این حقیقت که ایران برای اولین بار به صورت مستقیم اسرائیل را هدف قرار داد بدان معنا بود که اسرائیل باید به صورت مستقیم و نه از طریق نیرو‌های نیابتی به تهران پاسخ می‌داد.

وی افزود: «این درگیری درباره حزب الله نیست، درباره ایران است. ایران باید این پیام را دریافت می‌کرد تا فکر نکند که می‌تواند به آتش گشودن به سمت ما ادامه دهد... امیدوارم برداشتی که ایرانی‌ها از این تحولات داشته اند این باشد که آن‌ها باید در آینده محتاط‌تر عمل کنند.»

هرچند فعلا از یک جنگ تمام عیار احتناب شده، اما درگیری در مرز اسرائیل و لبنان همچنان خطرناک‌ترین نقطه شعه ور شدن یک تنش گسترده منطقه‌ای به شمار می‌رود. شیخ نعیم قاسم، معاون دبیرکل حزب الله لبنان هفته گذشته گفت، این گروه «نخواهد پذیرفت که اسرائیل از قواعد درگیری» در جنوب لبنان تخطی کند و اگر اسرائیلی‌ها چنین اقدامی صورت دهند حزب الله حملاتش را افزایش خواهد داد.

به گفته تحلیلگران، حزب الله هفته گذشته در چند حادثه، مجموعه جدیدی از تاکتیک‌های خود علیه اسرائیل را به نمایش گذاشت.

چهارشنبه گذشته، یک حمله پهپادی و موشکی تلافی جویانه گروه حزب الله به سامانه دفاع هوایی گنبد آهنین اسرائیل نفوذ و به شهر مرزی عرب الارامشه برخورد کرد. این حمله که به گفته تحلیلگران در آن از پهپاد‌های مدرن و‌تر و قدرتمندتر از موارد قبلی استفاده شده بود موجب زخمی شدن دست کم ۱۴ سرباز اسرائیل شد که جراحات ۶ تن از آن‌ها جدی گزارش شده است.

هرچند اسرائیل تلاش کرده توانمندی‌های حزب الله را از ماه سپتامبر به این طرف تضعیف نماید، اما به گفته مقام ها، دیپلمات‌ها و تحلیلگران منطقه حزب الله همچنان توان بالای خود را حفظ کرده است. حزب الله مدت هاست تهدیدی به مراتب جدی‌تر از حماس برای اسرائیل به شمار می‌رود.

به رغم آزمایش توانمندی‌های جدید در حمله هفته گذشته حزب الله هنوز از تسلیحات پیچیده‌تر زرادخانه تسلیحاتی خود رونمایی نکرده است.

مهند هاگه علی، معاون بخش تحقیقات مرکز کارنگی در بیرون گفت، حزب الله برای احتمال افزایش تنش با اسرائیل آماده بود. «آن‌ها درک می‌کنند که باید بهترین سلاح‌ها و توانمندی‌های خود را برای یک جنگ بزرگتر و گسترده‌تر حفظ کنند.».

اما به گفته ممتاز، این خویشتن داری «در تل آویو به عنوان ضعف تعبیر شد و اسرائیل را تشویق به افزایش مداوم تنش کرد... این خویشتن داری همچنین به اعتبار و بازدارندگی خیابانی حزب الله لطمه زده و موجب ایجاد اختلافات درونی شده است.»

آمریکا رهبری تلاش‌ها برای کاستن از سطح تنش از طریق یک معامله دیپلماتیک را بر عهده داشته، اما مقام‌ها و دیپلمات‌های حاضر در مذاکرات در حال مسابقه با زمان هستند. مقام لبنانی مذکور گفت: «پنجره فرصت برای دستیابی به یک توافق در حال بسته شدن است... و جنگ همچنان ممکن است رخ دهد.»