اقدام باورنکردنی دولت رئیسی

توسعه ایرانی - محبوبه ولی: دولت سیزدهم و مجلس یازدهم، سه و چهار سال پیش در حالی کار خود را آغاز کردند که اصلی‌ترین شعار هر دو، وعده‌های اقتصادی بود. وقتی مجلسی‌ها، کرسی‌های بهارستان را تسخیر می‌کردند، دلار 18 هزار تومان بود. 

زمستان 99 وقتی مجلس یازدهم که تنها چند ماه از عمرش می‌گذشت قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران» را تصویب کرد، قیمت دلار به بالای 25 هزار تومان رسیده بود.

محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، آن زمان گفت که این قانون برای لغو تحریم‌ها در چارچوب برجام تصویب شد و دست تیم مذاکره‌کننده را پُر کرد.  چند ماه بعد که دولت ابراهیم رئیسی با انبوهی از ادعاهای اقتصادی از جمله بریدن بند ناف اقتصاد از دلار، در پاستور نشس؛ دلار با اندکی اختلاف حول همان عدد 25 هزار تومان دور می‌زد. 

حالا در حالی که از عمر مجلس یازدهم چند هفته و از عمر دولت سیزدهم تنها یک سال باقی مانده، دلار به بالای 60 هزار تومان صعود کرده است. فنر دلار پس از حمله چند هفته پیش ایران به اسرائیل، با پرشی ناگهانی، نرخ این ارز را به محدوده 70 هزار تومان نزدیک کرد. این فنر از ابتدای هفته گذشته و با فروکش کردن التهابات دوباره در حال جمع شدن و بازگشت به مرحله آرامش نسبی است. 

 جفت پوچ دو قوه

این بازگشت اما بعید است نرخ دلار را به زمستان 1402 بازگرداند. در حال حاضر به حوالی 63 هزار تومان رسیده و اقتصاددانان نسبت به در رفتن دوباره فنر آن با بروز یک تکانه سیاسی دیگر هشدار می‌دهند. 

مرتضی افقه، اخیرا با اشاره به اینکه دولت در خصوص دلار منفعل است و کنترلی بر قیمت آن ندارد، گفته: «در صورت انتخاب ترامپ در آمریکا شوک آن می‌تواند دلار را از 100 هزار تومان هم عبور دهد.» اما محاسبه با همین قیمت 63 هزار تومان فعلی، نشان می‌دهد که قیمت دلار از آغاز شروع به کار مجلس یازدهم بیش از سه برابر و نیم و در سه سال فعالیت دولت سیزدهم بیش از دو برابر و نیم رشد کرده است.

محاسبه‌ای که نشان می‌دهد مشت دو قوه برای اصلاحات اقتصادی و کنترل بازار ارز، علی‌رغم همه وعده‌ها و آمارسازی‌ها پوچ بود و دو قوه نه تنها از کنترل قیمت ارز عاجز ماندند، بلکه وضعیت ارزی در این روزهای پایانی مجلس یازدهم به مناقشه‌ای دقیقه نودی میان آنها بدل شده است. 

مناقشه جدید از آنجا آغاز شد که محمدباقر قالیباف، پنجشنبه گذشته در دومین نشست مشترک با تیم اقتصادی رئیس‌جمهور، به دولت اولتیماتوم داد که اگر تا یکشنبه، یعنی دیروز، برنامه مکتوب خود برای مقابله با مشکلات ارزی را ارائه نکند، مجلس این موضوع را در صحن دنبال کرده و برنامه خود را پی خواهد گرفت. 

    دولت بر خلاف منتقدانش هیچ قائل به ضعف و خطای عملکرد و سیاستگذاری خود در این خصوص نیست و آنچنانکه پیش‌تر نیز گفته معتقد است این از معجزه دولت سیزدهم است که دلار امروز در کانال بالای 60 توقف کرده، وگرنه باید 100 هزار تومان می‌بود!

نه تنها قالیباف، بلکه سایر نمایندگان نیز در این روزهای پایانی مجلس به شدت سیاست ارزی دولت را به باد انتقاد گرفته‌اند. از جمله آنها مصطفی میرسلیم، نماینده پرحاشیه و اصولگرای مجلس طعنه سنگینی در پی افت بی‌امان ارزش پول ملی به دولت زده و نوشته است: «وزیر امور اقتصادی و دارایی و رئیس کل بانک مرکزی، اگر نمی‌توانند ارزش پول ملی را حفظ کنند، امضایشان را از روی اسکناس‌ها بردارند چون با کاغذ پاره فرقی ندارد.»

علی‌رغم این طعن و کنایه‌های و ضرب‌الاجل‌ها از سوی مجلس، بسیاری معتقدند که مجلس در طول چهار سال گذشته وظیفه نظارتی خود را به درستی انجام نداده و قیمت امروز دلار نیز گویای همین امر است. برخی دیگر اما تاکید می‌کنند که مسئله یک امر حاکمیتی است، از عهده دو قوه خارج است و به سیاست‌های بالادستی در حوزه سیاست خارجی و احیای روابط با دیگر کشورها و خروج از انزوا بازمی‌گردد. 

 واکنش قابل تامل دولت

در این میان اما واکنش دولت قابل توجه است. معاون پارلمانی رئیس‌جمهور در پاسخ به اولتیماتوم ارزی قالیباف، از عملکرد دولت دفاع کرده و طی نامه‌ای خطاب به رئیس مجلس مدعی شد که با اجرای سیاست‌های اقتصادی و ارزی، نرخ رشد نقدینگی از 33.1 درصد در فروردین 1402 به 24.3 درصد در اسفند، تورم تولیدکننده از 44.7 درصد به 24.5 درصد و تورم نقطه به نقطه مصرف‌کننده از 55.5 درصد به 32.3 درصد کاهش یابد. 

    در مقوله مدیریت بحران‌، ویدئویی در فضای مجازی فراگیر شده که تفاوت عملکرد ایران و امارات در مواجهه با سیل را نشان می‌دهد؛ تصویر ماشین‌های مجهز امارات برای پاک کردن معابر از سیل و کامیونی در ایران که تلاش رقت‌انگیزی برای جمع‌آوری سیلاب از سطح خیابان دارد

نامه محمد حسینی، در کنار ارائه آمار و ارقام از «پیشرفت و توفیقات اقتصادی دولت»، اضافه کرده که «طبق گزارشات بین‌المللی، در سال گذشته میلادی، ایران توانست بالاترین نرخ رشد اقتصادی را در منطقه داشته باشد و جزو بالاترین نرخ‌های رشد کشورهای جهان بوده است.»

در نهایت نیز ابرازامیدواری کرده که مجلس شورای اسلامی با درایت و زمان‌شناسی مناسب، دولت را در تحقق شعار سال یاری کند. 

پاسخ تند و نیش‌دار را اما ارگان مطبوعاتی دولت داد. روزنامه ایران دیروز در واکنش به اظهارات قالیباف، نوشت: «مجلس در قالب وظایف و اختیارات خود می‌تواند برنامه‌های پیشنهادی خود را در این حوزه از طریق تصویب قانون پیگیری ‌کند و حتی در صورت اعتقاد به کاستی‌های مدیریتی، ابزارهای نظارتی را به‌کار گیرد و سخن از «تعیین تکلیف» جز از مسیر قانونی، اساساً با وظایف اساسی این قوه همخوانی ندارد.»

 سودای سریال‌سازی برای فرار از واقعیت

از نامه معاون پارلمانی و واکنش روزنامه دولت چنین برمی‌آید که دولت اساسا بی‌کفایتی و ناتوانی‌اش در کنترل و اداره بازار را قبول ندارد؛ بر عکس با آمارهایی که هیچ اثر ملموسی از آنها در شرایط عینی بازار و وضعیت معیشتی مردم دیده نمی‌شود، مدعی فتح قلل تازه است و با همین احساس و رویکرد است که باوجود به گِل نشستن شعارهای دهان‌پُرکن، سپهر خلجی، رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت از تولید فیلم و سریال از اقدامات دولت سیزدهم خبر داده است!

    با همین احساس فتح قلل تازه است که علی رغم به گِل نشستن شعارهای دهان‌پُرکن اقتصادی؛ رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت از تولید فیلم و سریال از اقدامات دولت سیزدهم خبر داده است!

از وعده پوشالی ساخت سالی یک میلیون مسکن که بگذریم، همین 10 روز پیش معاون شرکت عمران شهرهای جدید اعلام کرد از 6 دهکی که توان خرید خانه را ندارند، 4 دهک آنها توانایی پرداخت اجاره مسکن را هم ندارند. 

فرشاد مومنی، استاد اقتصاد دانشگاه دیروز در گفت‌وگویی با جماران به میانگین تورم جهانی اشاره کرده و گفته بود: «در شرایطی که میانگین جهانی تورم حدود 7 درصد است ببینید عزیزان در ایران چه گلی کاشته‌اند!» دو سال پیش که میانگین تورم در دنیا بنا بر آمار بانک جهانی 3.4 درصد بود؛ ایران با تورم بیش از 40 درصد، رتبه چهارم تورمی‌ترین کشورهای جهان را داشت. 

در مقوله مدیریت بحران‌، ویدئویی در فضای مجازی فراگیر شده که تفاوت عملکرد ایران و امارات در مواجهه با سیل را نشان می‌دهد؛ ویدئو خودروهای مخصوص و مجهز به لوله‌های جمع‌آوری آب در امارات را نشان می‌دهد که سیل را جمع می‌کنند و سپس کامیونی در ایران که آب سیل را با لودر توی آن می‌ریزند و همزمان آب از اطرافش در حال ریزش دوباره روی زمین است!

با وجود چنین تصویری از عملکرد دولت به اضافه تلاطم و نابسامانی در بازارهای ارز، طلا، خودرو، اقلام خوراکی و ...، آمار مهاجرت‌ها و خودکشی‌ها، فسادهایی که اعداد و ارقامشان رکورد زده، عقب‌ماندگی و بی‌کفایتی در رسیدگی به مناطق محروم و موارد دیگری از مسائل امنیتی و اقتصادی دیگر که این لیست را طویل می‌کند، رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت معتقد است که اقدامات ارزشمند دولت به اطلاع عموم نرسیده و در پی آن خبر می‌دهد که قرار است از ظرفیت فیلم و سریال برای این منظور استفاده شود. 

خلجی توضیح داده: «همه ظرفیت‌های دولت، خدمات و کار‌هایی که در وزارتخانه‌های مختلف انجام می‌شود احصا و تبدیل به سوژه‌های متعدد شد و همکاری دستگاه را برخی از مجموعه‌هایی که امکان تولید فیلم و سریال دارند شروع کردیم.»

غافل از اینکه خدمات دولت اگر واقعی و نه در فضای انتزاعی و تخیلی باشند، جامعه آن را در تمام ابعاد زندگی خود لمس خواهد کرد؛ بدون آنکه نیازی به ریخت و پاش‌ برای خودستایی در قالب فیلم و سریال باشد!

خلجی درباره انتقادات برخی نمایندگان مجلس به مدیریت ارزی دولت نیز با بیان این‌که مسئله امروز ما این است که درگیر یک جنگ بزرگ همه جانبه اقتصادی و فرهنگی با جبهه استکبار هستیم، گفته است: «همه باید این را درک کنند و هر حرفی که این جبهه را تضعیف کند، حتماً کار ناپسندی است. تمام تلاش دشمن ایجاد ضربه به اقتصاد برای فشار مردم است. حالا اگر حرفی بزنیم که به اهداف دشمن کمک کند حتماً این کار از هر جایی که باشد کار ناپسندی است.»

این واکنش نیز همان رویکرد همیشگی بستن دهان‌ها به بهانه سوء استفاده دشمن است. برآیند این واکنش‌ها و موضع دولت در برابر انتقادات نسبت به وضعیت اقتصادی و بازار ارز اما این است که بر خلاف منتقدان، دولت هیچ قائل به ضعف و خطای عملکرد و سیاستگذاری خود در این خصوص نیست و بر عکس آنچنانکه پیش‌تر نیز گفته معتقد است این از معجزه دولت سیزدهم است که دلار امروز در کانال بالای 60 توقف کرده، وگرنه باید 100 هزار تومان می‌بود!