بزرگترین اشتباه رضا پهلوی از نگاه ظریف

وزیر خارجه پیشین کشورمان گفت: در این دنیا هیچ کس ابرقدرت نیست یکی از دلایل منفعت آمریکا از برجام این بود که مشکل هسته‌ای را کاهش بدهد تا بتواند حضور منطقه‌ای خود را کاهش بدهد. یکی از دلایلی که عربستان و اسرائیل برای مخالفت با برجام این بود که نمی‌خواستند حضور آمریکا کمرنگ باشند.

به گزارش ایلنا، سلسله نشست‌های چهلمین سال تاسیس انتشارات اطلاعات با عنوان «نشست اول ژئوپلیتیک خلیج فارس» با حضور محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه پیشین کشورمان و اصحاب رسانه در محل روزنامه اطلاعات صبح امروز برگزار شد.

محمدجواد ظریف در این نشست گفت: از بحث عالمانه برادر بزرگوارم جناب آقای مسجد جامعی استفاده کردیم. شرمنده هستیم که وزارت خارجه به خاطر نداشتن بودجه نتوانست از فرصت و پیشنهادات و تحقیقات محققین استفاده کند. ما در موضوع خلیج فارس باید از  دلاورمردان و دلاورزنانی که از آن پاسداری کردند، از عرب، فارس و بلوچ و دیگر گویش‌هایی که در دریای عمان حضور داشتند و تا شهدای جنگ تحمیلی که از حیثیت و شرف ایرانی دفاع کردند قدردانی کنیم و باید برای همیشه مدیون آنان باشیم.

ظریف تصریح کرد: ما امروز درگیر چالش‌های شناختی در خلیج فارس هستیم. امروز دنیا درگیر چالش شناختی است و همه دوست دارند به کشور و منطقه خدمت کنند و نمی‌خواهند در تاریخ نام بد از خود جای بگذارند. اشتباهاتی که رخ می‌دهد به خاطر شناخت نادرست اتفاق می‌افتد.

وی تصریح کرد: من در این بخش به دو تا سه اشتباه ادراکی اشاره می‌کنم که این دو سه ادراک نادرست باعث شده منطقه ما که حقش است صلح همزیست مسالمت آمیز داشته باشد به آن نرسد. از صحبت‌های آقای مسجد جامعی در مورد روندی که جهان عرب در حاشیه جنوبی خلیح فارس داشته که تا حد قابل توجهی در حال اصلاح اداراکات است وام می‌گیرم، ما هنوز در این اصلاحات عقب افتادیم و هنوز این ادراک غلط وجود دارد که مهم‌ترین آن ادراک نادرست خریدن امنیت است.

ظریف افزود: در تفکر خریدن امنیت این ادراک وجود دارد که کشورهای عربی امنیت را از آمریکا می‌خریدند و این تصور وجود داشت که با خرید امنیت وابستگی به قدرت قطبی اتفاق می‌افتد. امنیت قطبی به عنوان یک راهبرد وفاداری و حمایت بین مرکز و پیرامون وجود داشت اما رابطه مرکز و پیرامون به هم ریخت و امروز دنیای قطبی وجود ندارد. امروز جهان‌ها از قطب‌ها خارج شده‌اند و دوگانه وفاداری و حمایت وجود ندارد. کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس این موضوع را فهمیدند. چه زمانی فهمیدند؟ زمانی که کویتی‌ها اول پرچم شوروی را روی کشتی خود زدند و بعد پرچم آمریکا را زدند که بعدها جنگ نفت‌کش‌ها رخ داد.

وی خاطرنشان کرد: بنابراین این مشکل ادارکی را داشتند که باید امنیت را خرید و امنیت را با پرداخت پول تامین کردند و اولین نفری که برای امنیت پول پرداخت کرد صدام بود. کشورهای عربی تلاش کردند امنیت را از صدام خریداری کنند و صدام گفت من ضلع شرقی امنیت اعراب در مقابل ایران هستیم. یکی از رهبران عربی به آقای روحانی گفت ما  ۷۵ میلیارد دلار به عراق برای خرید امنیت کمک کردیم.

ظریف تصریح کرد: یادداشت دبیرکل وقت سازمان ملل نشان می‌دهد عربستان نگران قدرت گرفتن صدام بود. نمی‌شود تاریخ را فراموش کرد. در قطعنامه ۵۹۸ به صدام گفتند غرور ایرانی را زیر پا نگذار مردم ایران اگر غرورشان زیرپا گذاشته شود برخواهند گشت و دمار از روزگارتان در خواهند آورد. بنابراین کشورهای عربی این فهم را داشتند که نمی‌توانند به صدام اعتماد کنند و هیچ کشوری به اندازه کویت از عراق حمایت نکرد و بعد از آن سلاح عراق علیه کویت به کار گرفته شد.

وی ادامه داد: بعد از  آنکه سیاست خرید امنیت از عراق شکست خورد؛ بعد از  آنکه برای خرید امنیت به سراغ آمریکا رفتند؛ امروز رفته اند سراغ اسرائیل تا امنیت را از او بخرند اما متوجه نیستند که زمانی که سلاح عراق علیه خودشان استفاده شد حتما اسرائیل می‌خواهد با استفاده از توافق با کشورهای عربی آنان را پیش مرگ خود قرار دهد و در تاریخ ملموس و تقلبی خود هیچ حمایتی از هیچ کشوری نکرده است. این اشتباه شناختی کنار نرفته است.

وزیر خارجه پیشین کشورمان یادآور شد: ایران یک زمان پیشنهاد امنیت منطقه‌ای را با امضای دکتر ولایتی به سازمان ملل داد اما مورد توجه قرار نگرفت. بعد طرح صلح هرمز از سوی آقای روحانی مطرح شد که اعراب گفتند در آمریکا امروز ترامپ بر سر کار آمده است بگذارید به ایران فشار بیاورد تا یک چیزهایی تغییر کند ولی باز هم تفکر صلح منطقه‌ای را کنار گذاشتند.

وی افزود: امنیت خریدنی نیست و این اشتباه ادراکی باید درست شود. اشتباه ادراکی دوم این است که آمریکا می‌خواهد حضورش را در منطقه گسترده کند اما امروز آمریکا از نقطه توجه خاورمیانه خارج شده است. در این دنیا هیچ کس ابرقدرت نیست یکی از دلایل منفعت آمریکا از برجام این بود که مشکل هسته‌ای را کاهش بدهد تا بتواند حضور منطقه‌ای خود را کاهش بدهد. یکی از دلایلی که عربستان و اسرائیل برای مخالفت با برجام این بود که نمی‌خواستند حضور آمریکا کمرنگ باشند.

ظریف یادآور شد: ببینید چقدر این اشتباه ادراکی در سیاست منطقه‌ای تاثیرگذار است. دوستان عربی ما امنیت را خریداری می‌کنند و دارند روابط خود با اسرائیل را عادی سازی می‌کنند اما متوجه نیستند که این بزرگترین اشتباه است و در بزنگاه اسرائیل حمایتی  از آنان نخواهد کرد. همانطور که در آذربایجان و کردستان عراق این سیاست را طی کرده است. بزرگترین اشتباه رضا پهلوی این بود که به اسرائیل رفت و نمی‌فهمد که گفتمان اسرائیل این است که ایران از ابتدای تاریخ به دنبال نابودی یهود است.

وی تصریح کرد: اشتباه ادراکی سوم این است اگر با چیزی مخالفت کردیم آن اتفاق هرگز نمی‌افتد. فکر می‌کنیم مرکز مشروعیت هستیم. این تصور غلط است که شما با عدم حضور خود مانع شکل گیری آن اتفاق در منطقه می‌شوید. اما درست اینجاست که عدم حضور ما در امنیت منطقه‌ای باعث بسته شدن دست ایران در محیط قدرت می‌شود و این اشتباه بزرگ است که با عدم حضور ترکیبات شکل نمی‌گیرد در حالی که عدم حضور شما به معنای حذف شما از ترکیبات منطقه و تصمیم‌گیری است. مگر ما توانستیم جلوی حضور طالبان را با عدم حضور در مذاکرات بگیریم؟ راه‌های مواصلاتی ما مهم است اما تنها راه نیست وقتی هزینه شد و راه جدید ایجاد شد آن وقت راه مواصلاتی ما از گزینه خارج می‌شود.

این دیپلمات پیشین کشورمان افزود: در دنیای کنونی آمریکا هم نمی‌تواند وتو کند با وتو کردن نمی‌توانید جلوی مقاومت مردم غزه را بگیرید. این قدرت مردم را نشان می‌دهد. مبنای بازدارندگی حرف خدا و مردم است. جنگ اسرائیل با دولت‌های عربی شش روزه تمام شده اما جنگ اسرائیل با غزه هفت ماه ادامه پیدا کرده اما نتوانسته پیروز شود. امریکا و غرب خواستند اسرائیل پیروز شود اما ایا امروز کسی از خالی شدن غزه حرف می‌زند؟ آمریکا نمی‌تواند دنیا را وتو کند. ایران باید در بحران غزه کنش معقولانه‌ای در پیش می‌گرفت تا ایران هراسی را ناکام بگذارد.

ظریف عنوان کرد: فکر نکنیم باید ترسناک باشیم. ترسناک بودن هدف اسرائیل است و این موضوع با شنیدن و فهمین شکل می‌گیرد. این اشتباه ادراکی است که خیال می‌کنیم اگر در جایی شرکت نکردیم آن چیز شکل نمی‌گیرد. تصور نکنیم در FATF مقررات رعایت نمی‌شود اما شد و بانک‌های ما با ده برابر هزینه مجبور به رعایت قوانین آن هستند. برای همین کار استراتژیک و راهبردی، آشنا کردن جامعه با واقعیات روز است دنیا هر لحظه در حال تغییر است. ما باید هر روز فکر خودمان را نو کنیم و افکار پوسیده گذشته را کنار بگذاریم.

وی تصریح کرد: بنابریان سه ادراک نادرست خریدن امنیت، تلاش امریکا برای حضور در منطقه و عدم حضور در امنیت منطقه است که باعث شده منطقه روی آرامش نبیند. بنابراین باید با هم گفتگو کنیم، درک کنیم و بخوانیم. انگاره‌های ما درباره جهان عرب غلط است و باید بازنگری کنیم. انگاره‌های ما درباره مردم غلط است باید آن را به روز کنیم. این بازنگری با تغییر نگاه تهدیدمحور به فرصت‌محور اتفاق می‌افتد. همسایه‌ها برای ما فرصت هستند با اینکه در طول تاریخ ایران مورد هجمه همسایه‌ها بوده اما این فرصت است که همه چیز رنگ ایرانی گرفته است اعراب رنگ ایرانی گرفته‌اند. مغولستان رنگ ایرانی گرفته است و ما رنگ مغولی و چنگیزی نگرفتیم. ما خودمان تعریف می‌کنیم که شرایط فرصت است یا تهدید است. همچنین مردم برای ما فرصت هستند و نه تهدید و باید به آنان توجه کرد.