جانشین جوزپ بورل مشخص شد: کایا کالاس کیست؟

یوروینوز: کایا کالاس، نخست‌وزیر استونی که به عنوان یکی از سرسخت‌ترین منتقدان روسیه در اتحادیه اروپا شناخته می‌شود، قرار است در بروکسل نقش قدرتمندی در سیاست خارجی برعهده بگیرد؛ اقدامی که پیام قدرتمندی به مسکو تفسیر می‌شود.

به نظر می‌رسد که رهبران ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا با نامزدی خانم کالاس برای پست ریاست دستگاه دیپلماسی این اتحادیه که در حال حاضر در اختیار جوزپ بورل اسپانیایی است، موافق هستند و انتظار می‌رود این هفته تصمیم نهایی در این باره را اتخاذ کنند.

اگر در روز پنج‌شنبه نامزدی او توسط رهبران اتحادیه اروپا رسمیت یابد و کمیته روابط خارجی پارلمان اروپا نیز آن را تایید کند، آنگاه کایا کالاس به اولین شخصیت از اروپای شرقی در این مقام همچنین اولین استونیایی تبدیل خواهد شد که یکی از مناصب اصلی اتحادیه اروپا را به دست آورده است.

کایا کالاس کیست؟

ایستادگی مقابل روسیه

کایا کالاس از زمان تهاجم تمام عیار روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ میلادی، به یک نیروی محرکه قوی در سطح اتحادیه برای حمایت از اوکراین و مجازات روسیه تبدیل شده و در وضع تحریم‌ها علیه مسکو، ارسال کمک‌های نظامی به اوکراین و تقویت ظرفیت‌های دفاعی این بلوک نقش مهمی داشته است.

موضع سختگیرانه او علیه روسیه که البته پیش از آغاز این جنگ نیز وجود داشت، حتی این احتمال را بوجود آورده بود که با نامزدی او برای این پست، از ترس تحریک و واکنش مسکو، مخالفت شود.

واکنش‌های تند و صریح او به تجاوزات روسیه، حتی باعث شد که کایا کالاس به یک فرد تحت تعقیب در روسیه تبدیل شود. بطور مثال یکی از اقداماتی که او در کشورش را به اجرا گذاشته، حذف تمام بناهایی است که نماد قدرت اتحاد جماهیر شوروی پیشین محسوب می‌شد و از دوران جنگ جهانی دوم در استونی به جا مانده بود. کرملین این کار او را «اقدام خصمانه نسبت به حافظه تاریخی» توصیف کرده است.

با این وجود دیپلمات‌هایی که با یورونیوز صحبت کرده‌اند، می‌گویند که نه‌ تنها موضع بی‌رحمانه او در قبال مسکو به مانع بزرگی برای نامزدی او تبدیل نشده، بلکه دیپلمات‌های اروپای شرقی بطور ویژه از نامزدی او در این مقام که برای سال‌ها تحت تسلط اروپای غربی بوده، حمایت کرده‌اند.

از نامزدی او در حالی حمایت شده که اتحاد لیبرال‌ها و دموکرات‌های اروپا که او به آن تعلق دارد، در انتخابات پارلمانی اخیر نتایج ناامیدکننده‌ای به دست آورد و به چهارمین نیروی سیاسی بزرگ پارلمان اروپا تبدیل شد.

افت محبوبیت در داخل کشور با وجود حمایت‌های بلوک

اما از میزان محبوبیت خانم کالاس در داخل کشورش با وجود وجهه قوی بین‌المللی او کاسته شده است.

یکی از دلایل افت این محبوبیت، انتشار گزارش‌هایی مبنی بر روابط تجاری همسرش با روسیه بود که باعث شد در ژانویه ۲۰۲۴ میلادی میزان رضایت از او به ۱۶ درصد کاهش یابد.

دردسرهای او در این رابطه از تابستان گذشته آغاز شد؛ یعنی هنگامی که در اوت ۲۰۲۳ میلادی معلوم شد آروو هالیک، همسر خانم کالاس در یک شرکت لجستیکی سهامی دارد و این شرکت با وجود آغاز جنگ روسیه در اوکراین همچنان به فعالیتش در روسیه ادامه داده است.

خانم کالاس اعلام کرد که از روابط این شرکت با روسیه هیچ اطلاعی نداشته است و واکنش‌های داخلی به این ماجرا را نیز اقدامی با انگیزه‌های سیاسی توصیف کرد.

با این وجود، این رسوایی واکنش‌های بین‌المللی بسیار کمی در پی داشت. در واقع تنها واکنش از سوی پیتر سیجارتو، وزیر خارجه مجارستان دیده شد که خانم کالاس را متهم به «دورویی» کرد. این اتهام نیز زمانی مطرح شد که خانم کالاس دست دادن ویکتور اوربان با ولادیمیر پوتین را در جریان یک دیدار در چین محکوم کردد.

ارسال تسلیحات قدیمی به اوکراین

در ماه مارس نیز اقدامات دولت کالاس در موضوع شیوه کمک به اوکراین زیر سوال رفت؛ یعنی زمانی که دیپلمات‌های اتحادیه اروپا به دولت او در قبال چگونگی استفاده از مکانسیم «تسهیلات صلح اروپا» برای ارسال تسلیحات به اوکراین انتقاد کردند.

«تسهیلات صلح اروپا» (EPF) یک مکانسیم تامین مالی، خارج از بودجه اتحادیه اروپا است که از تلاش‌های نظامی و دفاعی کشورهای عضو تحت سیاست امنیتی مشترک حمایت می‌کند و بودجه‌ای که برای این مکانیسم برای دوره ۲۰۲۱-۲۰۲۷ میلادی در نظر گرفته شده، بیش از ۱۷ میلیارد یورو است.

از طریق همین بودجه، بخشی از کمک‌های تسلیحاتی کشورهای عضو اتحادیه اروپا به اوکراین بازپرداخت می‌شود و بر همین اساس دیپلمات‌های اتحادیه اروپا دولت کالاس را به افزایش مصنوعی رقم تسلیحات ارسال شده به اوکراین متهم کردند.

گزارش‌ها نشان داد که مبالغ درخواستی استونی از سایر کشورهایی که کمک‌های مشابهی انجام داده بودند، بیشتر بود. همچنین نشان می‌داد که تالین درخواست‌های بازپرداخت را بر اساس قیمت کیت‌های نظامی جدید محاسبه کرده آنهم در حالی که تجهیزات قدیمی‌تر را به کی‌یف فرستاده است.

وزارت خارجه استونی به این گزارش‌ها واکنش نشان داد و مدعی شد که مطابق با قوانین عمل کرده و اوکراین «هیچ وقت از کیفیت تجهیزاتی که از استونی دریافت می‌کند، شکایت نکرده است».

نفوذ در سایر نقاط جهان

یکی از چالش‌های پیش‌روی خانم کالاس این است که به کمیته روابط خارجی پارلمان اروپا در موضوع قدرت نفوذ دیپلماتیک خود در سایر مناطق جهان، اطمینان دهد.

زیرا هنگامی که صحبت از سایر مناطق جهان از جمله آفریقا، خاورمیانه و آمریکای لاتین می‌شود، درباره میزان نفوذ بین‌المللی او پرسش‌هایی مطرح است؛ آنهم در حالی که موضع دیپلماتیک اتحادیه اروپا در مناقشاتی مانند درگیری‌های غزه یا بی‌ثباتی‌ها در منطقه «ساحل» در آفریقا مهم است.

با این وجود دیپلمات‌ها معتقدند که سابقه او به عنوان یک سیاستمدار «عمل‌گرا» او را در موقعیت خوبی برای میانجی‌گری و اتخاذ موضع اتحادیه اروپا در مسائل جهانی قرار خواهد داد.

آنها بر این موضوع تاکید دارند که هرگونه موضع گیری اتحادیه اروپا در سطح بین‌الملل مستلزم اتخاذ یک تصمیم واحد و یکپارچه ابتدا در داخل خود اتحادیه است و خانم کالاس مهارت‌های لازم را برای ایجاد اجماع در میان ۲۷ وزیر خارجه بلوک دارد؛ وزرایی که گاه به شدت با یگدیگر اختلاف نظر دارند.

اختلاف موضع بر سر جنگ غزه، یکی از آخرین موارد اختلاف میان کشورهای این بلوک بود. البته در این موضوع نیز استونی از سیاست اتحادیه اروپا در حمایت قاطعانه از «حق دفاع» اسرائیل از خود حمایت کرد و در عین حال خواستار احترام به قوانین بین‌المللی بشردوستانه در غزه شد.

خانم کالاس نیز در میان رهبران اتحادیه اروپا نه طرفدار اسرائیل محسوب می‌شود و نه از فلسطینی‌ها؛ با این وجود به موازات تلاش‌هایش برای حمایت از اوکراین، از وضعیت خاورمیانه نیز غافل نمانده است.

یکی از انتقادات او به هم پیمانانش در اتحادیه اروپا این است که چرا پاسخ غرب به حملات روسیه به اوکراین، مانند پاسخ آنها به اولین حمله هوایی ایران به اسرائیل در اواسط ماه آوریل نبود.

رشد در یک خانواده سیاسی

کایا کالاس با نهادهای اتحادیه اروپا غریبه نیست. پدر او، سیم کالاس، بین سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۳ میلادی نخست‌وزیر استونی بود. سیم کالاس پس از آن در سال ۲۰۰۴ میلادی از تالین به بروکسل رفت تا در دوران ریاست خوزه مانوئل باروسو بر کمیسیون اروپا، به مدت یک دهه به عنوان کمیسر فعالیت کند.

کایا کالاس نیز که یک وکیل بود، در سال ۲۰۱۰ میلادی وارد سیاست شد و یک سال بعد به عنوان نماینده پارلمان استونی انتخاب شد.

او سپس در سال ۲۰۱۴ میلادی عضو پارلمان اروپا شد و در سطح این اتحادیه برای قانونگذاری در موضوعات مختلفی از فناوری گرفته تا انرژی و سیاست خارجی فعالیت کرد.

خانم کالاس از زمان بازگشت به استونی و رسیدن به مقام نخست وزیری در سال ۲۰۲۱ میلادی، تلاش قابل توجهی در تقویت جایگاه بین‌المللی کشورش داشت؛ آنهم در حالی که کشورش چهارمین کشور کوچک اتحادیه اروپا و خانه تنها ۱.۴ میلیون شهروند محسوب می‌شود.

خانم کالاس در وبسایت خود از ورزش‌هایی مانند گلف، اسکی و رولربلینگ به عنوان سرگرمی‌های اصلی خود یاد می‌کند.