ناتو - ترکیه؛ همکاری دو سویه و چند وجهی

آغاز رزمایش نظامی ناتو در ترکیه با حضور کشورهای غیرعضو این سازمان نشان می دهد افزون بر این که ناتو به دنبال تحکیم ائتلاف سازی امنیتی است، تلاش می کند حضور خود را در مرزهای سوریه به عنوان یک نقطه پرچالش حفظ کند.

ناتو (سازمان پیمان آتلانتیک شمالی) را می توان از جمله سازمان های نظامی- امنیتی به حساب آورد که از دهه 90 میلادی به این سو تلاش کرده تا گستره فعالیت خود را از اروپا به دیگر نقاط جهان گسترش دهد. این گسترش در این سال ها به شکل ها و روش های مختلف از افزودن کشورهای اروپای شرقی پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به این نهاد تا حضور عملیاتی در افغانستان و عراق در قالب کشورهای ائتلاف (آیساف) نمود داشته است.

راهبرد ناتو همواره حضور در مناطق پرچالش به صورت یک نظام یکپارچه امنیتی بوده است که در چارچوب این راهبرد، کشورهای عضو ناتو به نسبت میزان قدرت نظامی و حضور در سلسله مراتب سازمانی از منافع آن بهره مند می شده اند.

ترکیه از جمله کشورهایی در سازمان ناتو محسوب می شود که به مانند دیگر کشورها در سلسله مراتب قدرت و منافع این سازمان به دنبال سهم بیشتری است. پس از آغاز بحران در سوریه، ترک ها به بهانه افزایش خطر در مرزهای این کشور از ناتو درخواست استقرار سامانه های دفاعی «پاتریوت» را کردند که این سامانه ها در مدت کوتاهی به وسیله ی این سازمان در مرزهای ترکیه با سوریه مستقر شد.

همچنین اهمیت ترکیه برای ناتو آنچنان زیاد است که «ینس استولتنبرگ» دبیرکل تازه ناتو، پس از نشستن بر صندلی این سازمان در میانه های مهر93 به ترکیه سفر و با مقام های عالی رتبه ی این کشور دیدار و گفت و گو کرد.

پس از این دیدارها به نظر می رسد که ترکیه به یکی از بخش های اصلی راهبرد نظامی ناتو در منطقه تبدیل شده باشد. در این چارچوب روز گذشته ستاد کل ارتش ترکیه طی بیانیه ای اعلام کرد که رزمایش منطقه ای ناتو با حضور 12 کشور غیر عضو، از روز دوشنبه بیست و نهم مهر به مدت چهار روز در استانبول آغاز می شود.

به گزارش خبرگزاری روسی «ریانووستی»، کشورهای آذربایجان، الجزایر، بوسنی و هرزگوین، اردن، قزاقستان، موریتانی، مونته نگرو، جمهوری مولداوی، مقدونیه، پاکستان، صربستان و اوکراین در این رزمایش که در مرکز نظامی آتاتورک در استانبول برگزار می شود، حضور دارند.(1)

سازمان ناتو از 28 کشور عضو و 22 کشور غیر عضو تشکیل شده است.

طیف کشورهای شرکت کننده در این رزمایش نشان می دهد که کشورهایی از مناطق پرچالش اروپا، خاورمیانه، آفریقا و آسیای جنوب غربی شرکت کرده اند؛ مناطقی که یا در زمان حاضر مناطقی آشوب زده و پرچالش محسوب می شوند یا مناطقی در معرض چالش.

آنچه در این میان اهمیت دارد، همکاری و مشارکت دوجانبه و چند وجهی ناتو و ترکیه در سطحی تازه و با اهدافی تازه است.

در شرایط موجود، ترکیه به عنوان یک قدرت منطقه ای تلاش دارد با همکاری در درون سازمان ناتو، افزون بر این که نقش و حوزه منافع خود را افزایش دهد، با سیاست مشارکت گرایی و ائتلاف گرایی در این سازمان امنیتی، به دنبال ایفای نقشی وسیع تر در حوزه منطقه ای نیز باشد. منطقی که ترکیه را به این مسیر رهنمون ساخته می توان در ساختار منطقه ای در حال گذار خاورمیانه دید؛ ساختاری که همکاری و رقابت در آن به شدت سیال و پویا است و ترکیه می کوشد در چنین ساختاری با گزینش همکاری و رقابت بیشترین منافع را کسب کند.

از دیگر سو، ما سازمان ناتو را داریم، سازمانی که اگرچه سازمانی امنیتی-نظامی است اما سیاست و تصمیم های سیاسی در آن نقش عمده ای ایفا می کند و گزینش اعضا و حتی میزان مشارکت دهی کشورها در حوزه های مختلف بسیار زیر تاثیر ساختار سلسله مراتبی و رویکردهای سیاسی در آن است.

در مورد ترکیه نیز، ناتو در وضعیت موجود تلاش می کند با نقش دهی و افزایش نقش این کشور در ساختار امنیت ِ جمعی، حضور خود را در مرزهای سوریه حفظ کند.

در فرجام، رزمایش ناتو با حضور کشورهای غیر عضو این سازمان در ترکیه از 2 بعد مورد بررسی قرار گرفت؛ نخست، نگاه آنکارا به مشارکت با ناتو مورد بررسی قرار گرفت. از این زاویه، ترکیه با مشارکت در طرح های نظامی ناتو تلاش می کند ضریب حضور و تاثیرگذاری خود در ناتو و منطقه را افزایش دهد. دوم، ناتو نیز تلاش می کند تا با مشارکت دهی ترکیه، حضور نظامی و فعال خود را در مرزهای سوریه حفظ کند.

منبع:

1. http://en.ria.ru/military_news/20141020/194308471-print/NATOs-REGEX-14-Exercise

از سهراب انعامی

گزارش خطا