به مناسبت سالروز تشکیل سازمان ملل متحد؛ نهادی برای صلح جهانی

69 سال پیش در چنین روزی سازمان ملل متحد با هدف برقراری صلح و امنیت در جهان شکل گرفت تا از بروز جنگ و پیکارهای خانمان سوز جلوگیری کند و نوید بخش روزهای آرام و امن برای ساکنان این گیتی پهناور باشد که اینچنین نشده است.

جنگ به عنوان یکی از مهمترین عامل های تهدیدکننده ی صلح و امنیت ملت ها از دیرباز مطرح و ذهن بشر، همواره در جستجوی راهی بوده تا به وسیله ی ایجاد سازوکاری بنیادی از وقوع ناامنی در جهان جلوگیری نماید تا زمینه آرامش و امنیت در جهان فراهم شود. سازمان های بین المللی نظیر سازمان ملل متحد، در راستای دستیابی به این هدف شکل گرفتند.

قدرت های پیروز در جنگ جهانی دوم با برگزاری کنفرانس های بسیاری، با هدف برقراری صلح و امنیت بین المللی و برقراری نظم مورد نظر خود، اقدام به تشکیل، سازمان ملل کردند. 51 کشور، پیش نویس منشور ملل متحد را در بیست و ششم ژوئن 1945 میلادی در کنفرانسی در سانفرانسیسکو نوشتند و بیست و چهارم اکتبر همان سال سازمان ملل متحد تشکیل شد.

فلسفه ی وجودی شکل گیری این سازمان بین المللی بر پایه ی حل کشمکش های مرزی، بهینه سازی روابط میان کشورها در سایه ی احترام به حقوق بشر و برطرف کردن تبعیض و ظلم در جهان است و با 193 عضو میان نظام های گوناگون اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و حقوقی در ساختار کنونی روابط بین الملل، هماهنگی ایجاد می کند. اعضای این نهاد شامل همه ی کشورهای مستقلی می شود که از نظر بین المللی به رسمیت شناخته شده اند. سازمان ملل وظیفه دارد تا با برقراری صلح و امنیت عمومی در نظام بین المللی از بروز جنگ جلوگیری کند.

اهداف سازمان ملل دربردارنده حفظ صلح و امنیت بین المللی، توسعه ی روابط دوستانه میان ملت ها بر پایه ی اصل تساوی حقوق و خود مختاری آنها، همکاری بین المللی در حل مسایل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جهانی و وجود مرکزی برای هماهنگی دولت ها برای دستیابی به هدف های مشترک است.

اصول حاکم بر سازمان ملل متحد شامل اصل های برابری حاکمیت اعضا، حل اختلاف های بین المللی از راه های مسالمت آمیز، تهدید نکردن به زور و همراهی و همکاری کشورهای غیر عضو سازمان به اجرای این اصول می شود.

این نهاد اعضای اصلی و اعضای جدید دارد که کشورهایی که در کنفرانس سانفرانسیسکو شرکت و منشور سازمان را امضا کردند و به تصویب رساندند، از اعضای اصلی به شمار می روند و اعضای جدید، دولت هایی هستند که مجمع عمومی آنها را به عضویت این سازمان پذیرفته است.

مقر سازمان ملل متحد در شهر نیویورک قرار دارد و کشورهای عضو و موسسه های وابسته هر سال با تشکیل جلسه های منظم در امور بین المللی و امور اجرایی مربوط به آنها تصمیم گیری می کنند.

زبان های رسمی این سازمان عبارتند از چینی، روسی، انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی و عربی و زبان رسمی دیوان بین المللی دادگستری نیز تنها انگلیسی و فرانسوی محسوب می شود.

ارکان اصلی سازمان ملل متحد مجمع عمومی، شورای امنیت، دبیرخانه، شورای اقتصادی و اجتماعی، شورای قیمومیت(از سال 1994 فعالیت نمی کند) و دادگاه دادگستری بین المللی است، این سازمان علاوه بر این نهادها، دارای سازمان های فرعی و تخصصی دیگری همچون یونسکو، یونیسف، بهداشت جهانی و کمیساریای عالی است.

دیوان بین المللی دادگستری برای کشورهایی که می خواهند عضو جدید سازمان ملل شوند، شرایطی چون استقلال و صلح جو بودن دولت و پذیرش تعهدات اساسنامه را قرار داده است.

قوی ترین نهاد سازمان ملل، یعنی شورای امنیت، پنج عضو دائمی دارد که در تصمیم های این شورا حق وتو(قدرت نامحدودی است که می تواند سبب جلوگیری از تغییرات خاص شود) دارند که این امر مانعی بزرگ برای گرفتن تصمیم های سریع و موثر به شمار می رود و این موضوع سبب تضعیف و بی اعتمادی ملت ها به سازمان ملل شده است.

سازمان ملل متحد از هنگامه ی شکل گیری تاکنون، با توجه به هدف های پیش بینی شده برای این نهاد در زمینه ی مسایل مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به فعالیت های گوناگونی پرداخته است.

افزایش تعداد دولت ها، تفاوت منافع ملت ها، تغییر موازنه ی قدرت میان کشورها، بروز چالش های امنیتی نوین و نبود تضمین اجرایی در سازمان ملل؛ ضرورت ایجاد تغییر و اصلاح را در این سازمان بین المللی بیش از پیش آشکار ساخته است و شمار بسیاری از اندیشمندان و دولتمردان در تلاش هستند تا بتوانند قانون های حاکم بر جامعه بین المللی را به گونه ای تغییر دهند تا منافع بیشتر ملت های جهان را تامین کند و پاسخگوی نیاز همه ی کشورها باشد و به دور از هرگونه جهت گیری های سیاسی، عدل و صلح را در جهان برقرار کند.

برگرفته از: کتاب سازمان ملل متحد و چالشهای امنیتی نوین

گزارش خطا