معرفی انیمیشن «در سایه سرو» (شیرین سوهانی و حسین ملایمی) که برنده جایزه اسکار شد + داستان، عوامل و نقد

انیمیشن کوتاه «در سایه سرو» به نویسندگی و کارگردانی شیرین سوهانی و حسین ملایمی، برنده جایزه اسکار ۲۰۲۵ شد.

به این بهانه گفتگوی چندی قبل پلاتو هنر با شیرین سوهانی و حسین ملایمی، نویسنده و کارگردان این فیلم کوتاه را در ادامه می‌خوانید.

شیرین سوهانی، دانش‌‌آموخته کارشناسی ارشد کارگردانی انیمیشن از دانشگاه هنر تهران، کارشناس صنایع دستی و حسین ملایمی دانش‌‌آموخته کارشناسی ارشد کارگردانی انیمیشن از دانشگاه هنر تهران، کارشناس گرافیک هستند.

نامزدی بهترین فیلم کوتاه در هشتادمین دوره جشنواره ونیز (ایتالیا)، نامزدی جایزه کریستال در معتبرترین فستیوال انیمیشن جهان جشنواره انسی در فرانسه، تندیس طلایی بهترین فیلم انیمیشن، بهترین طراحی کاراکتر، بهترین انیمیت و دیپلم افتخار بخش بین‌الملل از دوسالانه پویانمایی تهران و حضور در فستیوال‌های معتبر و متعدد بین‌المللی ازجمله افتخارات جهانی انیمیشن کوتاه «در سایه‌ی سرو» محسوب می‌شوند.

معرفی انیمیشن «در سایه سرو» (شیرین سوهانی و حسین ملایمی) که برنده جایزه اسکار شد

«در سایه سرو» با تکنیک دوبعدی و فریم به فریم ساخته شده است

شیرین سوهانی و حسین ملایمی گفتند: «در سایه سرو» یک انیمیشن حدودا بیست دقیقه‌ای است که با تکنیک دوبعدی دستی و به‌صورت فریم به فریم ساخته شده است. این تکنیک یکی از دشوارترین تکنیک‌های ساخت انیمیشن است که زمان زیاد و توانمندی بالایی برای تولید نیاز دارد.

آن‌ها ادامه دادند: داستان انیمیشن کوتاه «در سایه سرو» درباره پیچیدگی روابط عاطفی در یک خانواده آسیب دیده از دوران جنگ است. خانواده‌ای متشکل از یک پدر و یک دختر که در منطقه‌ای دورافتاده در حاشیه‌ی خلیج فارس زندگی می‌کنند. پدر که در دوران جنگ ناخدا بوده است، در زمان حمله جنگنده‌ها دچار اختلال استرس پس از سانحه یا بیماری پی تی اس دی می‌شود و… .

آن‌ها افزودند: در این بیست دقیقه ما شاهد یک بیست و چهار ساعت خاص در زندگی این دو شخصیت هستیم و تغییری که زندگی هر دوی آن‌ها را متحول می‌کند…

این دو کارگردان توضیح دادند: معمولا مدت زمان فیلم‌های کوتاهی که با این تکنیک ساخته می‌شوند، به دلیل دشواری این تکنیک، کمتر ده دقیقه ساخته می‌شوند و ما از آنجایی که می‌دانستیم فیلمنامه‌ای که نوشته‌ایم حداقل به بالای پانزده دقیقه زمان نیاز دارد اما حاضر نشدیم بابت سهولت در تولید، در داستان «در سایه سرو» دست ببریم و زمان آن را کوتاه کنیم؛ چرا که این تغییر، آسیب جدی به فیلمنامه وارد می‌کرد. دلیل انتخاب این تکنیک برای فیلم هم علاوه بر تناسب و هماهنگی بیشتر آن با داستان ما، علاقه‌ی شخصی، تجربه و تخصص بیشتر ما در تولید فیلم‌های انیمیشن، با تکنیک دوبعدی فریم به فریم بود.

آن‌ها ادامه دادند: این گونه روش‌ها در عین حال که ارزش‌های زیبایی شناسانه و منحصر به فرد خود را دارند اما به دلیل اقتصادی نبودن، دشوار بودن، زمان‌بر بودن و…رو به فراموشی هستند و در طرف مقابل روش‌های سه بعدی کامپیوتری و یا دوبعدی‌های کات اوت کامپیوتری، اقتصادی‌تر و فراگیرتر هستند؛ این هم دلیل دیگری برای تصمیم ما مبنی بر ساخت فیلم «در سایه‌ی سرو» با این تکنیک دشوار بود.

شیرین سوهانی و حسین ملایمی مطرح کردند: علاوه بر مشکلات مرسوم این تکنیک در تمام دنیا، مشکلات دیگری همچون کمبود نیروی انسانی متخصص در ایران و یا گران بودن آن‌ها به نسبت بودجه ما و مشکلاتی از قبیل عدم ثبات اقتصادی و عدم آرامش روانی به‌خاطر چالش‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی که در کشورمان شاهد هستیم و…در مجموع باعث کند شدن روند تولید شدند.

این دو هنرمند ادامه دادند: ما تمام تلاشمان را به خرج دادیم تا این مشکلات باعث توقف تولید نشوند. در ضمن، هم برای صرفه‌جویی در هزینه‌های تولید و هم برای رسیدن به نتیجه مطلوب، بخش زیادی از کارهای اجرایی را خودمان بر عهده گرفتیم؛ یعنی غیر از کارگردانی و نوشتن داستان و فیلمنامه، ناچار شدیم بخش‌هایی همچون طراحی شخصیت‌ها، طراحی و اجرای فضاها، لی آوت، طراحی کلیدها، بخش هایی از متحرک‌سازی و همچنین کل کامپوزیت پروژه و تدوین را خودمان انجام دهیم.

شیرین سوهانی و حسین ملایمی گفتند: تیم تولید ما از هنرمندانی که بیشترین زمان و سهم را در پروژه داشتند تا هنرمندانی که فقط چند ماه اخر با ما همکاری کردند، در مجموع کمتر از ۲۰ نفر بودند که درمقایسه با پروژه‌های مشابه خارجی عدد بسیار پایینی محسوب می‌شود. همچنین پروژه‌های خارجی تقریبا همیشه همراهی و حمایت مالی کافی چندین اسپانسر را با خود دارند که می‌تواند نقش پررنگی دراستفاده از افراد متخصص بیشتر و در نتیجه سرعت گرفتن مراحل تولید شود؛ درحالی که ما «در سایه‌ سرو» را با هزینه شخصی و بدون حمایت مالی ساختیم؛ البته بعد از اتمام فیلم، رایزنی‌هایی با کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برای فروش نیمی از سهام فیلم به این سازمان انجام شده است.

ریتم پیوسته مخاطب را با «در سایه سرو» همراه می‌کند

شیرین سوهانی و حسین ملایمی تصریح کردند: هر فیلم انیمیشن طبیعتا ویژگی‌های خاص و منحصر به فرد خود را دارد، در مورد ویژگی شاخص «در سایه سرو» ترجیح می‌دهیم آن را از زبان هنرمندان و داوران بین‌المللی که فیلم را طی یک سال اخیر در فستیوال‌های بین‌المللی دیده‌اند مطرح کنیم. سیال بودن، پیوستگی و ریتم روایت در فیلم و توانایی آن در همراه کردن مخاطب و اثرگذاری عمیق از جمله نظرات مثبتی بود که هم داوران و هم مخاطبان درباره این اشاره کردند.

آن‌ها ادامه دادند: همچنین کانسپت و تصویرسازی‌های فیلم باعث جلب توجه بسیاری از هنرمندان شده بود و آن را اورژینال و خلاقانه می‌دانستند و گاهی برایشان سوال پیش می‌آمد که ما از چه منابعی و یا هنرمندانی الهام گرفته بودیم؟! درحالی که اتفاقا خط قرمز ما این بود که تا جایی که امکان دارد (چون گاهی اوقات شباهت‌ها تا حدودی اجتناب ناپذیر هستند) نوع کانسپت‌ها بی‌شباهت به آثار سایر هنرمندان باشد. برخی مخاطبان علاوه بر داستان و تصویرها، طراحی صداهای فیلم را بسیار پسندیده بودند و یا با موسیقی فیلم و سازهای شرقی استفاده شده در آن ارتباط خوبی برقرار کرده بودند.

این دو کارگردان توضیح دادند: نقطه شروع داستان انیمیشن کوتاه «در سایه سرو» از آنجا شکل گرفت که من و حسین ملایمی تصمیم گرفتیم برای اولین بار، یک فیلم را به صورت مشترک کارگردانی کنیم. به همین دلیل تصمیم گرفتیم سراغ موضوعی برویم که دغدغه‌ی هر دوی ماست و هر دو بر روی آن اتفاق نظر داریم؛ نظیر موضوع خانواده، رابطه‌ی پدر و مادر و فرزند و روابط عاطفی بین آن‌ها.

این دو هنرمند بیان کردند: «در سایه سرو» در ابتدا با یک ایده ساده شروع کردیم و قصد نداشتیم از قبل یک مضمون و شعاری خاص را سرلوحه‌ی فیلممان قرار دهیم و فیلم را در خدمت آن شعار و مضمون بسازیم؛ بلکه برعکس میخواستیم در حین ایده‌پردازی و پیشبرد داستان، با هیچ مضمون و هدف از پیش تعیین شده‌ای داستان را محدود نکنیم و اجازه بدهیم داستان‌مان راه خودش را بیابد.

آن‌ها ادامه دادند: این ایده ساده در ابتدا در مورد یک پدر و پسر نوازنده بود و داستان حول محور مهاجرت و در شهری همچون تهران می‌چرخید اما پس از مدتی به دو شخصیت پدر و دختر و مکان زندگی شان در جنوب کشور رسیدیم و با تغییر لوکیشن به سمت جنوب و اضافه شدن عناصری مانند دریا، لنج و بعدا نهنگ، مسیر داستان زاویه ی متفاوتی به خودش گرفت و همه چیز تغییر کرد و سرانجام بعد از کش و قوس های فراوان و اختصاص زمان قابل توجه، به فیلمنامه نهایی رسیدیم.

این دو کارگردان اظهار کردند: به طور کل و در شرایط معمول و برابر، فیلم کوتاه، چه انیمیشن و چه زنده (لایواکشن)، نسبت به فیلم بلند زنده و یا انیمیشن مخاطب کمتری دارد. معمولا (نه همیشه) فیلم انیمیشن کوتاه هم نسبت به فیلم زنده‌ی کوتاه، مهجورتر است. سینمای کوتاه اعم از زنده، مستند و انیمیشن هواداران کم تعداد، ولی پر و پاقرص خود را دارد.

دهه پنجاه در ایران؛ دهه‌ی طلایی تولید انیمیشن کوتاه

آن‌ها توضیح دادند: در برخی از کشورها به‌خاطر سابقه طولانی در خلق تصویر، چه به شکل طراحی گرافیک، کمیک استریپ و یا تصویرسازی و آشنا بودن عموم مردم با سبک‌های بصری، سینمای انیمیشن چه در فرمت کوتاه، چه بلند، جایگاه ویژه‌ای دارد. به عنوان بهترین نمونه می‌توان کشور فرانسه را مثال زد و همچنین ژاپن و کشورهای اروپای شرقی از جمله لهستان، چک و … .

شیرین سوهانی و حسین ملایمی در پایان گفتند: دهه پنجاه خورشیدی در ایران، دهه‌ی طلایی تولید انیمیشن کوتاه بود و اگرچه شاید دیگر شبیه آن تکرار نشده است اما طی یک دهه گذشته مجددا انیمیشن‌های کوتاه ایرانی موفقیت‌های بین‌المللی بسیاری را به‌دست آورده‌اند که نسبتا قابل توجه بوده است و سابقه نداشته است. این آثار که عمدتا توسط دانش آموختگان کارشناسی ارشد انیمیشن ساخته شده‌اند، توانسته‌اند در مهم‌ترین و معتبرترین رویدادهای انیمیشن جهان شرکت کنند یا جوایزی بدست بیاورند. اینکه این روند ادامه دار باشد و یا همچون دهه‌ی پنجاه متوقف شود، بستگی مستقیم به شرایط اقتصادی و اجتماعی ایران دارد.

عوامل انیمیشن کوتاه «در سایه‌ سرو» عبارتنداز انیماتورها: آزاد معروفی، حسام جواهری، حسین ملایمی، ریحانه میرهاشمی، موسیقی: افشین عزیزی، دستیار: آرش عزیزی صدا: حسین قورچیان، استوری برد، انیماتیک و لی اوت: حسین ملایمی، شیرین سوهانی، طراحی لی اوت: حسین ملایمی، طراح فضا و رنگ: شیرین سوهانی، طراح شخصیت: حسین ملایمی، رنگ آمیزی انیمیت‌ها: زینب سمیعی، آمنه منشی‌زاده، نسرین ریحانی، مریم صفری، شهریار قربانیان.

سایه‌پردازی: نازنین رمضانی، آزاد معروفی، دستیار دسن: عطیه حبیبی، دستیار رندر: هاله سادات مدیحی، کامپوزیت: شیرین سوهانی، تدوین: حسین ملایمی، انیماتورهای کمکی: سپهر مومنی، مهدی ترابی، تصویرسازی‌های افزوده: مهدی ترابی، با تشکر از تیم رنگ‌آمیزی کمکی: نازنین رمضانی، صبا مهرفر، مهشاد صنعتی، مهرآگین باغی، ندا هاشمیان، مهدی ترابی، نگین خواجه، هلیا امین وند، سمیه میرعباسی، شیوا ابوطالب‌پور/ محصول استودیو برفک، تشکر ویژه : فاطمه پرچکانی و محمد رضا کریمی صارمی.

خبرهای مرتبط