کد خبر: ۱۹۴۷۶۳
تاریخ انتشار: ۲۵ اسفند ۱۴۰۳ - ۱۴:۳۸

استقلال قوا، ضامن سلامت حکمرانی

ولی‌الله شجاع‌پوریان

ولی‌الله شجاع‌پوریان در همدلی نوشت: ایده تفکیک قوا، گرچه ریشه‌های آن را می‌توان در اندیشه‌های افلاطون و ارسطو یافت، اما به‌صورت مدون و کلاسیک در قرن هجدهم و در نظریات مونتسکیو، حقوقدان برجسته فرانسوی، به‌عنوان راهکاری برای پیشگیری از استبداد و هرج‌ومرج، مورد توجه قرار گرفت. مونتسکیو بر این باور بود که تعامل سه قوه مجریه، مقننه و قضائیه باید به‌گونه‌ای باشد که ضمن حفظ کارآمدی در حکمرانی، هر یک از قوا از استقلال نسبی برخوردار بوده و در حیطه اختیارات و وظایف یکدیگر مداخله نکنند. این نظریه پس از آن در قانون اساسی کشورهایی نظیر آمریکا و فرانسه نهادینه شد و امروز به یکی از اصول بنیادین نظام‌های سیاسی مدرن تبدیل شده است.

استقلال قوا، ضامن سلامت حکمرانی


در نظام جمهوری اسلامی ایران نیز اصل تفکیک قوا به‌صراحت در قانون اساسی مورد تأکید قرار گرفته است. مطابق اصل پنجاه و هفتم قانون اساسی، قوای حاکم در جمهوری اسلامی ایران شامل قوه مقننه، قوه مجریه و قوه قضائیه هستند که مستقل از یکدیگر بوده و تحت نظارت ولایت مطلقه امر و امامت امت، بر اساس اصول دیگر این قانون عمل می‌کنند. رهبر فقید انقلاب و مقام معظم رهبری نیز در مواضع نظری و عملی خود بر ضرورت حفظ استقلال قوا تأکید کرده‌اند. رهبر انقلاب در یکی از صریح‌ترین موضع‌گیری‌های خود درباره مداخله نمایندگان مجلس در انتصابات دولتی، این موضوع را نادرست دانسته و تأکید کردند: «نمایندگان نباید در امور انتصابات دولتی دخالت کنند. یکی از مسائل مطرح در قانون اساسی، اصل تفکیک قواست؛ یعنی دولت کار خود را انجام دهد و مجلس نیز به وظایف خود عمل کند. اگر ایرادی هم وجود داشت، مطرح شود.»


با وجود این تأکیدات روشن، متأسفانه در سال‌های اخیر شاهد روند فزاینده دخالت نمایندگان مجلس در عزل و نصب مدیران دولتی بوده‌ایم. این مداخله‌ها که از سطح مشورت و گفت‌وگو فراتر رفته، به اصرار نمایندگان بر انتصاب مدیران همسو با جریان‌های سیاسی و جناحی و حتی ابقای مدیران دولت‌ پیشین انجامیده است. دامنه این دخالت‌ها از سطوح استانی و شهرستانی فراتر رفته و به انتصاب مدیران در سطح وزارتخانه‌ها، شرکت‌ها و هلدینگ‌های دولتی نیز سرایت کرده است. این روند معیوب، عملاً استقلال قوه مجریه در تعیین مدیران خود را با چالش جدی روبه‌رو کرده و فرآیند تغییر و تحول در بدنه دولت را با تأخیر و اختلال مواجه ساخته است.


در تجربه حضور در مجلس، شاهد بوده‌ام که تعامل نمایندگان با استانداران و مدیران کل، گاه در قالب مشورت و رعایت ضوابط و صلاحیت‌ها صورت می‌گرفت؛ اما امروز، این روند به رویه‌ای گسترده تبدیل شده که با فشار مستقیم، انتصاب یا برکناری مدیران را تحت تأثیر قرار داده است. در مواردی، نمایندگان ناکامی در انتصاب مدیران همسو را با تهدید به استیضاح و ایجاد تنش در صحن علنی مجلس پاسخ داده‌اند. حال آنکه استیضاح، ابزار قانونی مجلس برای نظارت بر عملکرد دولت است، نه ابزاری سیاسی برای دخالت در انتصابات. این روند، افزون بر تضعیف کارآمدی دولت، استقلال قوه مجریه را خدشه‌دار کرده و به بی‌ثباتی در ساختار مدیریتی کشور دامن زده است.


قوه مقننه، بر اساس قانون اساسی، وظیفه قانون‌گذاری و نظارت بر حسن اجرای قوانین را بر عهده دارد؛ اما این نظارت نباید به دخالت مستقیم در امور اجرایی و انتصابات دولت منتهی شود. رئیس‌جمهور و وزرا، به‌عنوان مسئولان اجرایی کشور، باید از اختیار و استقلال کامل در تعیین مدیران خود برخوردار باشند. اگر این روند معیوب ادامه یابد، دولت به‌جای آنکه به‌عنوان بازوی اجرایی کشور عمل کند، به عاملی در خدمت خواسته‌های مجلس تبدیل خواهد شد. نتیجه چنین وضعیتی، ناکامی دولت در تحقق برنامه‌ها و نارضایتی عمومی خواهد بود که پیامد آن کاهش مشارکت سیاسی و بی‌اعتمادی عمومی به ساختار حکمرانی خواهد بود.


برون‌رفت از این چالش اساسی، نیازمند شجاعت و قاطعیت بیشتر از سوی دکتر پزشکیان، رئیس‌جمهور، است. رئیس‌جمهور می‌تواند در دیدارهای خصوصی با رهبری، این مداخلات فراقانونی را یادآوری کرده و خواستار تذکر جدی در این زمینه شود. افزون بر آن، لازم است با صدور بخشنامه‌های روشن به وزرا و استانداران، بر اجرای قانون و رعایت اصل استقلال قوا تأکید کند و به مدیران خود این اطمینان را بدهد که در صورت عمل به قانون، از حمایت کامل دولت برخوردار خواهند بود. تنها در صورت ایستادگی بر اصول قانونی و حفظ استقلال در تصمیم‌گیری، می‌توان از انسداد مدیریتی فعلی عبور کرد و زمینه را برای گردش نخبگان و بهبود کارآمدی دولت فراهم ساخت.


نمایندگان مجلس نیز باید دریابند که اگر دولت به دلیل مداخلات آنان در انتصابات و سیاست‌گذاری‌ها ناکام بماند، این ناکامی به نام آنان ثبت خواهد شد. مردم انتظار دارند که مجلس، نقش نظارتی و قانون‌گذاری خود را به‌درستی ایفا کند، نه آنکه با مداخلات غیرقانونی در امور اجرایی، زمینه‌ساز ناکارآمدی دولت شود. از یاد نبریم که قوه مجریه، تنها قوه‌ای است که مفهوم جمهوریت نظام را به‌صورت مستقیم نمایندگی می‌کند. اگر این جمهوریت تضعیف شود، اساس مشروعیت نظام آسیب خواهد دید.


یکی از ریشه‌های فساد در نظام‌های سیاسی، تداخل وظایف و اختیارات میان قواست. زمانی که قوه مقننه به‌جای قانون‌گذاری و نظارت، در امور اجرایی دخالت کند، استقلال و سلامت نظام سیاسی به خطر می‌افتد. دولت پزشکیان باید با قاطعیت در برابر این روند بایستد. اگر رئیس‌جمهور و تیم مدیریتی او، با تکیه بر قانون اساسی و اختیارات قانونی خود، بر مسیر شفافیت و قانون‌مداری پای بفشارند، می‌توانند ضمن تثبیت استقلال قوه مجریه، زمینه‌ساز تحقق کارآمدی در حکمرانی و افزایش اعتماد عمومی شوند.

نظر شما
قابل توجه کاربران و همراهان عزیز: لطفا برای سرعت در انتشار نظرات، از به کار بردن کلمات و تعابیر توهین آمیز پرهیز کنید.
* کد کپچا:
captcha

زمان واریز حقوق اسفند ماه و پرداخت معوقات متناسب‌سازی بازنشستگان تأمین اجتماعی  (۲۷ نظر)

مارک کلاتنبرگ، کارشناس داوری انگلیسی برنامه فردوسی پور تکلیف 3 صحنه جنجالی بازی پرسپولیس و سپاهان با ملوان و نساجی را روشن کرد  (۲۶ نظر)

بازگشت سپهر حیدری با کری خوانی پس از صدرنشینی پرسپولیس (تصویر)  (۲۳ نظر)

اتهام ۲ ستاره سپاهان درباره مهندسی داوری های لیگ: پرسپولیس قهرمان می شود / فقط برای سلامتی بازی می کنیم / حرفی که مهرداد محمدی پارسال درباره لیگ زد درسته!  (۱۹ نظر)

اتهام سنگین پیشکسوت جنجالی استقلال به فدراسیون: مهندسی لیگ برای قهرمانی پرسپولیسِ سوگلی!  (۱۵ نظر)

پاسخ رضا کرمانشاهی به اظهارات سپاهانی ها علیه پرسپولیس: 12 امتیاز با اشتباهات داوری گرفته اید!  (۱۲ نظر)

علت تاخیر در پرداخت حقوق اسفند ماه بازنشستگان لشکری مشخص شد / شرط پرداخت  (۸ نظر)

ادعای مربی سپاهان: فصل قبل استقلال و این فصل سپاهان را در کورس قهرمانی مقابل نساجی با یک داور خاص به نفع پرسپولیس متوقف کردند!  (۷ نظر)

ناراحتی بازیکنان پرسپولیس از تصمیم غیرمنتظره کارتال!

هشدار ترامپ: جنگ جهانی سوم در کمین است!

پیش‌بینی مقام اسبق بانک مرکزی از چشم‌انداز ۱۴۰۴: باید برای روزهای دشوار آماده شویم!

ستاره خارجی پرسپولیس در مسیر جدایی؟!

پزشکیان: نخبه ای که به مملکتش فکر نکند به چه درد می خورد؟

مخالفت حداد عادل با بکارگیری معلمان حق التدریس

فعال شدن همه گسل های تهران حقیقت دارد؟!

در آخرین جلسهٔ شورای‌عالی فضای مجازی چه گذشت؟  

گل ها و خلاصه بازی منچستر سیتی - برایتون (ویدئو)

گروسی: ایران به آستانه هسته‌ای بسیار نزدیک است

دعای روز پانزدهم ماه مبارک رمضان + ترجمه و تفسیر

خشکسالی بی‌سابقه در راه است؟

رسانه سپاهان حرف دل هواداران پرسپولیس را به بازیکنانش زد: با حمله به داوری پشت نمایش ضعیف تان پنهان نشوید!

درخواست 155 هزار نفر از کارمندان، فرهنگیان و بازنشستگان کشوری و لشکری از پزشکیان برای تجدیدنظر در افزایش 20 درصدی حقوق‌ + دلایل و لینک امضای کارزار

وزیر کشور کجاست!؟

آهنگ جدید محسن چاوشی به نام ساعت دیواری (ویدئو)

ساخت ساختمان ۱۰ طبقه در ۲۸ ساعت در چین (ویدئو)

حضور چکامه چمن ماه در اکران «عزیز» پس از بازگشت از ترکیه و شبکه جم (ویدئو)

فراخوان گادپوری تهرانپارس را قفل کرد ! (ویدئو)

خلاصه بازی دورتموند 2 - 3 بارسلونا: با گزارش عادل فردوسی پور (ویدئو)

خلاصه بازی آتالانتا 2 - 3 رئال مادرید (ویدئو)

خلاصه بازی پرسپولیس 2 - ملوان 1 : جذاب و سرنوشت ساز! (ویدئو)

خلاصه بازی فولاد 0 - استقلال 2 ؛ سوپرگل جدید از آبی پوشان! (ویدئو)

خلاصه بازی پرسپولیس 0 - 1 نساجی؛ شکست در نزدیکی صدر! (ویدئو)

تغییر چهره شگفت انگیز آزاده مهدی زاده ، ژوزفین قهوه تلخ در کنار جواد عزتی (عکس)

خلاصه بازی آرسنال 2 - 0 منچستر یونایتد (ویدئو)

خلاصه بازی نیوکاسل 3 - 3 لیورپول؛ پرگل و دیدنی! (ویدئو)

نوحه دشنه بر لب تشنه - حسین فخری ؛ خنجر بر تار حنجر / مداحی ماندگار (ویدئو)

خلاصه بازی دورتموند 1-1 بایرن مونیخ با گزارش عادل فردوسی پور (فیلم)

خلاصه بازی لاس پالماس 2 - 1 بارسلونا (ویدئو)

خلاصه بازی منچستر یونایتد 3 - 2 بودا (فیلم)

نماهنگ نحن حزب الله (فیلم)

کنایه احسان علیخانی به نعیمه نظام دوست سوژه شد (ویدئو)

هنرنمایی گلوریا هاردی با ترومپت‌ در «جوکر ۲»! (فیلم)

خلاصه بازی الریان 1 - پرسپولیس 1 (فیلم)

خلاصه بازی النصر 3 - 1 الغرافه: رونالدو دبل کرد (فیلم)

خلاصه بازی ساوتهمپتون ۲ - ۳ لیورپول ؛ یکه و تنها در صدر جدول! (ویدئو)

خلاصه بازی زیبای سلتاویگو 2 - 2 بارسلونا (فیلم)

خلاصه بازی منچستر سیتی 0 - 4 تاتنهام؛ جذاب! (فیلم)

خلاصه بازی اینتر میلان 5 - هلاس ورونا 0 ؛ تورام دبل کرد (فیلم)

تغییر چهره بازیگر «عشق ممنوع» و «فاطماگل» 14 سال بعد 14 سال در 40 سالگی (عکس)

فیلمی عجیب از گربه ماهیِ رزه دار درحالِ صحرانوردی در جستجوی آب! (ویدئو)

خلاصه بازی پرسپولیس 3 - مس سونگون 0 (فیلم) - 1 آذر

آهنگ نگرانتم ، میثم ابراهیمی (موزیک ویدئو) + متن شعر ترانه

خلاصه بازی ایران 3 - قرقیزستان 2 ؛ گل های طارمی، حردانی و آزمون (فیلم)

گوسفند عاشق نوشیدن چای را ببینید! (ویدئو)

ماهی روز قیامت برای دومین بار دیده شد (عکس)

آهنگ ای دریغا - محسن چاوشی (موزیک ویدئو)

خاطره خنده دار مونا کرمی در شام ایرانی از تبلیغات ماهواره‌ای (ویدئو)

حمله یک قلاده خرس به خودروها در جاده چالوس (ویدئو)

مداحی دهه فاطمیه عبدالرضا هلالی؛ ناحلة الجسم یعنی؟! (ویدئو)

خلاصه بازی رئال سوسیداد ۱-۰ بارسلونا (ویدئو)

خلاصه بازی چلسی 1- 1 آرسنال (ویدئو)

خلاصه بازی و گلهای رئال مادرید 4 - 0 اوساسونا (ویدئو)

مسابقه امیر علی اکبری، فایتر ایرانی مقابل مارکوس آلمِیدا، اسطوره برزیلی در MMA (ویدئو)

خلاصه بازی منچستر یونایتد 2 - 0 پائوک (ویدئو)

خلاصه بازی و گل های بارسلونا ۵ - ستاره سرخ بلگراد ۲ (ویدئو)

تصویری از شیخ نعیم قاسم، دبیرکل جدید حزب الله لبنان در حرم امام رضا (عکس)

خلاصه بازی رئال مادرید ۰ - بارسلونا ۴ (ویدئو) / طوفان در لالیگا

تیپ پائیزی و چهره شاد شبنم قربانی در 35 سالگی (عکس)

تصاویر پربازدید از بازیگر زن ترک و حجابش در ایران (عکس)

استقبال دختران روس از پزشکیان (عکس)

تصویر شگفت انگیز از فرود هواپیما در بیروت در میانه آتش حملات اسرائیل (عکس)

تغییر چهره آناهیتا درگاهی پس از جدایی (عکس)

حزب الله با پهپاد خانه نتانیاهو را هدف قرار داد (+عکس و ویدئو)

دوقلوهای جدید جایگزین سارا و نیکا در پایتخت شدند (عکس)

بنر اعتراضی جالب هواداران استقلال جلوی درب دفتر هلدینگ (عکس)

قاب بامزه و خوش آب و رنگ از بهنوش طباطبایی (عکس)

تغییر چهره قابل توجه پریناز ایزدیار در 38 سالگی (عکس)

تصویر پربیننده از زنان آتش نشان در تهران (عکس)

تیپ جالب المیرا دهقانی در پشت صحنه یک نمایش (عکس)

استایل و آرایش متفاوت هدی زین العابدین وایرال شد (عکس)

چهره جذاب بهنوش طباطبایی در ۴۳ سالگی (عکس)

واکنش پسر ناصرملک مطیعی به حمله کیهان؛ «دل تاریکتان پر از کینه است» (عکس)

فیگورهای زیبای انفرادی هادی چوپان در فینال مسترالمپیا ۲۰۲۴ (گزارش تصویری)

عینک عجیب و ۲۱۰ میلیون تومانی علی صادقی در جوکر سوژه شد (عکس)

لوگوی عجیب روی لباس پیشکسوت جنجالی؛ هم استقلال هم پرسپولیس ! (عکس)

تصاویر مسابقه مقدماتی هادی چوپان در مستر المپیا ۲۰۲۴ و نتیجه آن (عکس)

تصویر جذاب سحر دولتشاهی در روز تولدش (عکس)

رونمایی شهرزاد کمال‌زاده از استایل جذاب و جدیدش (عکس)

شوک به استقلال: ستاره با هواداران خداحافظی کرد (تصویر)

حذف تصویر رئیسی از اتاق وزیر خبرساز شد (عکس)

عاشقانه حدیثه تهرانی برای همسرش (عکس)

استایل متفاوت لیلا بلوکات در پشت صحنه تئاتر (عکس)

تیپ و چهره تازه ندا قاسمی، «شیرین سریال نون خ» (عکس)

سلفی بدون آرایش نجمه جودکی، مجری سابق صداوسیما (عکس)

تیپ و چهره متفاوت المیرا دهقانی روی صحنه تئاتر (تصاویر)

تیپ و چهره پاییزی نازنین بیاتی در ۳۴ سالگی (عکس)

شادی عجیب ایلان ماسک در سخنرانی ترامپ (عکس)

شکایت استقلال از اکرم عفیف به خاطر این خوشحالی (عکس)

پرطرفدارترین

علت تاخیر در پرداخت حقوق اسفند ماه بازنشستگان لشکری مشخص شد / شرط پرداخت

اتهام ۲ ستاره سپاهان درباره مهندسی داوری های لیگ: پرسپولیس قهرمان می شود / فقط برای سلامتی بازی می کنیم / حرفی که مهرداد محمدی پارسال درباره لیگ زد درسته!

خلاصه بازی منچستر یونایتد 4-1 سوسیداد؛ صعود با هت تریک فرناندز (ویدئو)

وزیر کشور کجاست!؟

نوۀ تیمورتاش وزیر دولت جدید کاناداشد؛ علی احساسی کیست؟

نگین حق دوست، مدل 24 ساله ایرانی نامزد عنوان زیباترین زن جهان شد (عکس)

مارک کلاتنبرگ، کارشناس داوری انگلیسی برنامه فردوسی پور تکلیف 3 صحنه جنجالی بازی پرسپولیس و سپاهان با ملوان و نساجی را روشن کرد

پیروانی: می گویند وزیر، وکیل، فدراسیون، رعد و برق برای پرسپولیس جام آورد / تیم خاص نه، تیم قهرمان!

کنایه داماد حسن روحانی به سعید جلیلی

پیش بینی قیمت دلار در آغاز سال جدید