حسینیه امینی‌ها نگین هنر معماری ایرانی در قزوین

مهر: بنای شگفت انگیز حسینیه امینی ها را باید نگین هنر معماری ایرانی در قزوین دانست و بدون شک هرکسی با حضور در این بنای بی نظیر به بخشی از تاریخ زیبای ایران سفر خواهد کرد.

قزوین، به دلیل قدمت و تاریخ غنی خود، میزبان جاذبه‌های تاریخی فراوانی است که متأسفانه بخش قابل توجهی از مردم کشور از این زیبایی‌های کم‌نظیر بی‌اطلاع هستند.

نقش ویژه قزوین در دوره صفویه و قاجار موجب شده تا این شهر به گنجینه‌ای از آثار تاریخی بی‌مانند و چشم‌نواز تبدیل شود. آثاری که در کمتر نقطه‌ای از کشور می‌توان مشابه آن‌ها را یافت.

بدون تردید، برجسته‌ترین جاذبه‌های تاریخی قزوین در عمارت‌های باشکوه و خاص آن نهفته‌اند. عمارت‌هایی که به قدری زیبا و منحصربه‌فرد هستند که حتی شاهان روزگار نیز مجذوب آن‌ها می‌شدند.

یکی از برجسته‌ترین بناهای تاریخی قزوین، حسینیه چشم‌نواز و منحصربه‌فرد امینی‌ها است. این مجموعه حیرت‌انگیز هر علاقه‌مند به زیبایی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

حسینیه امینی‌ها نمونه‌ای خارق‌العاده از معماری و هنر سنتی ایرانی

عمارت حسینیه امینی‌ها در سال ۱۲۷۵ قمری به دست محمدرضا امینی، از تجار برجسته آن دوران، در دو طبقه ساخته شد. این بنا نمونه‌ای خارق‌العاده از معماری و هنر سنتی ایرانی است.

حسینیه دارای سه تالار شرقی، غربی و میانی است که با پنجره‌های مشبک زیبا و متحرک از هم جدا می‌شوند. تالار میانی، که بزرگ‌ترین بخش بنا محسوب می‌شود، دارای ۱۸ متر طول و ۵ متر عرض است. دو تالار دیگر هر یک ابعادی حدود ۱۰ متر دارند.

در این عمارت، تلفیق هنرمندانه گچ‌بری‌های دقیق، نقاشی‌های روی چوب و آینه‌کاری‌های ظریف در سقف، دیوارها، طاقچه‌ها و اجزای چوبی، جلوه‌ای بی‌نظیر و شاهکاری کم‌نظیر خلق کرده است. همچنین، دو اتاق کوچک‌تر در قسمت شمالی و جنوبی بنا قرار دارد که نسبت به تالارهای اصلی تزئینات ساده‌تری دارند.

طبقه زیرین حسینیه شامل سردابه، آشپزخانه، انبارها و شربت‌خانه بوده و مهندسی خاص این فضاها، کارکرد متفاوت این بخش از عمارت را منعکس می‌کند.

توجه ویژه تجار و بازرگانان به قزوین

مهدی باقری در گفت‌وگو با خبرگار مهر در رابطه با این خانه زیبا اظهار کرد: در دوره قاجار، تجارت در اوج خود قرار داشت و برای این منظور، قزوین به دلیل موقعیت استراتژیکش به‌عنوان یکی از ورودی‌ها و خروجی‌های کالا به پایتخت موردتوجه قرار گرفت. به همین دلیل، کاروان‌سراها و سراهای تجاری فراوانی در این شهر بنا شد.

او افزود: هم‌زمان با شکوفایی بازار قزوین و فعالیت سراهای متعدد، سرای سعدالسلطنه نیز در دوران قاجار و در نزدیکی بازار ساخته شد، نشانی از اهمیت فوق‌العاده تجارت در آن زمان در قزوین.

این راهنمای گردشگری تأکید کرد: قزوین، با وجود سراهای تجاری متعدد، مرکز تجارت شمال کشور بود. بسیاری از تاجران و بازرگانان از شهرهای مختلف به این شهر می‌آمدند، برخی به‌طور موقت اقامت داشتند و برخی دیگر برای همیشه ساکن قزوین می‌شدند.

او همچنین اشاره کرد: اگر به نام خانوادگی اهل قزوین دقت کنیم، نام‌هایی مانند کرمانشاهی، اصفهانی، کرمانی و تبریزی دیده می‌شود که نشان‌دهنده مهاجرت و سکونت دائم تاجران از دیگر شهرها در قزوین است.

باقری اضافه کرد: قزوین درواقع نوعی بندر خشک محسوب می‌شد. کالاها در این شهر انبار می‌شدند، زیرا نزدیکی این منطقه به شمال ایران و دریای خزر و شرایط اقلیمی مناسب باعث می‌شد از آسیب‌های رطوبتی به کالاها جلوگیری شود.

او با اشاره به خاندان امینی گفت: این خانواده از برجسته‌ترین تاجران تبریزی بودند که در دوران اوج تجارت به قزوین آمدند و عمارتی بزرگ در خیابان مولوی فعلی ساختند. بخشی از این عمارت با ساخت خیابان تخریب شد و اکنون تنها قسمتی از آن باقی‌مانده است. خانه تاریخی امینی‌ها که در سال ۱۲۷۵ قمری ساخته شد، دارای ویژگی‌ها و تزئینات فوق‌العاده‌ای بوده که در زمان خود با هزینه قابل‌توجه ۴۸ هزار تومان ساخته شده است.

وی شرح داد: این عمارت دارای تزئینات فاخر مانند درهای ارسی ۹ چشمه، سقف‌های قاب‌بندی‌شده، نقاشی سقف‌ها، آیینه‌کاری‌ها، گچ‌بری‌های ظریف، لوسترهای اروپایی و فرش‌های ابریشم بوده که نشان از شکوه و جلال این بنا دارد. علاوه بر این، ساختار خانه مانند بسیاری از خانه‌های ایرانی دارای دو بخش اندرونی و بیرونی بوده است. بخش بیرونی با تزئینات خاص خود به مهمان‌ها اختصاص داشته و ورودی آن امروزه از خیابان مولوی قابل مشاهده است.

این کارشناس گردشگری ادامه داد: بخش زیرزمین این خانه کاربردهای گوناگونی داشته؛ از جمله محلی برای ذخیره کالاها و نیز فضایی خنک برای فرار از گرمای تابستان. معماری هوشمندانه زیرزمین، شامل دیوارهای ضخیم، حوض مرکزی و دیوارهای مشبک باعث می‌شد جریان باد فضای مطبوعی را ایجاد کند. همین ویژگی‌ها سبب شده بود این بخش مکان مناسبی برای گذران روزهای گرم سال باشد. زیرزمین این خانه به لطف ساخت سریال‌هایی مانند "سمندون" و فیلم‌هایی همچون "کفش‌های میرزا نوروز" و "بانوی عمارت" در میان مردم شناخته‌شده است.

تبدیل خانه به حسینیه برای جلوگیری از تصاحب خانه

باقری درباره وقف تاریخی این خانه اظهار کرد که داستانی درباره بازدید ناصرالدین‌شاه از این بنا وجود دارد. گفته می‌شود که آقای امینی برای جلوگیری از تصاحب خانه توسط شاه اعلام کرد که ملک متعلق به حضرت ابوالفضل (ع) است و آن را وقف کرده است. بر اساس نیت وقف، این خانه باید هر ساله در ایام محرم به‌عنوان حسینیه مورد استفاده قرار گیرد. تاکنون نیز این سنت ادامه یافته و سند وقف آن بر ۹۹ نسل از فرزندان ذکور خانواده ثبت شده است.

این راهنمای گردشگری عنوان کرد: علی‌رغم تاریخی بودن این بنا، تنها بخش‌هایی از آن برای گردشگران قابل بازدید است. خانه امینی دارای فضاهای متعددی همچون حیاط‌های اندرونی، مطبخ و آب‌انبار است که هنوز برای بازدید عموم ارائه نشده‌اند. با وجود همه اینها، بخش بیرونی خانه با تزئینات خاص خود نمایانگر ذوق هنری بالای معماری ایرانی است.

امکان بازدید از این خانه هم اکنون برای مسافران و گردشگران فراهم است و بدون شک تماشای آن لذتی متفاوت خواهد داشت.

این در حالی است که خانه‌های تاریخی زیادی در قزوین در کنار حسینیه امینی‌ها می‌درخشند. خانه شهیدی‌ها، خانه بهروزی و دیگر بناهای تاریخی قزوین بسیار چشم نواز و روح بخش هستند.

خبرهای مرتبط