می ترسانم پس هستم!

سادیسم نوعی خشونت بیمارگونه است که ریشه در مشکلات روانی و عقده های سرکوب شده دارد. سادیسم عبارت است از علاقه به آزار رساندن به دیگران به صورت جسمی، روانی و جنسی، طوری که این آزار رساندن موجب لذت و آرامش فرد آزاررسان شود.

زن با چهره ای گندمگون و نمکین و قدی متوسط و آرایشی ملایم 25 ساله می نماید. فارغ از آنچه در اطرافش می گذرد کنار خیابان راه می رود، توی حال خودش است که یکباره صدای موتوری را می شنود که به او نزدیک می شود و بعد یک تصویر گنگ از چهره دو مرد که پارچی به دست دارند آبی که در پارچ یا بطری است آسیبی به چشم و صورت زن نمی رساند اما زخم ترسی که به جان او نشسته کاری تر از آن است که به این زودی ها ترمیم شود. هدف، آزار است؛ ترساندن زنی تنها در پیاده روٰ و مرد لذت می برد از این ترساندن. اما مصادیق کمرنگ تر آن را نیز می توان هرجایی دید و این مصادیق آنقدر رایج و عادی شده است که دیگر به آن توجه چندانی هم نمی کنیم.

اگر کمی فکر کنیم این روزمره های کمرنگ پایه های چنین خشونت و آزاری را بنا نهاده اند. از پرت کردن ترقه زیر پای خانم ها که مدتی قبل منجر به افتادن و سقط جنین یک خانم باردار شده بود گرفته تا متلک گویی و دست درازی به حریم خصوصی افراد در فضاهای بسته ای چون آسانسور، تاکسی یا پیاده روهای پر تردد و محل های شلوغ. به نظر می رسد لذت بردن از آزار دیگران که از آن به سادیسم اجتماعی تعبیر می شود مشکلی است که نمی توان آن را نادیده گرفت.

سادیسم اجتماعی

روانشناسان اجتماعی علل آزارهای روانی و خشونت کلامی علیه زنان را قدرت طلبی مردانی می دانند که جایگاه مناسب خود را در جامعه یا خانواده کسب نکرده اند و زنان را فرو دست تر از خود می دانند.

کوروش محمدی رئیس انجمن آسیب شناسی اجتماعی در گفت و گویی ریشه این آسیب ها را در خانواده جست و جو کرده است و اعتقاد دارد پسرانی که در خانواده خشونت علیه خواهر و مادر خود را مشاهده می کنند و الگوی سلطه گرانه نسبت به زن را تجربه کرده اند همین رفتار را در جامعه تکرار می کنند، اما این گروه سلطه گر گاهی رفتاری بیمارگونه از خود نشان می دهند که به شکل سادیسم اجتماعی علیه زنان بروز می کند.

ترس شما لذت من

مریم سهیلی 32 ساله از یک روز بارانی خاطره بدی در ذهن دارد. او می گوید: «در یکی از خیابان های شمال تهران در یک روز زمستانی و خلوت از یک مأموریت کاری برمی گشتم و حدود 45 دقیقه بودکه منتظر تاکسی بودم، اما ناگهان دیدم چند جوان که سوار بر یک خوردو بنز بودند، به سمت من مسیر خود را کج کردند. من به سرعت به سمت پیاده رو دویدم و آنها فاصله خود را تنها چند سانتیمتر آن سو تر از من حفظ کردند و تمام آبی را که در کناره خیابان جمع شده بود عمداً با حرکت ماشین به من پاشیدند و کمی جلوتر بوق ممتدی زدند. چهره هایشان را می شد دید که ازخنده کبود شده اند در حالی که من گل آلود و ترسیده و خسته بودم از سرما می لرزیدم.»

نمونه هایی از این دست زیاد دیده ایم، مردانی که در خیابان به دنبال زنان روانه می شوند و با حرف هایی که زمزمه می کنند به آنان توهین می کنند یا آنان را می ترسانند.

امروز سبک جدید سادیسم اجتماعی به شکل پاشیدن آب به جای اسید به صورت زنان عابر بروز کرده است که یکی را تا سرحد مرگ بترسانند و خودشان تا سرحد جنون کیف کنند.

سجاد معتمدی، روانشناس، اعتقاد دارد: «سادیسم یک اختلال شخصیتی است که دانشمندان علوم رفتاری آن را ناشی از غرایز سرکوب شده جنسی و احساس حقارت در مقابل جنس مخالف می دانند. شخصیت سرکوبگر مادر یا زنی دیگر در خانواده که نفرت پنهان مرد را برانگیزد می تواند این حالت را بروز دهد. گاه مشکلات دیگر مثل بی مهری نامزد شخص یا ناتوانی اقتصادی برای ازدواج نیز در کنار عوامل روانی قرار می گیرد و سبب می شود به نوعی خشونت در رفتار و اعمال شخص شکل بگیرد. نوع دیگری از خشونت به خاطر بی ارزش پنداشتن دیگران و نداشتن نگاه انسانی به افراد صورت می گیرد. فاصله طبقاتی زیاد بین طبقات اجتماعی و نگاه از بالا به پایین برخی از افراد به طبقات پایین تر و زنان سبب می شود رفتارهای خشونت آمیزی را صرفاً برای تفریح علیه آنان اعمال کنند.»

معتمدی می افزاید: «دسته ای از این افراد از بی اعتنایی قربانیان خود و نشنیده گرفتن حرف ها و ندیده گرفتن رفتارهای دارای خشونت کلامی و جنسی شان تحریک می شوند و بیشتر این نوع رفتارها را از خود بروز می دهند، به همین دلیل باید در مورد برخورد با انواع خشونت علیه زنان یا کودکان فرهنگ سازی شود تا فرهنگ سکوت در مقابل مزاحمت به فرهنگ اعتراض در مقابل مزاحمت بدل شود تا جایی که فشار اجتماعی و حتی قانونی سبب شود متعرضان به خاطر ترس از عواقب رفتارشان رفتار خود را تعدیل کنند.»

به فرزندتان می گویید هیس؟

شما چطور مادری هستید؟ به دختران خود می آموزید که مراقب خود باشند و از حق خود در مقابل متجاوزان و مزاحمان دفاع کنند یا شما هم مثل خیلی های دیگر می گویید: هیس. دختر نباید صدایش در آید تا آبرو داری کند؟

م- ناظری مادر 40 ساله دو دختر 7 و 4 ساله است. او می گوید: «یکی از دخترهایم امسال به مدرسه رفت و دختر دیگرم به مهد کودک می رود. من به آنها یاد داده ام که از خودشان مراقبت کنند و نگذارند کسی به آنها دست درازی کند و اگر کسی مزاحم آنها شد به معلم، مدیر، بزرگترها، یا حتی پلیس شکایت کنند.»

سعیده نیز مادر 37 ساله یک دختر 13 ساله است. او می گوید: «دخترم نوجوان است و به او یاد داده ام که مراقب سرو وضعش باشد و اگر در خیابان کسی مزاحمش شد محل نگذارد اما اگر از حدی پیش تر رفت خیلی جدی برخورد کند و تذکر دهد که اگر ادامه دهی از تو شکایت می کنم و در مرحله شدید تر مردم و پلیس را به کمک بطلبد اما خودتان هم می دانید که مردم به دختری که برای مزاحمت سرو صدا راه می اندازد بد نگاه می کنند و فکر می کنند قصد جلب توجه دارد.»

روانشناسان اعتقاد دارند ترس از نکوهش خانواده در دختران مزاحمت دیده سبب می شود مشکلاتی را که با آن درگیر هستند به خانواده اطلاع ندهند و چه بسا درگیر مشکلات پیچیده تری شوند.

در عین حال رفتار عادلانه میان دختران و پسران در خانواده نیز می تواند جلوی بروز خشونت های آتی را در میان جامعه علیه دختران بگیرد.

چگونه جامعه ای امن بسازیم

معصومه زاهدی، روانشناس تربیتی، اعتقاد دارد فرق گذاشتن میان دختر و پسر در خانواده و رجحان دادن پسران در برخی خانواده ها یا رفتار های خارج از قاعده والدین مثل کنترل بیش از حد برخی و دادن آزادی بیش از حد به برخی دیگر سبب می شود عصیانگری در پسران و سرخوردگی و ترس از دفاع در دختران نهادینه شود و در درازمدت آسیب های اجتماعی را پدید آورد.

وی ریشه همه مشکلات را در خانواده جست و جو می کند و می گوید: اگر بنیان خانواده بر عدالت و انصاف میان دو جنس مادر و پدر و دختر و پسر خانوده بنا شده باشد این آسیب ها کمتر مشاهده خواهد شد.

زاهدی می افزاید: «همیشه محرومیت ها می تواند واکنش های روانی را به همراه داشته باشد که گاه منجر به استحکام شخصیت یا تضعیف و ناهنجاری های شخصیتی در فرد می شود. خشونت اجتماعی نیز یکی از این واکنش ها به محرومیت می تواند باشد.

از دید این روانشناس مشکلی چون سادیسم اجتماعی و خشونت خیابانی علیه زنان و انواع مزاحمت ها ریشه در باورهای فرهنگی و شیوه های تربیتی دارد که مردان را مختار و مقتدر و بی بازخواست و زنان را فرودست و گناهکار، مقصر و فاقد حریم خصوصی تفسیر می کند و چنین برداشتی در ذهن مردان و زنان به یکی اجازه می دهد به زنان تعرض کند و به دیگری اجازه دفاع و اعتراض در مقابل جمع نمی دهد.»

تحلیل نظرات کارشناسان دراین خصوص نشان می دهد برای کاهش مشکلاتی از این دست از یک سو باید نظام تربیتی خانواده در راستای توانمند سازی زنان برای ارتقای فکری و علمی به جای جلوه گری جسمی تغییر کند و دختر دانا جای کلیشه دختر زیبا را بگیرد و مراقبت و دفاع از خود به دختران آموزش داده شود و رفتار پرخاشگرانه و مقتدرانه پسران علیه دختران در خانواده اصلاح شود و از سوی دیگر، فرهنگ محکوم کردن قربانی در جامعه برچیده شود. همچنین شدت گرفتن قوانین و مجازات ها علیه مزاحمت ها و خشونت های خیابانی نسبت به زنان می تواند بروز این مشکلات را محدود تر سازد.

*روزنامه ایران

برچسب ها: سادیسم

گزارش خطا