توازن در رابطه با شرق و غرب
دكترالهه كولايي
ايران و روسيه، دو کشور همسايه و نيازمند به گسترش روابط با يکديگر هستند.
شرايط حاکم بر روابط دو کشور که بعد از فروپاشي اتحاد شوروي با تغييرات جدي مواجه شد، زمينه هاي همکاريهاي آنها را افزايش داد. براي روسيه همکاري با ايران همواره جنبه تاکتيکي داشته است. در واقع نگاه روسيه به ايران و نگاه ايران به روسيه از منظرهاي متفاوتي شکل گرفته است. ايران براي روسيه با توجه به نوع رابطه با غرب به ويژه آمريکا، هميشه اهرمي براي چانه زني و افزايش منافع اين کشور به شمار آمده است، در حالي که روسيه براي ايران در شرايط تشديد فشارهاي غرب، مفري براي کاهش فشارها است. موضوع آمريکا همواره در تنظيم رابطه روسيه با ايران، از اهميت ويژه اي برخوردار بوده است؛ اين روند چه پيش از انقلاب اسلامي و چه پس از آن استمرار داشته است.
فارغ از اين مسائل، دو کشور نياز به روابط حسنه و گسترده با يکديگر دارند. بازارهاي ايران و روسيه ميتوانند بخشي از نيازهاي شان را در اين رابطه تجاري و اقتصادي به دست آورند. همچنين در شرايط فعلي که تحريمهاي غرب يعني اروپا و آمريکا عليه روسيه به دنبال حاد شدن مساله اوکراين شدت يافته است، رابطه اين کشور با ايران از اهميت بيشتري برخوردار شده است. اين در حالي است که در سالهاي گذشته و در شرايط تحريم و فشار غرب عليه ايران، رابطه تهران با مسکو اهميت زيادي داشت.
البته گذشته از مساله سياست بين الملل و مسائل منطقهاي، زمينه رقابت جدي، به ويژه در حوزه انرژي و انتقال آن ميان ايران و روسيه وجود دارد که هر دو کشور را با توجه به وزن اين عامل در اقتصادشان نسبت به اين موضوع، حساس کرده است. فارغ از اين موضوع ها، تهران و مسکو بايد از ظرفيت هاي اقتصادي يکديگر بهره برداري کنند، اما بايد توجه داشت که بدون ترديد اتکا به روسيه نمي تواند تامين کننده منافع ما باشد. در جهاني که در آن هستيم، تعامل ميان کشورها به سرعت در حال افزايش است. اين مساله کشورها را واداشته است که ارتباط بين المللي و تامين نيازهاي خود را در سطوح و ابعاد مختلف، متنوع سازند. تقليل شرکاي خارجي به يک يا چند کشور محدود با ژئوپليتيک ايران تناسب ندارد. زيرا ايران در منطقهاي از جهان قرار گرفته است که نه تنها چهارراه حوادث خوانده شده است، بلکه اين ويژگي، قدرت تعامل فوق العادهاي را براي کشور به وجود آورده تا بتواند مسير تعامل سازنده، متقابل و چندجانبه با کشورهاي منطقه و جهان باشد.
حوزه انرژي يکي از اين موارد است و حوزه حمل و نقل نيز کمتر مورد توجه قرار گرفته است. درواقع ايران بايد سياستهايي را در پيش گيرد که از بحث انتقال انرژي بهره مندي قابل قبولي داشته باشد. به بيان ديگر ظرفيتهاي انرژي و همچنين امکانات انتقال انرژي از مسير ايران، به خوبي نشان دهنده حوزههاي رقابتي ميان روسيه و ايران است. چنانچه به اين موازنه توجه نشود، اين ظرفيتها به سود روسيه مورد بهره برداري قرار خواهند گرفت.
فروپاشي اتحاد شوروي، اين مزيت ايران را برجسته ساخت بدون اينکه مورد بهره برداري قرار گيرد. نگاهي به تجربه ترکيه و استفاده از اين فضا در دهههاي گذشته کاملابيانگر استفاده ايران از اين موقعيت است. همچنين اگر لوازم اين توسعه ژئوپليتيک مورد توجه قرار نگيرد، مي تواند زمينه ساز فرآيندي نامتوازن براي ما باشد. ايران در شرايط پس از فروپاشي اتحاد شوروي ميتوانست به محل تقاطع خطوط ارتباطي (زميني و هوايي) و شبکه هاي الکترونيکي و به ويژه انتقال انرژي تبديل شود. اما متاسفانه هيچ کدام از اين ظرفيتها مورد توجه لازم قرار نگرفته است. در همان حال با توجه به علايق و اهداف روسيه در جمهوريهاي آسياي مرکزي و قفقاز، عدم تمايل آن به ايجاد وضعيتي مناسب براي ايران در اين حوزهها، کاملامشخص است؛ بنابراين در تنظيم رابطه با روسيه بايد به اين علايق توجه شود. در اين شرايط اگر به اقتضاي جغرافياي ايران، موازنهاي با شرق و غرب صورت گيرد، آنگاه به جاي بهره مندي روس ها، ايران بيشتر و بهتر ميتواند از اين موقعيت بهره ببرد.
□ روزنامه دنياي اقتصاد
لینک کپی شد
نظر شما
قابل توجه کاربران و همراهان عزیز: لطفا برای سرعت در انتشار نظرات، از به کار بردن کلمات و تعابیر توهین آمیز پرهیز کنید.
وحید هاشمیان تکلیف حضور مهرداد محمدی در پرسپولیس را روشن کرد
تکلیف ۲ بمب نقل و انتقالاتیِ استقلال هم مشخص شد
وحید هاشمیان: این مدافع ملیپوش را نمیخواهم!
تکلیف اندونگ و استقلال روشن شد
محمد ناطق نوری درگذشت
تصمیم نهایی سرمربی پرسپولیس درباره آل کثیر و گولسیانی گرفته شد
جواب «ایگور سرگییف و علیجانوف» به استقلال و پرسپولیس رسید
خبر جدید درباره حقوق بازنشستگان/ معوقات حقوق بازنشستگان ۲۵ تیر ۱۴۰۴ واریز می‌شود؟
حمله تند کیهان به علیرضا فغانی در پی تقدیر ترامپ (۳ نظر)
موضع سخنگوی کمیسیون آموزش درباره تاخیر سازمان برنامه و بودجه در واریز پاداش خدمت فرهنگیان بازنشسته (۲ نظر)
تکلیف ۲ بمب نقل و انتقالاتیِ استقلال هم مشخص شد (۱ نظر)
خبر جدید درباره حقوق بازنشستگان/ معوقات حقوق بازنشستگان ۲۵ تیر ۱۴۰۴ واریز می‌شود؟ (۱ نظر)
علیرضا دبیر از خجالت علیرضا فغانی درآمد +عکس (۱ نظر)
تصاویر جدید و هولناک از حمله اسراییل به میدان تجریش و واکنش مردم (ویدئو) (۱ نظر)
برادر جلیلی همچنان بر طبل دوقطبیسازی میکوبد (۱ نظر)
