حسن روحانی: ۶ تا قطعنامه گرفتید و می‌گویید خوب بوده؛ خب حالا اسنپ‌بک کلید می‌خورد و برمی‌گردیم به همان / آن‌هایی که در مجلس آن ایام و قبلش برجام را آتش می‌زدند باید کاملا ساکت باشند

رئیس‌جمهور ایران در دوره‌های یازدهم و دوازدهم تأکید کرد: «تا جایی که می‌توانیم ما نباید بگذاریم این قطعنامه‌ها برگردد. هنوز هم فرصت هست که با سه کشور اروپایی یا با ۱+۴ مذاکره کنیم، تا موضوع اسنپ‌بک از دستور شورای امنیت خارج شود و پس بگیرند، این به نفع آن‌ها، به نفع ما و به نفع NPT خواهد بود.»

به گزارش ایلنا، حجت‌الاسلام‌ حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران در دوره‌های یازدهم و دوازدهم روز ۱۱ شهریور، در سخنانی در جمع مشاورین خود، گفت: «سه کشور اروپایی حق ندارند اسنپ‌بک کنند» و تأکید کرد: «اروپا که به تعهدات خودش در برجام و به تعهدات یازده‌گانه خودش عمل نکرده، امروز نمی‌تواند مدعی باشد و بگوید ایران تعهدات خودش را نقض کرده است.»

او همچنین خطاب به مخالفان برجام گفت: «شما که می‌گویید برجام خیلی بد بوده؛ شما که می‌گویید کارهای قبل خیلی خوب بوده، خب شما ۶ تا قطعنامه گرفتید می‌گویید خوب بوده حالا برمی‌گردیم به همان، ما برمی‌گردیم به قبل از سال ۹۴. شما که می‌گویید کل قطعنامه‌ها اصلاً ارزش ندارد، کاغذپاره است. شما چه می‌گویید؟ شما که قطعنامه را کاغذپاره می‌دانید، شما که کل برجام را بد می‌دانید، شما دیگر ساکت باشید.»

رئیس‌جمهور ایران در دوره‌های یازدهم و دوازدهم تأکید کرد: «تا جایی که می‌توانیم ما نباید بگذاریم این قطعنامه‌ها برگردد. هنوز هم فرصت هست که با سه کشور اروپایی یا با ۱+۴ مذاکره کنیم، تا موضوع اسنپ‌بک از دستور شورای امنیت خارج شود و پس بگیرند، این به نفع آن‌ها، به نفع ما و به نفع NPT خواهد بود.»

متن کامل سخنان روحانی پیرامون اسنپ‌بک به این شرح است:

بسم الله الرحمن الرحیم

یکی از موضوعاتی که در این ایام معمولاً در مجامع مورد بحث است، موضوع استفاده از سازوکاری است که برای حل اختلافات در برجام و همچنین در قطعنامه ۲۲۳۱ آمده که اصطلاحاً به آن می‌گویند اسنپ‌بک که نتیجه آن بازگشت قطعنامه‌هایی است که قبل از برجام از سال ۲۰۰۶ (۱۳۸۵) تا ۲۰۱۰ (۱۳۸۹) تصویب شده است. تمام این ۶ قطعنامه، قطعنامه‌هایی است ذیل فصل ۷ منشور ملل متحد و اهمیت این قطعنامه‌ها به این دلیل است که ذیل فصل ۷ است و به جز قطعنامه اول، ۵ قطعنامه بعدی طبق ماده ۴۱ فصل هفتم است. قطعنامه اول هم البته طبق ماده ۴۰ فصل هفتم است. این روزها این بحث مطرح است که سه کشور اروپایی نامه‌ای را به شورای امنیت سازمان ملل نوشته‌اند و در واقع طبق آن نامه، درخواست اسنپ‌بک کرده‌اند که این طی پروسه ۳۰ روزه این کار انجام می‌گیرد برمبنای آنچه که در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ آمده است.

اولین بحث این است آیا اسنپ‌بک مشکلی درست می‌کند؟ یا مشکلی درست نمی‌کند؟ اصلاً اهمیتی دارد یا اهمیتی ندارد؟ به نظر من اینگونه که در جامعه مطرح می‌شود بعضی‌ها می‌گویند اصلاً مهم نیست، بعضی می‌گویند فوق‌العاده مهم است، ما باید حد و مرز اسنپ‌بک را به دقت بدانیم چیست. البته اسنپ‌بک ممکن است از لحاظ اقتصادی خیلی فشار زیادی به کشور وارد نکند، در شرایطی که تحریم آمریکا بالای سر ما هست، البته تحریم‌های سازمان ملل برمی‌گردد، منتهی تحریم‌های سازمان ملل یا حتی تحریم‌های اروپا در برابر تحریم آمریکا از لحاظ اقتصادی اهمیت چندانی ندارد. گرچه از لحاظ سیاسی و از لحاظ حقوقی اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد که ایران همچنان برمی‌گردد ذیل فصل ۷ منشور ملل متحد.

نکته دوم این است که آیا سه کشور اروپایی حق دارند چنین کاری را انجام بدهند؟ قطعاً از لحاظ حقوقی حق چنین کاری ندارند به دلیل اینکه اسنپ‌بک طبق بند ۳۷ برجام و طبق بندهای ۱۰ به بعد در قطعنامه ۲۲۳۱ مبنایش این است که یک کشوری نقض آشکار کرده باشد، یعنی عدم پایبندی نسبت به تعهدات خودش انجام داده، آن هم عدم پایبندی اساسی، خب جمهوری اسلامی ایران از ابتدای برجام به تمام آنچه که در قطعنامه و همچنین توافق برجام آمده متعهد بوده به همین دلیل هم وقتی ترامپ در دورهٔ اول یعنی در سال ۹۷ می‌خواست از برجام خارج شود، اول متوسل شد به آژانس بین‌المللی و می‌خواست آمانو یک حرفی بزند، حتی نماینده آن‌ها در سازمان ملل رفت به وین برای اینکه آژانس را راضی بکند که یک نکته‌ای را علیه ایران بگوید. آمانو با قاطعیت گفت ایران به تمام تعهدات خودش عمل کرده، بنابراین راهی پیدا نکرد. آمریکا به همین دلیل یک‌جانبه از برجام خارج شد. قبلش می‌خواست راه حقوقی پیدا کند، دید راه حقوقی وجود ندارد. ایران و جمهوری اسلامی ایران اساساً به هر چیزی که تعهد کند به عهدش پایبند است.

اولین کسی که نقض اساسی کرد و از برجام به طور کلی خارج شد، خود ترامپ بود در سال ۹۷، البته آن‌طور که آقای پوتین برای من توضیح داد، ترامپ از برجام خارج شد به این دلیل که به او گفته بودند اگر شما از برجام خارج شوید، بلافاصله ایران از برجام خارج می‌شود و اگر ایران بلافاصله از برجام خارج می‌شد، همه قطعنامه‌ها و همه تحریم‌ها برمی‌گشت و همه چیز به گردن ما می‌افتاد. منتهی ایران هوشمندی کرد و این کار را نکرد. آن‌هایی که در مجلس آن ایام و قبلش برجام را آتش می‌زدند آن‌ها دیگر باید کاملا ساکت باشند. آن‌هایی که همان روز می‌گفتند ما برجام را کنار بگذاریم، بعد از اینکه ترامپ خارج شده، خب اگر ما از برجام خارج می‌شدیم، همه قطعنامه‌ها همان روز برمی‌گشت، همه تحریم‌ها هم همان روز برمی‌گشت، هیچ نفعی هم ما نمی‌بردیم و همهٔ بار هم به دوش ما می‌افتاد. ترامپ چنین قصدی داشت، اما ما این کار را نکردیم. و لذا ۱+۴ کنار جمهوری اسلامی ایران ماند و لااقل از لحاظ سیاسی و از لحاظ تبلیغاتی روبه‌روی ترامپ و روبه‌روی آمریکا هم ایستاد و ما هم بعد از اینکه ترامپ از برجام خارج شد به مدت یک سال، کاملاً به برجام متعهد بودیم به این دلیل که اروپایی‌ها به ما قول داده بودند که در این یکسال تحریم آمریکا را جبران می‌کنند، قول‌های زیادی هم به ما دادند، در مذاکرات هم ۱۱ بند به عنوان تعهد خودشان قبول کردند، متأسفانه به هیچ یک از آن ۱۱ بند عمل نکردند، بعد از یکسال وقتی ما دیدیم اروپا هیچ قدمی برنمی‌دارد یا ۱+۴ در واقع کاری انجام نمی‌دهد از اردیبهشت ۹۸ ما شروع کردیم در ۵ مرحله تعهدات برجامی خودمان را کاهش دادیم. در هر مرحله هم اعلام کردیم به ۱+۴، که دو ماه به شما فرصت می‌دهیم اگر شما بتوانید موضوع تحریم‌ها را جبران کنید ما دومرتبه برمی‌گردیم به طور کامل به برجام، که متأسفانه کاری نکردند یا نتوانستند انجام دهند.

علیرغم اینکه جمهوری اسلامی ایران بسیاری از تعهدات برجامی خودش را در سال ۹۸ کنار گذاشت، اما ارتباطش را با آژانس به طور کامل حفظ کرد، این نکته بسیار مهمی بود که ایران به آن توجه داشت، و لذا در سال ۹۹ آمریکا دو بار به شورای امنیت و یک بار به مجمع عمومی مراجعه کرد علیه ایران و هر سه بار شکست خورد. شکست‌های سه‌گانه آمریکا در سال ۹۹ در سازمان ملل متحد در تاریخ آمریکا بی‌سابقه است که آمریکا سه بار به سازمان ملل مراجعه کند و هر سه بار در برابر ایران شکست بخورد. اولی‌اش مراجعه کرد به شورای امنیت برای اینکه جلوی پایان تحریم تسلیحاتی ایران را بگیرد، و این کار را نتوانست بکند، در شورای امنیت دو رأی آورد در برابر ۱۱ رأی. این بسیار مفتضحانه بود برای آمریکا، بار دوم آمریکا تلاش کرد از اسنپ‌بک استفاده کند و لذا یک بار دیگر در شورای امنیت این موضوع را مطرح کرد و این بار ۱۳ عضو شورای امنیت با درخواست آمریکا مخالفت کردند، این هم افتضاح دوم برای آمریکا بود. وقتی دید در شورای امنیت کاری نمی‌تواند بکند رفت در مجمع عمومی و در مجمع عمومی دنبال این بود که کمیته تحریم را احیاء کند. آنجا هم ۱۱۰ رأی مخالف به آمریکا داده شد، و فقط ۱۰ رأی به نفع آمریکا بود، یعنی ۱۰ در برابر ۱۱۰ رأی، آمریکا شکست خورد. بنابراین در سال ۹۹ آمریکا در سه نوبت در برابر جمهوری اسلامی ایران دچار شکست شد و در هر سه نوبت هم اروپا از ما حمایت کرد.

بنابراین اروپا که به تعهدات خودش در برجام عمل نکرده و به تعهدات یازده‌گانه خودش عمل نکرده، امروز نمی‌تواند مدعی باشد و بگوید ایران تعهدات خودش را نقض کرده است.

مسأله دوم این که، اروپایی‌ها در این اواخر بارها تکرار کردند که ما الان معتقد نیستیم که ایران ۶/۳ غنی‌سازی کند، ما الان معتقدیم به غنی‌سازی صفر. و این را وزیر خارجه انگلیس به صراحت در پارلمان انگلیس اعلام کرد، گفت ما از برجام عبور کردیم و امروز معتقدیم که غنی‌سازی ایران باید صفر باشد. پس کشوری که از برجام عبور کرده چطور می‌تواند طبق یک بند برجام بخواهد علیه جمهوری اسلامی ایران، از این برجام استفاده کند.

دلیل سومی که اروپا نمی‌تواند از این سازوکار استفاده بکند این که در حمله آمریکا و اسرائیل به ایران، اروپایی‌ها هم در لفظ و هم در عمل از متجاوزین حمایت کردند، وقتی که مراکز هسته‌ای ما بمباران می‌شد اروپا آن را محکوم نکرد، و نه تنها محکوم نکرد که حتی صدراعظم آلمان گفت این کار کثیف را اسرائیل به نیابت ما انجام می‌دهد. بنابراین از حمله‌ای که به ایران شد، حمایت صد درصد کردند. پس اروپایی‌ها از لحاظ حقوقی امروز از اسنپ‌بک نمی‌توانند استفاده کنند، از لحاظ سیاسی نمی‌توانند استفاده کنند، از لحاظ اخلاقی هم نمی‌توانند استفاده بکنند و این کار آن‌ها کاملاً نادرست است.

ممکن است اروپا به دلیل موضوع اوکراین از ما گله داشته باشد، ناراحت باشد، ولی این دلیل نمی‌شود که بخاطر گله‌ای که از ما دارد بخواهد تعهدات خودش را زیر پا بگذارد. یا اینکه ممکن است آن‌ها بگویند ایران غنی‌سازی را افزایش داده به ۶۰ درصد رسانده، یا مقدار بیشتری از مواد غنی‌شده را برخلاف برجام نگه داشته، این‌ها قابل حل است. یعنی اگر مذاکره جدی صورت بگیرد امروز هم جمهوری اسلامی ایران باز هم آن‌طوری که وزارت خارجه ما اعلام کرده آمادگی دارد که دومرتبه در چارچوب برجام با سه کشور اروپایی در همین فرصت ۳۰ روزه مذاکره کند، و به اعتقاد من این به ضرر اروپا هست و این کاری که اروپا دارد انجام می‌دهد کاملاً باخت – باخت است. نه به نفع ایران است، نه به نفع سه کشور اروپایی، نه به نفع منطقه است، نه به نفع جهان، نه به نفع معاهده NPT، نه به نفع سازمان ملل است، ضربه به همه این‌هاست. در حالی که ما امروز هم فرصت داریم با اروپا صحبت کنیم. تا پایان ۳۰ روز این فرصت باقیست تا بتوانیم با اروپا هماهنگ کنیم و به یک نقطه‌ای برسیم.

اما یک نکته هم جالب است که این روزها آن‌هایی که اصلاً با برجام کلاً مخالف بودند و می‌گفتند برجام اصلاً درست نبوده، و همه‌اش ضرر و خسارت بوده و اصلاً نفعی نداشته، خب اسنپ‌بک گوشه‌ای از برجام را از بین می‌برد، خب شما که می‌گویید کل برجام از بین برود خیلی خوب است، خب این هم یک گوشه‌ای از برجام است. در برجام آمده که در طول این ده سال مفاد همهٔ این قطعنامه‌ها متوقف و لغو می‌شود، و بعد از ده سال هم به طور کامل از دستور خارج می‌شود، یعنی در واقع در مهرماه امسال به طور کلی قطعنامه‌ها از دستور خارج می‌شود طبق برجام، خب شما که می‌گویید برجام خیلی بد بوده؛ شما که می‌گویید کارهای قبل خیلی خوب بوده، خب شما ۶ تا قطعنامه گرفتید می‌گویید خوب بوده حالا برمی‌گردیم به همان، ما برمی‌گردیم به قبل از سال ۹۴. شما که می‌گویید کل قطعنامه‌ها اصلاً ارزش ندارد، کاغذپاره است. شما چه می‌گویید؟ شما که قطعنامه را کاغذپاره می‌دانید، شما که کل برجام را بد می‌دانید، شما دیگر ساکت باشید.

ما البته معتقدیم ایران در چارچوب تعهدات خودش به درستی عمل کرده، و آنجایی هم که حتی آمریکا از برجام خارج شده باز هم مهلت کافی به ۱+۴ داده، آن‌هایی که در سال ۹۷ مرتب داد می‌زدند می‌گفتند بعد از اینکه آمریکا خارج شده ما هم بلافاصله از برجام خارج بشویم و پاره کنیم، آن‌ها دیگر نباید سرشان را بتوانند بالا بیاورند.

اگر ایستادگی دولت تدبیر و امید نبود و ما هم بعد از آمریکا از برجام خارج شده بودیم، خب همه قطعنامه‌ها در همان اردیبهشت ۹۷ برگشته بود. این قطعنامه‌ها از زمان تصویب یعنی سال ۲۰۰۶ تا حالا حدود ۲۰ سال است، از این ۲۰ سال ما ۱۰ سالش را متوقف کرده بودیم. کار بدی کردیم که ۱۰ سال آن‌ها را متوقف کردیم؟ ما ۱۰ سال متوقف کردیم حالا می‌خواهد برگردد به قبل از برجام.

یک نکته دیگری هم در اینجا حائز اهمیت است و همه باید به این نکته توجه کنیم. اگر در سال ۱۴۰۰ یک عده‌ای مانع نمی‌شدند، و ما در دورهٔ بایدن به برجام برمی‌گشتیم، که همه چیز هم آماده بود، همه توافقات هم شده بود، امروز نه تنها چیزی به نام اسنپ‌بک نداشتیم بلکه در این مدت حدود ۵۰۰ میلیارد هم ضرر نمی‌کردیم. در این ۴ سال مستقیم و غیرمستقیم ۵۰۰ میلیارد ضرر کردیم. خب چرا یک عده‌ای نگذاشتند؟ چرا مانع شدند در سال ۱۴۰۰؟ خب در ۱۴۰۰ اگر ما برمی‌گشتیم به برجام هم از منافع برجام استفاده می‌کردیم هم برجام تثبیت می‌شد هم امروز مشکل اسنپ‌بک نداشتیم و حتی بالاتر من می‌خواهم بگویم حتی دیگر بهانهٔ جنگ ۱۲ روزه هم وجود نداشت. این مشکلات، مشکلاتی است که یک عده تندرو، با توهماتشان جلوی منافع ملی کشور را گرفتند و مشکلاتی در سال ۱۴۰۰ برای ما بوجود آوردند و متأسفانه بعد از اواسط ۱۴۰۰ هم در دولت بعدی نتوانستند درست استفاده کنند و مسأله را حل‌و‌فصل کنند و ما امروز مشکلات پیدا کردیم؛ یکی‌اش هم همین است که برخلاف قواعد، اروپا دارد سوءاستفاده می‌کند.

حالا به نظر من تا جایی که می‌توانیم ما نباید بگذاریم این قطعنامه‌ها برگردد. باید تلاش کنیم و از این فرصت استفاده کنیم. اروپا نباید به خاطر مسأله اوکراین از ما انتقام بگیرد. این کار درستی نیست. کار غلطی است. به نفع همه ماست که یک بار دیگر پای میز مذاکره بنشینیم، امروز هم آمادگی هست که هنوز هم فرصت هست که با سه کشور اروپایی یا با ۱+۴ مذاکره کنیم، تا موضوع اسنپ‌بک از دستور شورای امنیت خارج شود و پس بگیرند، این به نفع آن‌ها، به نفع ما و به نفع NPT خواهد بود. امروز هم که سه کشور یعنی ایران و روسیه و چین با اسنپ‌بک کاملاً مخالفند و مخالف خودشان را اعلام کردند، آن سه کشور هم بیایند تبعیت کنند تا به راه‌حلی برسیم که آن راه‌حل باز هم برد – برد باشد. راه‌حلی که امروز اروپا در پیش گرفته کاملاً باخت – باخت است و به نفع کسی نخواهد بود. والسلام و علیکم و رحمت‌الله.