تأکید سید حسن خمینی بر استفاده از نسل اول انقلاب در شناخت امام

یادگار امام (ره) گفت: اگر از نسل اول انقلاب که در صحنه بودند و هنوز موجودند، استفاده نشود دست ما از یکی از منابع مهم اجتهاد در دیدگاه‌های امام خالی می‌شود.

به گزارش ایسنا حجت الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی در دیدار با مدیران مرکز فرهنگی دانشگاهی امام خمینی و انقلاب اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی، با اشاره به سیر تأسیس این مرکز اظهار داشت: تأسیس مرکز امام و انقلاب اسلامی به هیچ وجه بر مدار احساس و عاطفه نبوده است؛ گرچه عاطفه در آن دخیل بوده است. همچنین بنا نبوده که این اقدام فقط ادای دین به امام باشد و نیز قصد بر این نبوده است که چون بنده عضو هیأت امنای دانشگاه آزاد هستم کاری برای پدربزرگم انجام داده باشم.

وی افزود: از آغازین روزهایی که بحث این مرکز مطرح شد، این موضوع از عاطفه و احساس جدا بود، زیرا عشق به امام رشته دانشگاهی نمی خواهد و در ذره ذره وجود همگان این عشق می تواند باشد. برای ادای دین به امام هم هرکس در هر جایی که خوب کار می کند می تواند این کار را انجام دهد.

یادگار امام با اشاره به تفاوت میان «امام تاریخی» و «امام تاریخ ساز» ادامه داد: امام تاریخی امامی است که بیش از صد سال پیش بدنیا آمد و 25 سال قبل هم از دنیا رفت؛ او انقلاب کرد و تحولی بنیادین در جامعه خویش ایجاد کرد، بسیاری از ما جوانی مان را با او طی کردیم و بسیاری نیز جانشان یا اعضای بدنشان را در راهی که او گفت، اهدا کردند؛ لذا امام انسان بسیار بزرگی است که بر همه ما احاطه داشته است.

وی گفت: امام تاریخ ساز که امام آینده است، بعد دیگر شخصیت ایشان است. در این سرزمین مردم همواره سه رکن اساسی را می خواسته اند که حداقل از مشروطه بدین سو می‌توان بطور دقیق از آنها سخن گفت و آن سه رکن عبارت از استقلال، آزادی، معنویت و دین داری هستند که هر از چندی یکی از این سه پررنگ شده و باعث جوشش و خروش شده است، اما چون همه را با هم نداشته، ابتر مانده است. به عنوان نمونه در زمان وقوع جنبش مشروطه بقدری استبداد شدید بود که آزادی به عنوان یک آرمان مطرح بود؛ در آن حرکت دین داران سردمدار بودند، اما حرکت یکباره سر از سفارت انگلیس برآورد و نا خواسته وابستگی از دل آن حرکت بیرون آمد.

یادگار امام با اشاره به شخصیت شهید مدرس و موضع او در خصوص وابستگی، ادامه داد: امام روی شخصیت مدرس در میان روحانیون شیعه بسیار تأکید داشت؛ او کسی بود که از رضا شاه، انگلیس و هیچ کس دیگر ترسی نداشت و دارای درک صحیحی از مسائل بود. او می گفت که ما قائل به موازنه ی منفی هستیم؛ بدین معنا که نه به انگلیس و نه به روس امتیاز نمی دهیم. این موضع در آن زمان همچون یک انفجار بود زیرا جامعه ی آن دوره نمی توانست باور کند که می تواند مستقل زندگی کند، اما در مشروطه با وجود آنکه روحانیون-بخصوص در تهران- رهبر آن بودند شکست خورد چون کاری تک بعدی بود و فقط در جهت آزادی حرکت کرد. در نتیجه رضاشاه آمد و از دل شعار استقلال خواهی اش استبداد و دین زدایی و ایران گرایی درآمد.

سید حسن خمینی در ادامه با بیان این‌که در جنبش ملی شدن صنعت نفت نیز علی رغم وجود استقلال خواهی و آزادیخواهی توجه به دین کمرنگ بود، گفت: مجموعه این آرمان‌ها به ناگاه در یک نقطه تلاقی می کند و امام نماد خواسته های متکامله‌ی ملت است؛ لذا ترویج و بسط اندیشه امام، بسط اندیشه ی یک نفر در عداد ملاصدرا نیست و در شخصیت امام باید به این سه بعد توجه کرد.

وی با تأکید بر این‌که امام تاریخی به ما نیاز دارد، اما در خصوص امام تاریخ ساز ما هستیم که به او نیاز داریم، افزود: این‌که ما هر سال یاد امام حسین(ع) را گرامی می داریم به خاطر احتیاج ما به اوست؛ زیرا ایشان یک نماد، علم و پرچم است. ما به اهل بیت(ع) نیاز داریم و در انقلاب خودمان نیز به امام نیازمندیم، لذا این کارهای ما ادای دین به ایشان نیست؛ بلکه امام را ترویج می کنیم تا سعادت یابیم و آیندگان به سعادت برسند. این امر بستر تشکیل این مجموعه بوده و دانشگاه آزاد تمرینی برای توسعه این نوع تشکل است.

یادگار امام یادآور شد: در جهت ترویج آرمان‌های امام مصوبات دیگری هم در کشور مانند آنچه در برنامه های گوناگون توسعه تصویب شده بود، وجود داشت که در دست انداز کش و قوس های سیاسی باقی ماند و فراموش شد که امام فراتر از این بحث هاست.

سید حسن خمینی در پایان سخنان خود با بیان این‌که ما در مواجهه با امام با دو نوع قضیه مواجه هستیم، اظهار داشت: یک سری قضایای حقیقیه و گروه دیگر خارجیه هستند؛ قضایای حقیقیه مربوط به افق فلسفه و مکتب است و حقیقت آن بر پارادوکسیکال یا نبودن استوار است، اما قضایای خارجیه مربوط به تاریخ است و تاریخ اجرای یک فلسفه و مکتب است؛ صحت یا سقم آن یک بحث خارجی و تطابق با خارج است. در قضایای اول ملاک تطابق با نفس الامر است و در قضایای دسته دوم، ملاک تطابق با خارج است. این دو را باید از هم جدا کرد و تلاش فقهای شیعه در طول تاریخ، مجزا کردن این دو از هم بوده است. این کار باید بصورت یک کار جدی صورت گیرد و اگر از نسل اول انقلاب که در صحنه بودند و هنوز موجودند استفاده نشود دست ما از یکی از منابع مهم اجتهاد در دیدگاههای امام خالی می شود. در دوره کنونی که اگر مشابهت سازی تاریخ کنیم، دوره صحابه است باید از این منبع استفاده شود تا کار به دوره تابعین نرسد.

وی یادآور شد: بین قضایای حقیقیه و خارجیه و مکانیزم نقد یا اثبات و نحوه شناخت تمایز آنها از هم در زندگی امام موضوع بسیار مهمی است که گرچه فقط برخی افراد می توانند در این زمینه کار کنند، اما بسیاری از شبهات با این روش قابل حل است.

پیش از سخنان یادگار امام دکتر جواد مددی رئیس مرکز فرهنگی دانشگاهی امام خمینی و انقلاب اسلامی دانشگاه آزاد و جمعی از مدیران این مرکز گزارشی از اقدامات خود ارائه دادند.

گزارش خطا