زمزمه‌های بن‌بست شکنی در سفر پزشکیان به نیویورک

خبرگزاری دولت درباره سفر پزشکیان به نیویورک: تنها عنصر منطق‌ساز برای مذاکره مستقیم با آمریکا، مشاهده حداقلی از حسن‌نیت و احترام در طرف آمریکایی است؛ این نشانه می‌تواند در نشست سازمان ملل دیده و انگیزه‌ای برای بن‌بست شکنی باشد / پرسش اصلی از طرفداران خروج از NPT این است که بعد از این اقدام، چه خواهند کرد؟ ایران با این خروج تحریم‌ها و فشار‌ها و حتی خطر حمله نظامی را به جان می‌خرد

ایران در حسن‌نیتی کامل دو شرط از سه شرط اروپا را نه به دلیل ارائه آن‌ها از سوی تروییکا که به دلیل تعهد به قانون همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پذیرفته و در حال زمزمه‌های بن‌بست شکنی در سفر پزشکیان به نیویورک طراحی سازوکار اجرایی آن است. مذاکره مستقیم با آمریکا اما به عنوان شرط سوم در شرایطی که ۳ ماه پیش همین روند مورد حمله قرار گرفت، چندان منطقی نیست و تنها عنصر منطق‌ساز در این معادله، مشاهده حداقلی از حسن‌نیت و احترام در طرف آمریکایی است. این نشانه می‌تواند در هشتادمین نشست مجمع عمومی دیده و انگیزه‌ای برای بن‌بست شکنی باشد.

به گزارش ایرنا:خبرگزاری رسمی دولت در بخشی از یک گزارش خود نوشت: رئیس‌جمهور و هیات همراه وی در حالی هفته جاری راهی نیویورک خواهند شد که عصر جمعه ۲۸ شهریور شورای امنیت، پیش‌نویس قطعنامه کره جنوبی بعنوان رئیس دوره‌ای این شورا را درباره «تداوم لغو تحریم‌ها علیه ایران» برای جلوگیری از اعمال مجدد تحریم ها علیه ایران تصویب نکرد و به این ترتیب و در صورت عدم وقوع اتفاق و تصمیمی تازه، تحریم‌ها و قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران باز خواهد گشت. شرایطی بغرنج که حضور هیات ایرانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد را مهمتر از هر زمان دیگری نشان می‌دهد.

خبرگزاری دولت در ادامه افزوده است: ۱۹۳ کشور عضو سازمان ملل متحد هفته آینده با دستور کار و هدف مشخص در مجمع عمومی این سازمان گرد هم خواهند آمد و قاعدتا و قطعا دستور کار ویژه‌ جمهوری اسلامی ایران هم حفظ منافع ملی بر مبنای واقعیات موجود خواهد بود. پیش از ارزیابی این دستور کارها باید تصویری از آنچه در حال حاضر تهران با آن درگیر است ترسیم شود. در حال حاضر ایران با چالش؛ بازگشت تحریم‌های شورای امنیت، تهدیدات رژیم اسرائیل و تنش‌های منطقه‌ای در نتیجه جنگ‌طلبی‌های رژیم اسرائیل روبروست.

در حال حاضر سه کشور اروپایی حاضر در برجام، با سواستفاده از ابزار حل اختلاف در برجام، موسوم به اسنپ‌بک قطعنامه‌های شورای امنیت که پس از توافق برجام ملغی شده بود بازگردانده و تحریم‌ها علیه ایران را تشدید خواهند کرد. از سوی دیگر بی‌کیفرمانی اقدامات رژیم اسرائیل در منطقه، ماجراجویی‌های بیشتر تل‌آویو را در پی داشته و این می‌تواند به عنوان یکی از دغدغه‌های ایران تلقی شود، موضوعی که به نظر می‌رسد پس از حمله اسرائیل به قطر، نه فقط برای تهران که برای پایتخت‌های کشورهای منطقه هم به دغدغه اصلی تبدیل شده است. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد پزشکیان و تیم همراه او با یک هدف مشخص که متاثر از شرایط جهانی، منطقه‌ای و داخلی است در این نشست شرکت خواهند کرد؛ تغییر در سکون دیپلماتیک و بهره‌گیری از آنچه از دیپلماسی باقی مانده است.

همزمان با پایان جنگ تحمیلی رژیم اسرائیل و آمریکا علیه ایران، سکونی دیپلماتیک در روند روابط میان ایران و غرب به وجود آمد. سکونی که واقعیات آن را به نفع ایران نشان نمی‌دهد به تعبیر رهبر معظم انقلاب «یکی از ضررها و خطرهای کشور همین حالت «نه جنگ و نه صلح» است که خب خوب نیست، فضای خوبی نیست». برای شکستن این فضا، ایران بیش و پیش از میدان‌خوانی‌های شعاری نیازمند نگاه دقیق، واقع‌بینی و آینده‌نگرانه به موضوع است. پاسخ کوتاه‌مدت، میان و بلندمدت به هریک از پرسش‌های زیر در واکنش به رفتار اروپا و بازگشت تحریم‌ها می‌تواند مختصات نحوه برخورد با این اقدام را مشخص کند.

الف) پایان همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چیز جز خروج از NPT معنا نمی‌دهد و خروج از این پیمان به عنوان تعهد قانونی ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، شاید در کوتاه مدت پاسخی به اقدام اروپا باشد اما پرسش اصلی برای طرفداران خروج این است که «بعد چه خواهند کرد»، پلن بی یا پساخروج از معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای چیست؟ خروج از این معاهده حتی در میان مدت هم نمی‌تواند تامین کننده منافع ایران باشد از آن رو که تهران تصمیمی برای ساخت سلاح هسته‌ای ندارد و با این خروج تبعات و تحریم‌ها و فشارها و حتی خطر حمله نظامی را به جان می‌خرد فقط برای اقدامی واکنشی که تاثیر چندانی بر منافع طرف‌های غربی هم نخواهد داشت.

ب) تداوم بن‌بست دیپلماتیک و بستن تمام درهای گفت‌وگو، چیزی جز انزوای ایران را در پی نخواهد داشت و این نسخه قهر با جهان پر از ظلم و بی‌انصافی، چیزی از آن ظلم را نخواهد کاست، بلکه فشار غیرقانونی بیشتری بر مردم ایران وارد خواهد کرد. این نسخه حتی برای کوتاه‌مدت هم نمی‌تواند به نفع کشور و مردم تعریف شود.

پ) تلاش برای حفظ دیپلماسی کم‌رمق باقی مانده در نیویورک و تمرکز بر آنچه این روزها از آن به عنوان طرح ارائه شده از سوی ایران به آمریکا نام برده می‌شود. چنین ابتکاری حتی اگر تاکنون وجود نداشته از این پس باید روی میز دیپلمات‌های ایران قرار گیرد. موضوعی که «کاظم غریب‌آبادی» معاون حقوقی و بین‌الملل وزیر امور خارجه هم به آن اشاره و تصریح کرده است که تعامل و دیپلماسی هیچ وقت بسته نیست و ظرف چند روز آینده باز هم ادامه پیدا خواهد کرد.

واقعیت آن است که منطق قوی جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با آمریکا و تروییکای اروپا برگ برنده تهران در هر گونه مذاکره خواهد بود. ایران همچنان به دیپلماسی منطقی و منبطق با واقعیات و دور از هرگونه زیاده‌خواهی و زورگویی اعتقاد دارد و در تازه‌ترین نشانه این اعتقاد در قاهره مصر با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تفاهم ازسرگیری همکاری را امضا کرد. مجمع عمومی سازمان ملل، تریبون مناسبی برای تأکید بر این مهم خواهد بود که اعتقاد تهران به مسیر صلح‌آمیز حل و فصل چالش‌ها، جزئی از سیاست خارجی کشور است. این تأکید نه به معنای ضعف ایران در برابر غرب که در راستای ترجیح صلح در عین بهره‌مندی از توان جنگیدن است. توانی که تهران آن را در ۱۲ روز دفاع از تمامیت ارضی خود به خوبی نشان داد.

گفت‌وگوهای صریح و مستقیم با طرف‌های اروپایی گرچه ممکن است به دلیل رویکرد اخیر آن‌ها در فعال‌سازی مکانیسم بازگشت تحریم‌ها، نتیجه کوتاه مدتی نداشته باشد اما می‌تواند میزان جدیت آن‌ها در ارتباط با ایران نشان دهد. تأکید بر تعهد به NPT و شفافیت در برنامه‌ هسته‌ای از سوی ایران و تدوین و ارائه چارچوب مشخص برای کاستن از تنش‌ها از سوی اروپا می‌تواند پلن قابل قبولی در نیویورک و آغاز پایان تهدیدات بازگشت تحریم‌ها یا دستکم تعلیق آن‌ باشد.

به ویژه آنکه سیدعباس عراقچی وزیر امور خارجه بامداد جمعه ۲۸ شهریور از ارائه چارچوب معقولی به اروپا سخن گفته است، چارچوبی که از دیدگاه «امانوئل ماکرون» رئیس‌جمهور فرانسه هم معقول بوده اما به دلیل کاملا نامعقولی مورد تایید قرار نگرفته است. این چارچوب معقول اگر از سوی اروپا فارغ از فشارهای سیاسی آمریکا و رژیم اسرائیل ارزیابی شود می‌تواند نتیجه متفاوت‌تری به بار آورد. این موضوع می‌تواند محور گفت‌وگوهای وزیر امور خارجه در دیدار با همتایان اروپایی باشد که «امیرسعید ایروانی» سفیر و نماینده ایران در سازمان ملل از برگزاری آن‌ها خبر داده است.

ایران در حسن‌نیتی کامل دو شرط از سه شرط اروپا را نه به دلیل ارائه آن‌ها از سوی تروییکا که به دلیل تعهد به قانون همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پذیرفته و در حال طراحی سازوکار اجرایی آن است. مذاکره مستقیم با آمریکا اما به عنوان شرط سوم در شرایطی که ۳ ماه پیش همین روند مورد حمله قرار گرفت، چندان منطقی نیست و تنها عنصر منطق‌ساز در این معادله، مشاهده حداقلی از حسن‌نیت و احترام در طرف آمریکایی است. این نشانه می‌تواند در هشتادمین نشست مجمع عمومی دیده و انگیزه‌ای برای بن‌بست شکنی باشد. چنین شرایطی با توجه به مجموع رفتارهای اروپا و آمریکا گرچه با احتمال کمی امکان‌پذیر بوده اما در حال حاضر تنها شکننده بن‌بست و سکون در روابط است.

خبرهای مرتبط