پایان جنگ غزه، آغاز جنگ با ایران است؟

در روزهای اخیر، بعد از توافق شرم‌الشیخ برای پایان جنگ غزه در معرض این پرسش قرار داریم که بعد از این توافق، وضعیت ایران چه می‌شود؟

به گزارش روزنامه خراسان: همین پرسش‌ها هم معطوف به داغی بازار تحلیل و گمانه‌زنی درباره رویکرد احتمالی آمریکا و اسرائیل در قبال ایران پس از توافق شرم‌الشیخ است. در این میان غالب تحلیل‌ها بر انگاره‌ «پایان یک جنگ، آغاز جنگ دیگر» می‌چرخد.

با این حال، به دو دلیل بهتر است که از گمانه‌زنی‌های شتاب‌زده در مورد پرونده‌های منطقه‌ای و بین‌المللی پرهیز کرد. نخست، به دلیل حضور چهره‌ای چون دونالد ترامپ در رأس قدرت در آمریکا؛ شخصیتی که نوسان‌های رفتاری و محاسباتی‌اش نه‌تنها نظام بین‌الملل و منطق دیپلماسی واشنگتن بلکه امر تحلیل در جهان را نیز دچار آشفتگی کرده است. چنان‌که به نظر می‌رسد خود او نیز تصویر روشنی از چشم‌انداز پرونده‌های چالشی، از جمله پرونده ایران، ندارد. دوم، سرعت و درهم‌تنیدگی تحولات منطقه‌ای و جهانی است که تحلیل‌ها را شکننده می‌کند و زمینه‌ غافلگیری‌های پی‌درپی و تغییر مسیر رویدادها برخلاف پیش‌بینی‌ها و فضای عمومی را فراهم می‌آورد. بر همین اساس، جزم‌گرایی در تحلیل نه تنها اصولا کار درستی نیست، بلکه در این دوران پرنوسان از سیاست جهانی می‌تواند گمراه‌کننده نیز باشد.

با این مقدمه، می‌توان درباره اثرات توافق شرم‌الشیخ بر ایران در کوتاه مدت گفت که بله؛در وهله اول فروکش جنگ غزه به‌طور طبیعی توجه محافل اسرائیلی و آمریکایی را به پرونده ایران معطوف می‌کند و بر آن متمرکز می‌شوند، اما این لزوما به معنای وقوع حتمی جنگی دیگر نیست. اتفاقاً ممکن است این توافق انگیزه‌ای تازه به ترامپ بدهد تا مسیر دیپلماسی و مذاکره را از سر گیرد.

در همین چارچوب، سخنان اخیر ترامپ درباره تمایل ایران به صلح مدنظر او در منطقه، هرچند فاقد پشتوانه‌ عینی و تحولی ملموس است؛ اما می‌تواند نشانه‌ای از رغبت و تلاش او برای آزمودن دوباره مسیر گفت‌وگو و دیپلماسی باشد. از این جهت، هر چند فضای غالب اگر هم به سمت تشدید تنش نباشد، دست‎کم تداوم تنش است؛ اما در عین حال نیز نباید از این اصل غفلت کرد که دنیای سیاست صحنه اتفاقات غیرمنتظره و غیر قابل پیش‌بینی است. 

در این میان، باید در انتظار سفر هفته‌ آینده ترامپ به اسرائیل ماند؛ سفری که می‌تواند شاخصی موثر در شکل‌گیری جهت‌گیری مشترک واشنگتن و تل‌آویو در قبال ایران پس از توافق غزه باشد. باید دید که نتانیاهو و شرکایش تا چه اندازه می‌توانند در این سفر مخ متلون ترامپ را دوباره بزنند و خواسته‌های خود در قبال ایران و منطقه را به دستورکار مشترک دوطرف تبدیل کنند.