شلوغ ترین خط ریلی به مقصد مشهد چه مسیری است؟

سیستم حمل‌ونقل ریلی، به عنوان یکی از ارزان‌ترین و ایمن‌ترین گزینه‌ها، بخش عمده‌ای از این جابه‌جایی‌ها را بر عهده دارد. اما در میان شبکه گسترده راه‌آهن ایران با بیش از ۱۴ هزار کیلومتر خطوط، کدام مسیر به مشهد شلوغ‌تر است؟ بر اساس گزارش‌های رسمی راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، خط تهران-مشهد بدون شک پرترددترین مسیر ریلی کشور به شمار می‌رود. این خط با طول ۹۲۶ کیلومتر، روزانه ده‌ها رام قطار را جابه‌جا می‌کند و بیش از ۷۰ درصد مسافران ریلی به مشهد را پوشش می‌دهد. در ادامه، به بررسی دقیق‌تر دلایل، تاریخچه و مقایسه با دیگر مسیرها می‌پردازیم تا تصویری کامل از این شاهراه ریلی ارائه دهیم.

تاریخچه خطوط ریلی به مقصد مشهد

شبکه ریلی ایران ریشه در دوران پهلوی اول دارد، زمانی که رضاشاه با الهام از پروژه‌های مشابه در ترکیه، به فکر اتصال مراکز اقتصادی و زیارتی افتاد. عملیات اجرایی خط تهران-مشهد در سال ۱۳۱۶ خورشیدی آغاز شد و به طول ۹۲۶ کیلومتر، یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های عمرانی آن دوران بود. این خط بخشی از راه‌آهن سراسری ایران به شمار می‌رفت که از جنوب تا شمال کشور امتداد داشت.

ساخت آن با چالش‌های فنی مانند عبور از کویر و کوهستان‌های البرز همراه بود و بیش از ۲۳۰ تونل و ۴۱۰۰ پل در آن احداث شد. اولین قطار باری در سال ۱۳۳۵ به مشهد رسید و افتتاح رسمی خط مسافری در اردیبهشت ۱۳۳۶ با حضور محمدرضا شاه پهلوی انجام گرفت. این رویداد، نمادی از مدرنیزاسیون ایران بود و زمان سفر از تهران به مشهد را از چند روز با کاروان به ۱۲-۱۴ ساعت کاهش داد.

در دهه‌های بعد، خطوط دیگری به مشهد متصل شدند. خط شیراز-مشهد در سال ۱۳۷۰ تکمیل شد و مسیر تبریز-مشهد در ۱۳۸۰ راه‌اندازی گردید. خط یزد-مشهد هم در اوایل دهه ۱۳۷۰ فعال شد و کرمان-مشهد در ۱۳۵۰. این گسترش، مشهد را به هاب ریلی شرق کشور تبدیل کرد. در دوران پس از انقلاب، تمرکز بر دوخطه کردن خطوط و افزایش سرعت بود. برای مثال، در اسفند ۱۳۷۹، ۱۵۰ کیلومتر از خط دوم تهران-مشهد افتتاح شد و در خرداد ۱۳۸۱، دوخطه کردن کامل آن تکمیل گردید.

در سال ۱۳۷۵، خط مشهد-سرخس برای اتصال به آسیای مرکزی راه‌اندازی شد. با افزایش درآمدهای نفتی در دهه ۱۳۵۰، قطارهای توربوترن وارد شدند که سرعت را به ۱۶۰ کیلومتر در ساعت رساندند، هرچند بعدها با مشکلات فنی روبرو شدند.امروز، شبکه ریلی به مشهد بیش از ۱۰ مسیر اصلی دارد و سالانه بیش از ۲۰ میلیون مسافر را جابه‌جا می‌کند. ایستگاه راه‌آهن مشهد با ظرفیت ۲۰ میلیون مسافر سالانه، یکی از شلوغ‌ترین ایستگاه‌های خاورمیانه است.

چرا مسیر تهران مشهد شلوغ‌ ترین خط ریلی است؟

مسیر تهران مشهد با ۹۲۶ کیلومتر طول، روزانه بیش از ۵۰ رام قطار را جابه‌جا می‌کند. طبق آمار راه‌آهن در سال ۱۴۰۳، این خط بیش از ۱۰ میلیون مسافر را حمل کرده، که ۶۵ درصد کل سفرهای ریلی به مشهد است. دلایل این شلوغی چندگانه است: اول، جمعیت تهران با ۱۵ میلیون ساکن، منبع اصلی مسافران است. بسیاری از تهرانی‌ها برای زیارت حرم امام رضا (ع) یا تجارت با افغانستان و ترکمنستان سفر می‌کنند. دوم، قطارهای سریع‌السیر مانند پردیس و غدیر، زمان سفر را به ۶-۸ ساعت کاهش داده‌اند.

این قطارها با ظرفیت ۵۰۰-۷۰۰ مسافر، مجهز به رستوران و Wi-Fi هستند و بلیط‌هایشان از ۳۰۰ هزار تا ۱ میلیون تومان متغیر است.سوم، ایام مذهبی مانند محرم و صفر، تقاضا را چند برابر می‌کند. در دهه آخر صفر ۱۴۰۳، ۴۱۷ هزار مسافر از این مسیر جابه‌جا شدند، که ۴ درصد کمتر از سال قبل بود اما همچنان رکورددار است.

علاوه بر تهران، شهرهای جنوبی مانند کرمان هم سهم قابل توجهی دارند. خط کرمان-مشهد با ۸۰۰ کیلومتر، ۱۰-۱۲ ساعت طول می‌کشد و برای زائران جنوب شرق محبوب است. اگر از کرمان سفر می‌کنید، بلیط قطار کرمان مشهد را می‌توانید با قیمت‌های اقتصادی از ۴۰۰ هزار تومان رزرو کنید.

مقایسه با دیگر مسیرهای پرتردد به مشهد

در حالی که تهران مشهد مسیر ریلی پیشتازی است، مسیرهای دیگری هم به مشهد منتهی می‌شود. خط شیراز مشهد با ۱۲۰۰ کیلومتر، طولانی‌ترین از جنوب است و سالانه ۱.۲ میلیون مسافر را جابه‌جا می‌کند. این مسیر برای زائران فارس و بوشهر مهم است و زمان سفر ۱۵-۱۸ ساعت است. قطارهای فدک و رجا در آن فعال هستند و بلیط‌ها از ۶۰۰ هزار تومان شروع می‌شود. اما حجم مسافر آن ۲۰ درصد تهران است.

مسیر تبریز مشهد با ۱۵۴۲ کیلومتر، طولانی‌ترین خط ریلی کشور به مشهد است و از آذربایجان شرقی و غربی می‌گذرد. این خط ۲۰ ساعت زمان می‌برد و سالانه ۸۰۰ هزار مسافر دارد. تقاضا از شمال غرب به دلیل مهاجرت و تجارت بالاست. قیمت بلیط قطار تبریز مشهد بسته به فصل از ۵۰۰ هزار تا ۱.۵ میلیون تومان است و قطارهای لوکسی مانند نور با امکانات VIP عرضه می‌شود.

از شهرهای مرکزی، یزد مشهد با ۶۵۰ کیلومتر مسیر کوتاه‌تری دارد و ۷-۹ ساعت طول می‌کشد. در این مسیر سالانه ۱ میلیون مسافر جابجا می‌شود و از کویرهای مرکزی عبور می‌کند. بلیط قطار یزد مشهد ارزان‌ترین گزینه‌ است، قیمت آن از ۳۰۰ هزار تومان شروع می‌شود و برای خانواده‌ها مناسب است.

مسیر اصفهان مشهد هم با ۸۵۰ کیلومتر و ۱.۵ میلیون مسافر، مسیر پررفت‌وآمدی است که از قم عبور می‌کند. قم مشهد به تنهایی پرترددترین مسیر ریلی از مرکز کشور است. در مجموع، ۴۰ درصد کل مسافران ریلی کشور به مشهد می‌روند و این مسیرها شبکه‌ای متمرکز ایجاد کرده‌اند.

آمار و ارقام مهمی از ترافیک ریلی به مشهد

آمار راه‌آهن در سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد کل مسافران ریلی کشور ۳۱.۷ میلیون نفر بوده که ۵۰ درصد به مشهد مربوط است. در نیمه اول ۱۴۰۳، ۱۲.۸ میلیون مسافر ریلی جابه‌جا شدند و ۸.۳۵ میلیون به مشهد رسیدند. ایستگاه مشهد ماهانه ۱.۳ میلیون مسافر دارد و در فروردین ۱۴۰۳، ۱.۳۳ میلیون نفر ثبت شد. در نوروز ۱۴۰۴، ۷۰ درصد قطارها به مشهد اختصاص یافت و خط تهران مشهد ۶۰ درصد این حجم را پوشش داد.

نکته جالب: بیش از ۶۰ درصد مسافران با خانواده سفر می‌کنند و ۳۰ درصد مسافران تجاری هستند.

سفر با قطار: مزایا و نکات رزرو

سفر ریلی به مشهد مزایایی مانند هزینه ۳۰-۵۰ درصد کمتر از هواپیما، امنیت ۹۹.۹ درصدی و دسترسی به منظره‌های کویر و دشت دارد. قطارها مجهز به سیستم تهویه و پزشکی هستند و تأخیرها کمتر از ۱۰ درصد است. برای رزرو، اپلیکیشن‌های آنلاین مانند سفرمارکت کار را آسان می‌کنند.

حتما از ۳۰ روز زودتر رزرو کنید، بلیط‌های ارزان را برای ایام غیرپیک انتخاب کنید و از تخفیف‌‌ها استفاده نمایید.

سفرمارکت به عنوان یکی از معتبرترین سامانه‌های فروش بلیط قطار در ایران، مستقیماً با شرکت‌های ریلی مانند رجا و فدک همکاری می‌کند و به عنوان مارکت‌پلیس یا واسطه عمل نمی‌کند. مسافران می‌توانند بدون نیاز به سایت‌های ثالث، مستقیماً از سفرمارکت بلیط بخرند و از خدمات پشتیبانی ۲۴ ساعته بهره ببرند.

آینده خطوط ریلی به مشهد و پروژه ‌های جدید

آینده ریلی به مشهد روشن است. برقی کردن کامل خط ریلی تهران مشهد تا ۱۴۰۵، سرعت را دو برابر و مصرف سوخت را ۴۰ درصد کاهش می‌دهد. پروژه خط دوم مشهد سرخس برای صادرات به آسیای مرکزی در حال اجراست و قرار است ظرفیت بار را به ۵۰ درصد افزایش ‌دهد. اتصال به خطوط بین‌المللی مانند چابهار مشهد هم در برنامه آینده است.

در داخل، متروی مشهد با خطوط ۳ و ۴، ترافیک ایستگاه راه‌آهن را کم می‌کند؛ خط ۳ در اردیبهشت ۱۴۰۴ افتتاح می‌شود و ۶۰ واگن جدید برای خط ۱ تا پایان ۱۴۰۴ وارد می‌شود. اوراق مشارکت ۱۴۰۴ برای مترو تصویب شده و خط ۲ تا پایان ۱۴۰۵ تکمیل است.

کلام آخر

مسیر تهران مشهد نه تنها شلوغ‌ترین، بلکه ستون فقرات حمل‌ونقل شرق ایران است. با برنامه‌ریزی مناسب، می‌تواند کارآمدتر شود و میلیون‌ها زائر را بدون دردسر به حرم برساند. اگر قصد سفر به مشهد دارید، از حالا بلیط قطار مناسب خود را رزرو کنید و سفری خاطره‌انگیز را تجربه کنید.