ساعت مشاهده بارش شهابی جوزایی در ایران

کارشناس نجوم با اشاره به اوج بارش شهابی جوزایی، گفت:امشب زمین وارد متراکم‌ترین بخش توده غباری این بارش می‌شود و درصورت نبود آلودگی نوری، امکان مشاهده تا ۱۵۰ شهاب در هر ساعت وجود دارد.

علیرضا بیات در گفتگو با مهر با توضیح سازوکار شکل‌گیری بارش‌های شهابی اظهار کرد: این پدیده نجومی در اثر عبور زمین از میان بقایای اجرام کوچک به‌جا مانده از دنباله‌دارها یا برخی سیارک‌ها رخ می‌دهد. دنباله‌دارها اجرامی هستند که عمدتاً در نواحی سرد و دوردست انتهای منظومه شمسی در کمربند کولپری قرار دارند و در مدارهایی بیضوی به دور خورشید حرکت می‌کنند.

وی با بیان اینکه این اجرام در نقاطی فاصله بسیاری از خورشید دارند و در بازه زمانی نزدیک به خورشید می‌شوند، افزود: این اجرام یخی دوره‌های گردش متفاوتی دارند که گاهی از چند ۱۰ سال آغاز می‌شود و در برخی موارد به صدها سال می‌رسد؛ برای نمونه دنباله دار هالی ۷۵ یا ۷۶ سال یک‌بار به نزدیکی خورشید می‌رسد. زمانی که دنباله‌دار به خورشید نزدیک می‌شود، گرمای خورشید باعث تصعید یخ‌های سطح آن می‌شود که ترکیبی از آب، گازها و عناصر مختلف است و در نتیجه دنباله‌ای روشن از غبار و گاز در مسیر مدار آن باقی می‌ماند.

کارشناس نجوم و فناوری فضایی ادامه داد: این ذرات و غبارها در طول مدار دنباله‌دار به شکل یک رودخانه یا نوار غباری در فضا باقی می‌مانند و زمانی که زمین در گردش سالانه خود به دور خورشید وارد این ناحیه می‌شود، ذرات کوچک به دلیل گرانش زمین به جو کشیده شده و بر اثر اصطکاک با هوا می‌سوزند که از دید ناظران زمینی به صورت شهاب یا شهاب سنگ دیده می‌شوند.

بیات با اشاره به بارش‌های شهابی سالانه گفت: هر ساله دو بارش شهابی مهم و پرشمار در آسمان رخ می‌دهد که یکی بارش شهابی برساوشی در مردادماه و دیگری بارش شهابی جوزایی در آذرماه است. اکنون در بازه زمانی بارش شهابی جوزایی قرار داریم که از چهاردهم آذر آغاز شده و تا بیست و ششم آذرماه ادامه دارد.

بهترین زمان برای مشاهده بارش شهابی جوزایی از حدود ساعت ۲۰ و ۳۰ دقیقه به بعد است

وی افزود: اوج این بارش امشب، بیست و دوم آذر ماه رخ می‌دهد؛ زمانی که زمین دقیقاً وارد متراکم‌ترین بخش رودخانه غباری این بارش می‌شود. نرخ ساعتی این بارش که با عنوان ZHR شناخته می‌شود، بین ۱۲۰ تا ۱۵۰ شهاب در ساعت محاسبه شده و در شرایط ایده‌آل، بدون آلودگی نوری و با آسمانی صاف، امکان مشاهده این تعداد وجود دارد.

این کارشناس نجوم درباره بهترین زمان و جهت رصد بارش شهابی جوزایی توضیح داد: بهترین زمان برای مشاهده این بارش از حدود ساعت ۲۰ و ۳۰ دقیقه به بعد است. علاقه‌مندان می‌توانند با نگاه به سمت شرق آسمان و ناحیه صورت فلکی جوزا، حرکت شهاب‌ها را دنبال کنند که با گذر زمان به سمت جنوب آسمان منتقل می‌شود.

بیات با اشاره به ویژگی خاص بارش شهابی جوزایی گفت: این بارش برخلاف بسیاری از بارش‌های شهابی دیگر، منشأ دنباله‌داری ندارد و بقایای یک سیارک به نام «پهایتون ۳۲۰۰» عامل ایجاد آن است. به همین دلیل سرعت شهاب‌های جوزایی کمتر از سایر بارش‌هاست و حدود ۳۵ کیلومتر بر ثانیه، معادل تقریبی ۱۲۶ هزار کیلومتر بر ساعت است.

وی خاطرنشان کرد: سرعت کمتر باعث می‌شود شهاب‌ها مدت‌زمان بیشتری در آسمان دیده شوند و جلوه‌ای چشمگیرتر داشته باشند. همچنین شهاب‌های این بارش معمولاً با رنگ‌های متنوعی مانند زرد و آبی مشاهده می‌شوند که جذابیت آن را برای رصدگران دوچندان می‌کند.