چرا پوتین برگ برنده گاز را به آنکارا داد؟

گاز روسیه چه از ترکیه و چه از طریق بلغارستان بالاخره به اروپا منتقل خواهد شد. صرف نظر کردن روسیه از بلغارستان نتیجه تجربه‌ای است که در اوکراین کسب شده و حاوی این پیام است که «کنترل در دستان ما قرار خواهد داشت.»

سرویس بین الملل نواندیش- محمت علی گولر روزنامه آیدینلق ترکیه:

چرا پوتین در سفر به آنکارا طرح خط لوله جریان جنوبی را لغو کرد؟ تبدیل ترکیه به کشوری ترانزیت برای گاز روسیه از نظر سیاسی چه پیامدی دارد ؟ در این گزارش تلاش خواهد شد به این پرسش ها پاسخ داده شود.

در دکترین آمریکا در برابر چین، مهمترین مرحله تشکیل «غربی وسیعتر» بود. غربی وسیعتر، به معنای بازسازی شراکت آمریکا با اتحادیه اروپا در ترانس آتلانتیک و وارد کردن ترکیه و روسیه در این شراکت بزرگ است.

اما این مدل اجرایی نشد. بله، درست است که آمریکا با اتحادیه اروپا در قرارداد تجارت آزاد تحت عنوان «اقتصاد ناتو» پیشرفت کرد ولی در خصوص ترکیه و روسیه روندی معکوس شکل گرفت.

پکن با گامهایی زیرکانه، مثلا با قرارداد 400 میلیارد دلاری انرژی با مسکو، شراکت راهبردی چین-روسیه را تعمیق کرد. این دو کشور نه تنها در حوزه انرژی، حتی در فضا هم همکاری را آغاز کردند.

از طرف دیگر منافع واشنگتن و مسکو ابتدا در سوریه و بعد در اوکراین در برابر هم قرار گرفتند. مقاومت محکم روسیه در هر دوی این جبهه ها حتی هم‌پیمانان آمریکا را نیز متفرق کرد. به عنوان مثال موضوع اوکراین در درون اتحادیه اروپا تفرقه ایجاد کرد.

به طور خلاصه، آمریکا در حال حاضر با قرار دادن کارت‌های برنده اقتصادی روی میز و اعمال تحریم علیه روسیه سعی دارد پوتین را مهار کند. همچنین مسئله چچنستان که نقطه ضعف روسیه محسوب می شود را تحریک می‌کند. (انفجاری که چندی پیش در گروزنی منجر به کشته شدن 16 نفر شد نیز در این چارچوب است)

موضوع خط لوله جریان جنوبی نتیجه همین تابلوی سیاسی است. پوتین به جای اینکه گاز روسیه از طریق بلغارستان به اروپا منتقل شود، ترجیح داد از مسیر ترکیه استفاده کند که این وضعیت 3 علت اصلی دارد:

1- گاز روسیه چه از ترکیه و چه از طریق بلغارستان بالاخره به اروپا منتقل خواهد شد. صرف نظر کردن روسیه از بلغارستان نتیجه تجربه‌ای است که در اوکراین کسب شده و حاوی این پیام است که «کنترل در دستان ما قرار خواهد داشت.» مسکو در انتقال گاز از طریق اوکراین به اروپا، با مشکلی که از رابطه موجود بین اوکراین و غرب نشأت می‌گرفت مواجه شد و با اقدام اخیر نشان داد که اجازه نخواهد داد این مشکل در بلغارستان نیز تکرار شود.

طبق پیش‌بینی مسکو، روابط میان ترکیه و اتحادیه اروپا همچنان در سطحی بسیار پایین‌تر از روابط میان بلغارستان و اتحادیه اروپا است و به همین شکل نیز دنبال خواهد شد.

2- چنانچه ترکیه با اتحادیه اروپا روابطی مستقل دنبال کند، این وضعیت به نفع روسیه خواهد بود. قبل از اینکه پوتین به ترکیه سفر کند، ترکیه نشان داد در سیاست خارجی از استعداد تصمیم‌گیری مستقل برخوردار است. مسکو معتقد است، ترکیه از طریق این مشارکت که سالانه 1 میلیارد دلار درآمد کسب خواهد کرد، می‌تواند رفتاری مستقل‌تر از خود نشان دهد.

3- بدون شک تصمیم‌گیری پوتین در مورد طرح جریان جنوبی هنوز قطعی نشده است. پوتین پیش‌بینی می‌کند که تجزیه ایجاد شده در اتحادیه اروپا به دلیل بحران اوکراین با این اقدام عمق بیشتری پیدا خواهد کرد.

اوباما چندی قبل گفت آمریکا و اتحادیه اروپا به اعمال فشار روی روسیه ادامه خواهد داد. برنامه اوباما برای نجات اتحادیه اروپا از وابستگی به گاز روسیه از سه بخش تشکیل شده بود: اول اینکه آمریکا در اتحادیه اروپا یک پایانه تأسیس کند و از طریق مسیر دریایی به اینجا گاز منتقل شود. این کار در کوتاه مدت امکان‌پذیر نیست. دومی گاز شمال عراق و سومی نیز انتقال گاز اسرائیل-قبرس به اتحادیه اروپا است. برای دوتای آخر دوباره ترکیه یک کشوری کلیدی است. پوتین با اقدام اخیری که در ارتباط با طرح جریان جنوبی انجام داد، تلاش می‌کند که این دو برگ برنده را برای ترکیه بی‌ارزش کند.

این تحولات چه تأثیری روی ترکیه خواهد داشت؟ بدون شک اردوغان و داووداوغلو مانند قرارداد مناقصه سامانه موشکی با چین، از قرارداد گاز با روسیه نیز برای چانه‌زنی با غرب استفاده خواهند کرد. ولی باید تأکید کرد که این رابطه جدای از دولت‌ها، فشار غرب روی ترکیه را کاهش خواهد داد. این دستاوردی مهم برای شراکت ترک-روس خواهد بود که در سال‌های آینده از ساختار محکم‌تری برخوردار خواهد شد.

خبرهای مرتبط