احتمال برخورداری ایران از موشک قاره‌پیمای «یارس»!

ایران تاکنون با رونمایی‌هایی که از موشک‌های بالستیک خود داشته، موشکی را که شبیه موشک «یارس» باشد به نمایش نگذاشته است؛ مگر آنکه این موشک جزء موشک‌هایی باشد که برای مواقع نیاز و در زمان لازم روی لانچر قرار بگیرد و  به سمت سرزمین‌های اشغالی پرتاب شود.

به گزارش دفاع پرس، موشک‌های بالستیک نقش مهمی را در نبردهای قرن ۲۱ ایفا کرده اند و این موشک‌ها هستند که سرنوشت جنگ بین دو کشور را تا حدود زیادی تعیین می‌کنند. 

موشک‌های میان‌برد و قاره‌پیما، یکی از اجزا و مؤلفه‌های مهم در توان بازدارندگی کشورهای قدرتمند جهان هستند که در صورت وقوع یک نبرد می‌توانند در نقاط دوردست، مراکز مهم کشور هدف را با سرعت و قدرت بالا مورد اصابت قرار دهند. 

یکی از موشک‌هایی که به‌صورت جدی در سال‌های اخیر قدرت خود را به نمایش گذاشته، موشک بالستیک قاره‌پیمای «یارس» است که با نام «آر اس -۲۴» هم شناخته می‌شود؛ در این گزارش قرار است به ویژگی‌های این موشک قدرتمند بپردازیم. 

موشک RS-۲۴ یارس که با نام موشک بالستیک قاره‌پیمای یارس نیز شناخته می‌شود، یکی از پیشرفته‌ترین موشک‌های موجود در زرادخانه راهبردی روسیه است. این موشک برای تقویت بازدارندگی هسته‌ای در دوران پس از جنگ سرد توسعه یافت و ترکیبی از تحرک بالا، ظرفیت چندکلاهکی و توان بقا در برابر سامانه‌های دفاع موشکی را در خود دارد.

یارس از سال ۲۰۱۰ وارد خدمت شد و از آن زمان به ستون اصلی نیروهای موشکی راهبردی روسیه تبدیل شده است. این موشک قابلیت پرتاب هم از سیلوهای زیرزمینی و هم از سامانه‌های متحرک جاده‌ای را دارد. آنچه موشک «یارس» را مهم می‌سازد، استفاده از فناوری MIRV (کلاهک‌های مستقل با قابلیت هدف‌گیری جداگانه) است. این فناوری امکان می‌دهد که یک پرتاب واحد چندین کلاهک هسته‌ای را به اهداف مختلف برساند. دقت بالای «یارس»، همراه با سامانه‌های هدایت مدرن، احتمال نفوذ موفق به دفاع دشمن را حتی در شرایط جنگ هسته‌ای افزایش می‌دهد.

در ماه‌های اخیر، بار دیگر پرتاب «یارس» در کانون توجه رسانه‌ها قرار گرفت. گزارش‌های اطلاعاتی اوکراین در ماه مه ۲۰۲۵ نشان داد که روسیه قصد انجام یک پرتاب آموزشی و رزمی این موشک را داشته است، هرچند گفته شد که پرتاب یا شکست خورده یا لغو شده است. چه به دلیل نقص فنی و چه به‌خاطر ملاحظات راهبردی، این رویداد نشان‌دهنده وزن ژئوپولیتیکی موشک راهبردی «یارس» است؛ نه فقط به‌عنوان یک سلاح، بلکه به‌عنوان ابزاری برای پیام‌دهندگی سیاسی.

مشخصات موشک راهبردی «یارس»

موشک یارس محصول دهه‌ها توسعه موشک‌های راهبردی در فدراسیون روسیه است که با هدف نوسازی بازدارندگی هسته‌ای و پیشی گرفتن از سامانه‌های دفاع موشکی در حال تکامل، طراحی شده است. نام رسمی آن، «آر اس ۲۴ یارس» است که یک موشک قاره‌پیما به حساب می‌آید؛ یارس یک موشک سه‌مرحله‌ای با سوخت جامد است که تکامل‌یافته از پلتفرم قدیمی‌تر Topol-M محسوب می‌شود. تفاوت اصلی آن با موشک مشهور «توپول»، قابلیت MIRV است. برخلاف توپول که تنها یک کلاهک حمل می‌کرد، یارس چندین کلاهک مستقل را حمل می‌کند و همین امر هم کشندگی و هم توان بقای آن در برابر رهگیری را افزایش می‌دهد. 

گزارش میلیتاری دیفنس و برخی از رسانه‌های نظامی غربی نشان می‌دهد که آر اس-۲۴ موشکی است که از «اس اس-۲۷ مود» همان «توپول‌ام (Topol-M)» فعلی سنگین‌تر است و برخی گزارش‌ها می‌گویند که می‌تواند تا ۱۰ کلاهک قابل هدف مستقل را حمل کند. خبر آزمایش‌های سال ۲۰۰۷ این موشک به‌عنوان پاسخی به سپر موشکی که ایالات متحده قصد استقرار در اروپا را داشت، منتشر شد. آر اس-۲۴ از سال ۲۰۱۰ به‌صورت عملیاتی مستقر و با بیش از ۵۰ پرتابگر از ژوئن ۲۰۱۷ عملیاتی شده است. موشک یارس با برد بین ۱۱ تا ۱۲ هزار کیلومتر، سرعت حدود ۲۰ ماخ، سوخت جامد و دقت حدود ۱۵۰ متر و با هدایت اینرسی می‌تواند اهداف را از مسافت‌های بسیار دور با قدرت بالا مورد اصابت قرار دهد. 

در ژوئن ۲۰۰۸، «یوری سولومونوف» طراح ارشد مؤسسه فناوری حرارتی مسکو اعلام کرد که آر اس-۲۴ یک موشک توسعه‌یافته و با قابلیت هدف‌گیری مستقل چندگانه (MIRV) از موشک توپول-ام است که تمام آزمایش‌ها را در این سال پشت سر گذاشته بود؛  همچنین در ۱۰ اکتبر ۲۰۰۹، ژنرال «آندری شوایچنکو» فرمانده وقت نیروهای موشکی استراتژیک روسیه، در مصاحبه با خبرگزاری ایتارتاس، استقرار آر اس-۲۴ را تأیید کرد که این موشک‌ها از مجموعه موشکی موجود آر تی-۲ پی‌ام توپول‌ام (آر اس-۱۲‌ام ۲) پشتیبانی می‌کنند.

ارتش روسیه نیز در رزمایش‌های سال ۲۰۱۷ این موشک را به‌صورت موفقیت‌آمیزی در یگان‌های خود آزمایش کرد. «بیزینس اینسایدر» در گزارشی در همان سال عنوان کرده بود که موشک بین قاره‌ای مجهز به سوخت جامد به نام «آر. اس-۲۴ یارس» از سوی واحدهای پرتاب‌کننده متحرک یگان موشکی ارتش این کشور در یک تمرین نظامی (با موفقیت) شلیک شد. بر اساس این گزارش، فاصله بین مکان شلیک موشک و فرود آن بیش از پنج هزار مایل بوده است. 

برخی رسانه‌های غربی تلاش می‌کنند تا اینگونه به اذهان تلقین کنند که ایران از خود هیچ صنعتی ندارد و همه صنایع نظامی‌اش وارداتی است؛ این در حالی است که علاوه بر روسیه، ایالات متحده آمریکا هم از مدل‌های پهپاد «شاهد ۱۳۶» ایران کپی‌برداری کرده است.  «اسکات ریتر» تحلیلگر سیاسی و نظامی آمریکایی در این زمینه می‌گوید: من همیشه با خودم می‌گفتم اگر روسیه دوست ایران است، چرا موشک «یارس Yars» را به ایران نمی‌دهد؟! وی سپس مدعی شد: ایرانی‌ها گفتند که ما این موشک را داریم؛ ولی نه با آن اسم؛ اسم آن موشک در ایران چیز دیگری است؛ ولی با همان قدرت و اسرائیل هیچ دفاعی دربرابر آن ندارد ... هیچ!

فارغ از صحت و یا کذب این ادعا، نکته قابل تأمل این است که ایران اگر هدفش سرزمین‌های اشغالی باشد، نیازی به این موشک ندارد؛ موشک‌های هایپرسونیک قدرتمندی همچون «فتاح» و «خیبرشکن» موشک‌هایی هستند که در جنگ ۱۲ روزه امتحان خود را پس دادند و نشان دادند که هیچ سپری یارای مقابله با آن‌ها را ندارد؛ همچنین ایران دارای موشک «قاسم بصیر» است که برای هدف قراردادن اسرائیل می‌تواند بدون حتی یک متر خطا اهداف را با دقت بسیار بالایی مورد اصابت قرار دهد؛ لذا با این تفاسیر شاید داشتن یا نداشتن موشک «یارس» آن هم با دقت ۱۵۰ متر خیلی موضوعیت ندارد.

یک نکته دیگر درباره ادعای قابل تأمل «اسکات ریتر» این است که ایران تاکنون با رونمایی‌هایی که از موشک‌های بالستیک خود داشته، موشکی را که شبیه موشک «یارس» باشد به نمایش نگذاشته است؛ مگر آنکه این موشک جزء موشک‌هایی باشد که برای مواقع نیاز و در زمان لازم روی لانچر قرار بگیرد و  به سمت سرزمین‌های اشغالی پرتاب شود.