در اعتراضات بازار تهران و خیابان‌های اطراف چه گذشت!؟ + حرف معترضان

هم میهن: پایتخت روز گذشته در بعضی مناطق مرکزی، شاهد اعتراضاتی نسبت به نوسانات شدید قیمت ارز و بی‌ثباتی در بازار بود.

پایتخت روز گذشته در بعضی مناطق مرکزی، شاهد اعتراضاتی نسبت به نوسانات شدید قیمت ارز و بی‌ثباتی در بازار بود. بر اساس تصاویر و اخبار منتشرشده در فضای رسانه‌ای داخلی، ابتدا روز یکشنبه ۷ دی‌، اعتراضاتی در بعضی مناطق تهران با دلیل مشابه در بعضی مناطق مانند شوش رخ داده بود. اما دوشنبه پراکندگی جغرافیایی و جمعیت حاضر در این اعتراضات تا حدی بیشتر از روز یکشنبه بود.

بازار تهران، چند نقطه در خیابان جمهوری و خیابان امام خمینی، میدان توپخانه و فردوسی از جمله محل‌هایی بودند که گزارش‌ها می‌گویند اعتراضات در آن‌ها رخ داده است. بر اساس گزارش‌های منتشرشده در رسانه‌های داخلی، افرادی توسط نیروهای امنیتی دستگیر شدند که قصد تند کردن این فضای اعتراضی را داشتند.

با توجه به تصاویر منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی، بخش‌هایی از خیابان جمهوری به صحنه درگیری  پلیس و معترضان تبدیل شد. ساعت از ۱۵ گذشته بود که مصطفی قمری‌وفا، مدیر روابط عمومی بانک مرکزی از تشکیل جلسه فوری تیم اقتصادی دولت درباره ارز و معیشت مردم خبر داد.

بر اساس مشاهدات میدانی خبرنگار هم‌میهن، تقاطع خیابان جمهوری با خیابان‌های حافظ، سعدی (چهارراه مخبرالدوله) و باغ سپهسالار همچنان محل گسترده نیروهای امنیتی و نظامی بود. 

وضعیت خیابان جمهوری در عصر دوشنبه

خبرنگار هم‌میهن در فاصله ساعت ۱۶ تا ۱۸ دیروز در خیابان جمهوری حاضر شد. فضای این خیابان با توجه به نزدیکی مغازه‌ها تا نقاطی که پیش از آن صحنه اعتراض بود، شرایط مختلفی داشت. از  تقاطع خیابان فلسطین هر چه فاصله تا خیابان حافظ کمتر می‌شد، تعداد بیشتری از مغازه‌ها و پاساژها تعطیل یا کرکره‌شان تا نیمه پایین کشیده شده بود. از یک فاصله مشخص تا تقاطع حافظ که محل قرارگیری دو پاساژ علاالدین و چارسو به عنوان دو محل اصلی تجمعات بود، تمام مغازه‌ها بسته و حضور نیروهای امنیتی، نظامی و انتظامی پررنگ و ترافیک سنگین بود. مقابل پاساژ چارسو، می‌شد آثاری از درگیری ساعت‌های قبل مانند جابجا شدن بلوک‌های جداکننده خط ویژه از خیابان را دید. 

از خیابان حافظ به سمت چهارراه استانبول، خبری از ازدحام نیروهای امنیتی و عابران نبود و هر چه به چهارراه نزدیک‌تر می‌شدیم، تعداد مغازه‌های باز بیشتر می‌شد. اما پس از چهارراه استانبول به سمت لاله‌زار و چهارراه مخبرالدوله، ترافیک سنگینی بود و می‌شد موتورهای نیروهای امنیتی را در میان موتورهای شخصی دید که در خط ویژه به سمت خیابان سعدی و مسیر برعکس آن حرکت می‌کردند. شرایط ترافیک با نزدیکی به خیابان سعدی غیرطبیعی می‌شد و نشان می‌داد این ازدحام فقط به دلیل چراغ‌قرمز این خیابان نبود.

در چهارراه مخبرالدوله از یک طرف مردم عادی از مترو خارج می‌شدند و از طرف دیگر هم ترکیبی از نیروهای نظامی و انتظامی مستقر بودند. حدود ساعت ۱۷ تجمع هدفمندی در این محل وجود نداشت. خیابان باغ سپهسالار که ساعتی قبل از آن به صحنه درگیری تبدیل شده بود، کاملاً تعطیل و محل استقرار نیروهای یگان ویژه پلیس بود. از خیابان سعدی به سمت میدان بهارستان، شرایط ترافیک و مغازه‌ها به مرور عادی می‌شد.

خبرنگار هم‌میهن با تغییر مسیر، خود را به خیابان سعدی شمالی رساند و از جهت شمال به جنوب نیز به چهارراه مخبرالدوله رفت. در خیابان سعدی هم شرایط مشابه خیابان جمهوری بود.

هشدار معاون امنیتی وزیر کشور درباره جنگ روانی

علی‌اکبر پورجمشیدیان، معاون امنیتی و قائم‌مقام وزیر کشور پس از این التهابات در گفت‌وگویی با ایسنا، توصیه‌هایی به مردم کرد. او با اشاره به وضعیت بازار ارز و انتقادات نسبت به نوسانات ارزی گفت: «همه دستگاه‌های مسئول از جمله دولت به شدت دنبال آن هستند که مشکلات و نوسانات ایحادشده در بازار را حل کنند.» او با بیان اینکه «از نظر من بخش زیادی از مشکلات و نوسانات ارزی، متأثر از فضای روانی بازار است»، تاکید کرد: البته دشمن نیز به شدت دنبال آن است که از فضای ایجادشده، استفاده کند؛ مردم باید نسبت به این موضوع حواس‌شان جمع باشد و تحت تاثیر القائات دشمن قرار نگیرند و بدانند که مسئولان و مجلس با تمام وجود به دنبال آن هستند که این نوسانات را کنترل کنند.

معاون امنیتی و انتظامی وزیر کشور در پاسخ به پرسشی درباره اعتراض برخی از کسبه و بازاریان نسبت به نوسانات شدید نرخ ارز در توصیه‌ای به بازاریان گفت: «بازاریان مقداری صبر و تحمل و همراهی کنند و تحت تاثیر قرار نگیرند؛ القائات عملیات روانی نباید بازار را تحت تاثیر قرار دهد. امروز امکانات و کالا به اندازه کافی در کشور وجود دارد و از این جهت هیچ مشکلی نداریم؛ هم باید بازار با آرامش کار خود را دنبال کند و هم مردم نگرانی نداشته باشند. واقعاً از نظر امکانات و کالا الان هیچ مشکلی نداریم و فقط این القائات روانی است؛ امیدوارم مردم و بازار همراهی کنند؛ قطعا آرامش برقرار خواهد شد.»

انعکاس اعتراضات در رسانه‌های رسمی

برخلاف وقایع مشابه در سال‌های گذشته، صداوسیما در بخش خبر نیمروزی خود گزارش کوتاهی از این اعتراضات پخش کرد که مطالبات معترضان را انعکاس می‌داد.

خبرگزاری فارس هم این اعتراضات را پوشش داد. فارس نوشت:‌ «تجمع اعتراضی شماری از کسبه و بازاریان تهران امروز از خیابان لاله‌زار آغاز شد و با حرکت به سمت مرکز شهر، در برخی مقاطع با سردادن شعارهای حاشیه‌ای، فشار به مغازه‌داران و مداخله نیروهای انتظامی برای بازگشایی مسیر همراه شد. براساس مشاهدات میدانی، امروز شماری از کسبه و بازاریان در محدوده خیابان لاله‌زار تهران، در اعتراض به مشکلات اقتصادی از جمله افزایش قیمت‌ها و مشکلات تأمین کالا، دست به تجمع اعتراضی زدند. این تجمع حدود ساعت ۱۲ ظهر در خیابان لاله‌زار آغاز شد. معترضان اصلی که از کسبه بودند، در ابتدا با دعوت از هم‌صنفان خود، خواستار تعطیلی مغازه‌ها برای پیوستن به تجمع شدند. در این مرحله، برخی مغازه‌داران به این درخواست پاسخ مثبت دادند و برخی دیگر حاضر به تعطیلی نشدند که در مواردی به مشاجره لفظی محدودی منجر شد.

حرکت معترضان از خیابان لاله‌زار به سمت میدان امام خمینی (ره) آغاز شد و سپس تا چهارراه استانبول ادامه یافت. در مسیر چهارراه استانبول، شعارهایی با مضامین سیاسی از جمله «نه غزه نه لبنان جانم فدای ایران» و «رضاشاه روحت شاد» از سوی چند نفر از لیدرهای حاضر سر داده شد. با این حال، این شعارها مورد استقبال معترضان و کسبه قرار نگرفت. خبرنگار فارس که در میدان حاضر است می‌گوید: با رسیدن به چهارراه استانبول، یک گروه حدود ۳۰ نفره از زنان با پوشش کامل و ماسک، ناگهان به جمعیت پیوستند.

همزمان، از سمت مترو سعدی نیز بر تعداد جمعیت افزوده شد. حضور این گروه همراه با رفتارهایی مانند رقص و آواز بود. با حرکت جمعیت به سمت میدان فردوسی و مسدود شدن بخشی از خیابان، نیروهای یگان ویژه برای بازگشایی مسیر وارد عمل شدند. درگیری فیزیکی محدودی در چهارراه استانبول بین برخی از افراد حاضر (عمدتاً از گروه‌های تازه پیوسته) و مأموران گزارش شده است. در طول مسیر حرکت، گزارش‌هایی از ادامه فشار بر برخی مغازه‌داران برای تعطیلی کسب‌وکار خود توسط تعدادی از معترضان دریافت شده است. این اقدامات که با پرتاب سنگ همراه بود منجر به تعطیلی پاساژ تجارت ایرانیان و برخی صرافی‌ها در مسیر شد.» 

فارس در گزارش دیگری با عنوان «موج گرانی و پیام‌های اغتشاش؛ آزمون هوشیاری در بازار تهران» به نقل از یک مقام آگاه در وزارت اطلاعات آورد: «الگوی حضور هسته‌های کوچک در تجمعات صنفی برای جهت‌دهی رادیکال، دقیقاً مطابق سناریوی امنیت‌زدایی دشمن است. هدف، تبدیل نقد اقتصادی به بی‌ثباتی سیاسی است.»

روزنامه کیهان به نقل از رئیس بسیج اصناف نوشت: «نوسانات غیرعادی نرخ ارز و طلا در روزهای اخیر باعث شده تولیدکنندگان و کسبه نسبت به قیمت‌ها اطمینان نداشته باشند و گلایه‌هایی را مطرح و اعتراضات محدودی را برپا کنند، ولی بازاریان با ایجاد التهاب و سوءاستفاده مخالف‌اند.»

خبرگزاری ایسنا نیز در گزارش خود اینگونه به اعتراضات پرداخت:‌ «اعتراض‌ها از حدود ساعت 11 و 30 دقیقه صبح امروز (دوشنبه) آغاز شد و تا ساعات بعد ادامه داشت. در این مدت، در امتداد خیابان جمهوری، بخشی از مغازه‌داران با پایین کشیدن کرکره‌ها، فعالیت خود را متوقف کردند. در مقابل ساختمان علاءالدین شماره ۲، واقع در نبش خیابان شیخ هادی، جمعی از کسبه با بستن واحدهای صنفی خود مقابل پاساژ حضور پیدا کرده بودند. هرچند برخی از مغازه‌های داخل پاساژ که عمدتاً در حوزه تعمیرات موبایل فعالیت دارند، همزمان باز بود و  به کار خود ادامه می‌دادند. به علت این تجمع‌های پراکنده ترافیک نسبتاً سنگینی در محدوده چهارراه حافظ و مسیرهای منتهی به آن شکل گرفت. بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد این اعتراضات بیشتر در مقابل مجتمع تجاری چهارسو و پاساژ علاءالدین بود.

برخی از افراد حاضر در تجمع شعارهایی که در آن مطالبات صنفی مطرح می‌شد سر دادند، این در حالی است که گروه اندکی با سر دادن شعارهای سیاسی تلاش داشتند از این اعتراض صنفی سوءاستفاده کنند. کسبه حاضر در تجمع دلیل اصلی اعتراضات را نوسانات شدید بازار ارز عنوان کردند؛ نوساناتی که به گفته آن‌ها، عملاً امکان معامله، قیمت‌گذاری و حتی تامین کالا را از فعالان این صنف سلب کرده است. به اعتقاد این افراد، بی‌ثباتی نرخ ارز موجب شده فروشندگان در شرایطی قرار بگیرند که نه توان خرید دارند و نه امکان فروش با قیمت مشخص. این در حالی است که صنف موبایل در ماه‌های گذشته نیز با رکود سنگینی مواجه بوده و فعالان این بازار از بروز مشکلات متعدد در مسیر ثبت سفارش و واردات کالا خبر می‌دهند.»

هشدار تسنیم درباره موج‌سواری خارجی

خبرگزاری تسنیم در مطلبی با تیتر «سازمان‌های امنیتی خارجی و رسانه‌های ضدایرانی در کمین حق اعتراض» که بعدازظهر دیروز منتشر کرد، نسبت به سوءاستفاده از فضای اعتراض هشدار داد. تسنیم نوشت: «صرف‌نظر از اینکه این‌ گلایه‌مندی‌ها، فی‌نفسه بجاست و مسئولان دولتی باید ورود مسئولانه‌تر و جدی‌تری به این نابسامانی‌ها داشته باشند، اما همچون همیشه، رسانه‌های ضدایرانی و سازمان‌های امنیتی خارجی، از طریق برخی عوامل داخلی‌شان، در کمین نشسته‌ و یا در برخی تجمعات حاضر شده‌اند تا به‌محض یافتن فرصتی، از این وضعیت برای خود کلاهی ببافند و اعتراض را به ناآرامی و سازوکار ضدامنیتی تبدیل کنند.

رسانه‌ها و حساب‌های مجازی وابسته به منافقین و رژیم صهیونیستی طی ساعت‌های گذشته با فراخوان‌های گسترده برای اغتشاش و اعتراض، همان فرمول همیشگی را در این زمینه دنبال می‌کنند، با این حال تا این لحظه این فراخوان‌ها با هوشیاری مردم ناکام مانده است؛ مردمی که هم از وضعیت گله‌مندند و هم می‌دانند که ناآرامی مشکلی را حل نخواهد کرد و فقط به‌سود جریاناتی است که ایران را ویرانه می‌خواهند، با این حال انتظار معتبر و مشروع مردم، اقدامات عاجل دستگاه‌های اجرایی است. تجربه نشان داده است که اگر مدیریت بهتری صورت گیرد، حتماً راهکارهای معقول و داخلی برای پیشگیری از تلاطمات بازار وجود دارد و نباید به‌بهانه تحریم،‌ مدیریت را از مسئولیت معاف کرد! و البته انتظار از کاسبان و مردم نیز آن است که با دقت نظر مسئولانه نسبت به صحنه‌، از ربایش این رفتار خود توسط نفوذی‌ها و تبدیل آن به مسئله امنیتی و انتظامی جلوگیری کنند.»

گزارش خبرگزاری دولت از اعتراضات ارزی

خبرگزاری ایرنا در گزارشی اقتصادی، به علت این اعتراضات و نگرانی‌های به وجود آمده در میان فعالان بازار موبایل پرداخت. در بخشی از گزارش ایرنا آمده است: «درست در روزهایی که دولت چهاردهم به دنبال این است تا با اصلاح سیاست‌های غلط ارزی گذشته، جلوی توزیع رانت ارزی را بگیرد و اقتصاد را شفاف نماید، فیلمی از تجمع کسبه پاساژ علاءالدین تهران به عنوان مرکز اصلی فروش موبایل در کشور در اعتراض به نوسان نرخ ارز در فضای مجازی منتشر شد. گرچه این تجمعات محدود بود اما پیام آن روشن بود: نگرانی کسبه از آینده شغلی خود به تغییرات پی در پی ارز.

واقعیت این است که نرخ ارز به دلایل متعدد از جمله تاثیرپذیری از شرایط سیاسی و اقتصادی روند صعودی در بازار در پیش گرفته و همین امر نیز سبب شده تا دولت برای مدیریت بازار، اصلاحات ارزی را با سرعت بیشتری اجرا کند که مهمترین آن تعدیل نرخ حواله‌های ارزی در تالار اول مرکز مبادله، اعلام رسمی نرخ‌ها در تالار دوم و انتقال بخشی از نیازهای ارزی تا سقف ۱۰۰ هزار دلار به تالار دوم بوده است. از سوی دیگر فشار تقاضای نقدینگی بر بازار غیررسمی ارز و نیز دلایل سیاسی و روانی بازار آزاد ارز را تحت تاثیر قرار داده به طوری که حتی در روز هفتم دی‌ماه نرخ دلار در این بازار به ۱۴۷ هزار تومان هم رسید اما بازهم عقبگرد داشت. در چنین شرایطی کسب و کارهای خرد نگران آینده شغلی خود هستند زیرا بنیه مالی بالایی برای تاب‌آوری در برابر تلاطمات اقتصادی را ندارند و نمی‌دانند آیا این کالایی که امروز می‌فروشند، فردا با همین نرخ می‌توانند دوباره خریداری کنند یا نه.

این شرایط برای اصناف عرضه‌کننده کالاهای وارداتی پرمصرف مثل تلفن همراه سخت‌تر است زیرا نه‌فقط خود کالا وابسته به ارز است، بلکه تجهیزات جانبی آن و حتی رجیستری آن نیز بر اساس نرخ ارز محاسبه می‌شود و به همین دلیل نوسانات ارزی، بر کسب و کار آنها اثر مستقیم دارد. پیگیری ایرنا از کسبه و صنف موبایل‌فروشان نیز نشان می‌دهد که آنها همین دغدغه را دارند؛ می‌گویند که نقدینگی آنها محدود است و با بالا رفتن قیمت ارز، توان آنها برای خرید کالاهای مورد نیازشان کاهش می‌یابد.»