کد خبر: ۲۲۰۳۵
تاریخ انتشار: ۲۲ دی ۱۳۹۳ - ۱۴:۲۲

دولت ها و دوربین های صدا وسیما

«رسانه ها در زمینه انعکاس خدمات دولت به ما کمک نمی کنند و صدا و سیما در انتقاد صددرصد از این فرصت علیه دولت استفاده می کند که البته ما انتقاد را خوب می دانیم اما در بیان خدمات دولت گاهی مشکل پیش می آید و شاید این مشکل در دوربین ها و فرستنده های صدا و سیما باشد.»
این جملاتی است که رئیس جمهوری در بیست و نهمین دوره تجلیل از تولیدکنندگان برتر بخش کشاورزی با انتقاد از منعکس نشدن اقدامات دولت در رسانه ملی بیان کرد.

هنوز دو روز از این گلایه دکتر روحانی نگذشته بود که یکی از روزنامه های نزدیک به صدا و سیما در هواخواهی از این رسانه در صفحه نخستش با تیتری تحت عنوان «رئیس جمهوری از صدا وسیما چه می خواهد؟» گلایه ها را کلیشه ای خواند:

«اینکه رئیس جمهوری از عملکرد رسانه ملی در پوشش خبرهای دولت راضی نیست، آنقدر کلیشه ای شده که شاید دیگر کمتر حساسیتی را برانگیزد؛ چراکه در سال های اخیر، ظاهراً رسم شده که هر وقت هر یک از رؤسای جمهور می خواهد برخی کاستی ها را جبران کند، دیواری کوتاه تر از صداوسیما نمی یابد. بر همین اساس در دولت فعلی همچنین دولت قبلی بارها صداوسیما به تیغ نقد نواخته شده و رؤسای جمهور اعتقاد داشته اند که جای دولت در برنامه های رادیو و تلویزیون خالی است.»

ماجرا به همین توجیه رسانه ای خاتمه نیافت و روابط عمومی صدا وسیما در اطلاعیه ای سرشار از عدد و رقم مدعی شد دوربین های سیما و میکروفن های رادیو در تسخیر مدیران دولتی است و هیچ محدودیتی در این زمینه برای دولت وجود ندارد.

ادعای یگانه پنداشتن برخورد صدا و سیما با دولت یازدهم و دولت های نهم و دهم درحالی مطرح می شود که بسیاری از کارشناسان رسانه و تحلیلگران سیاسی و اجتماعی بخشی از ریزش مخاطب این رسانه را در ارتباط با دفاع یکجانبه و اغراق آمیز از عملکرد دولت پیشین می دانند. اگرچه در دولت پیشین نیز رئیس جمهوری از منعکس نشدن عملکرد کابینه اش گلایه می کرد اما چنین چیزی واقعیت نداشت و نوعی فرار به جلو بود. دکتر علی گرانمایه پور، کارشناس ارتباطات و استاد دانشگاه آزاد تهران در تحلیل این موضوع می گوید: «داستان گلایه دولت ها از صدا و سیما موضوع جدیدی نیست، این موضوع در دولت های گذشته نیز همیشه مطرح می شد.

در دولت گذشته، رئیس جمهوری ادعا می کرد فعالیت های زیادی می کند ولی صدا و سیما توجه زیادی به این پیشرفت ندارد. درحالی که این سازمان اگر نه هم جهت با سیاست های دولت ولی فعالیت های آن را کم وبیش برجسته می کرد. البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که صدا وسیما رسانه حاکمیتی است و اولویت هایش الزاماً مطابقت با اولویت های دولت ها ندارد.»

وی عنوان می کند: «پس بنابراین دولت ها به جای اینکه گله مند باشند باید به دنبال استفاده از رسانه های دیگر باشند، صدا وسیما کارکرد و راهبردهای خودش را دارد و در طول سال های گذشته نشان داده است که رسانه دولت نیست. البته این گله نیز بر آن وارد است که گاهی در اختیار دیده گاه یک جناح خاص قرار می گیرد. این واقعیتی است که از گذشته وجود داشته است. رسانه ملی در هر صورت چندان نتوانسته است آن جنبه فراگیر بودن را عیان کند و اگر به اصول پیشرفته پوشش خبری تکیه نکند به همین شکل خواهد ماند.

صدا و سیما در اخباری که از مملکت منعکس می کند یک جور ممیزی را به کار می بندد که خیلی قابل تحلیل نیست. خبرها خیلی خلاصه هستند. گاهی در یک روز 10نقطه از دنیا حادثه رخ می دهد و هیچ انعکاسی در صدا و سیما ندارد بدون اینکه این خبرها با اهداف نظام مغایر باشد. به هرحال انواع ممیزی در همه بخش های خبری این رسانه هست.»

موضوع در عین سادگی اندکی پیچیده است؛ عملکرد دولت قبل در صدا و سیما برجسته می شد اما خود رئیس جمهوری وقت از منعکس نشدن فعالیت دولت گله داشت. در دولت یازدهم بی مهری صدا و سیما گلایه رئیس جمهوری را در پی دارد که از اساس موضوع متفاوتی است اما رسانه های همسو با صدا و سیما این رویکرد را با واکنش دولت قبل در هم تنیده و صورت مسأله را پاک می کنند. از سوی دیگر بسیاری نیز معتقدند اساساً دکتر روحانی نباید چنین انتظاری را از صدا و سیما داشته باشد چرا که فرض وی بر این پایه استوار است که کثرت پخش اطلاعات خام در مورد موضوعی خاص قادر است در جامعه مقبولیت ایجاد کند درحالی که این رسانه نشان داده است با ورود به هر موضوعی آن را به حد اشباع رسانده و مخاطب را دلزده می کند:

دکتر امیر محبیان استاد دانشگاه و مدیرعامل خبرگزاری آریا با تأکید بر همین تحلیل می گوید: «در برخی سوژه ها، خبر رسانی به حد اشباع می رسد و این کار نه تنها موجب محبوبیت سوژه نمی شود بلکه مخاطب را دلزده نیز می کند.» وی عنوان می کند: «طبعاً صدا و سیما محور عملیاتی مدیریت برداشت توده ها توسط نظام است. کاستی در این زمینه می تواند بر محبوبیت و چهره مثبت نظام تأثیر گذارد و مقبولیت نظام سیاسی را کاهش دهد. در همین راستا حساسیت کار صدا و سیما مشخص می شود.»

آیا صدا و سیما به عنوان رسانه ای بی رقیب به همان استراتژی ها و راهبردهای تعریف شده خود درست عمل می کند؟ دکتر گرانمایه پور در این زمینه عنوان می کند: «صدا و سیما چند استراتژی و راهبرد را در دستور کارش دارد مثل مواجهه با امواج بیگانه، پرداختن به موضوعات انرژی هسته ای، هماهنگ کردن سیاست های داخلی و خارجی در ارتباط با موضوع توافقنامه هسته ای که عملاً رسانه ملی را تبدیل به یک رسانه با صدها تقاضای استراتژیک کرده است و تا زمانی که رسانه خصوصی نداشته باشیم و صدا و سیما همچنان بی رقیب باشد، به یکه تازی خود ادامه خواهد داد. پس چه باید کرد و راه حل چیست؟ به نظر من باید اعضای شورای سیاستگذاری صدا و سیما بنشینند و به این مسأله بپردازند.»

*عملکرد ضعیف و ریزش مخاطبان

دکتر محبیان نیز در این باره می گوید: «طبعاً در نظامی که خنثی بودن برایش ارزش نیست و بر جهت ها تأکید زیادی دارد، درخواست خنثی بودن از صدا و سیما غیر منطقی است. برای صدا و سیما پیاده سازی اهداف تبلیغی نظام یک اولویت است. هر دستگاهی را باید با اهداف تعریف شده اش ارزیابی کرد. صدا و سیما به گمان من با توجه به اهداف تعریف شده اش حتماً می تواند بهتر عمل کند و بدون تبیین معیارهای روشن نمی توان میزان تطابق یا عدم تطابق رسانه ملی را ارزیابی کرد.»

گلایه های رئیس جمهوری در جهت منعکس شدن اقدامات مثبت دولت است و نه چیزی فراتر از آن اما می توان انتقاد دکتر روحانی از رسانه ملی را انعکاسی از اعتراض مردم دانست و اینکه چرا سازمانی با آن همه هزینه نه تنها هنوز نتوانسته رضایت مخاطبانش را به طور کامل جلب کند بلکه با ریزش نسبی مخاطب نیز مواجه است. بررسی های کارشناسان ارتباطات نیز نشان می دهد مسئولان رسانه ملی حتی به اعتراض مخاطبانشان هم اهمیتی نمی دهند.

دکتر محبیان با عنوان اینکه صدا و سیما باید دیالکتیکی (کنش و واکنش) از مطالبات مردم و نظام را در نظر بگیرد، بویژه آنکه در این میان صدا و سیما باید خواست نظام را محور قرار دهد، می گوید: «ریزش و رویش در مخاطبان یک دستگاه اطلاع رسانی امری طبیعی است ولی ما آمار دقیقی از میزان اتصال و انفصال مخاطبان سیما نداریم، البته حدس اینکه با حضور رسانه های دیگر فرامرزی که قیود صدا و سیما را ندارند، در فضای جلب مخاطب، بر میزان مخاطبان صدا و سیما تأثیر گذاشته باشد؛ خیلی دشوار نیست.»

بسیاری از کارشناسان معتقدند صدا و سیما بیشتر گرایش به طیف خاصی دارد و همه گروه ها بویژه منتقدان را پوشش نمی دهد. از این گذشته بخش مهمی از نارضایتی مخاطبان و گاه بی اعتمادی آنها را از این رسانه می توان در فضای مجازی دید. نجفقلی حبیبی رئیس اسبق دانشگاه علامه طباطبایی پیش از این در تحلیل عملکرد رسانه ملی و با اشاره به صفتی که کاربران مجازی برای آن ساخته بودند، گفته بود: «متأسفانه رفتار صدا و سیما در این سال ها به نحو مطلوبی نبود. مشخص است از این فضا خوشحال نیستیم و می خواهیم رسانه ای باشد که متعلق به همه جریان های سیاسی است و فضایی ایجاد کند که همه دیدگاه ها را در خود

داشته باشد.»

دکتر گرانمایه پور در همین رابطه عنوان می کند: «رسانه ملی با این رویکردی که دارد در آینده نمی تواند پاسخگوی حتی مطالبات سیاسی خود نظام باشد. روش ها تغییر کرده است و رسانه ها در حال تغییر و نوآوری هستند. کارکردهای تبلیغی و ترویجی در حال تغییرند و در آینده نزدیک به این نتیجه خواهیم رسید که چند رسانه خصوصی هم باید در فضای رسانه ای کشور فعالیت کنند تا آن بخش از کارکردهای رسانه ها که در حال حاضر فرصت ظهور و بروز ندارند نیز جایگاه خود را پیدا کنند.

مخاطبان مثل گذشته منتظر اخبار نمی نشینند و از رسانه های جایگزین مثل اینترنت یا شبکه های ماهواره ای استفاده می کنند و متأسفانه این شبکه ها با پر کردن خلأها تغییر افکار مخاطبان را رقم می زنند.

شاید صدا و سیما به این موضوع توجه چندانی نکرده باشد. ولی این امر منجر به ریزش مخاطب می شود، رویکردها باید معقولانه تر شود بویژه در بحث های خبری. رسانه ملی به هر دلیلی دچار انسداد اخبار شده است.»

چرا رسانه ملی که متولی نشر دیدگاه های نظام است کمتر می تواند مردم را راضی نگه دارد؟چرا رسانه ملی نیاز اساسی مخاطبانش را که آگاه سازی و کسب اخبار و اطلاعات است چندان برآورده نمی کند؟

عملکرد ضعیف صدا و سیما را نه تنها کارشناسان بلکه مهندس ضرغامی رئیس سابق رسانه ملی نیز مورد توجه قرار داده و اعتراف کرده بود که 40 درصد از مردم کشور از ماهواره استفاده می کنند. این خبر در همه شبکه های داخلی و خارجی روی خط رفت و بویژه در شبکه های خارجی به صورت میزگردها و تحلیل های کارشناسانه مورد توجه قرار گرفت.

دکتر گرانمایه پور به بحث سانسور و خودسانسوری می پردازد و می گوید: «سانسور منجر به مراجعه مخاطبان به سایر رسانه ها شده است. این انعکاس وارونه یا دستکاری ناشیانه اخبار یا هر چیزی که بتوان اسمش را گذاشت، باعث بی اعتمادی مردم به رسانه می شود و بعد به نظام. رسانه ملی باید مد نظر داشته باشد که همه دنیا دشمن ما نیستند و از لحاظ خبری می توانیم از اخبار آنها هم استفاده کنیم. رسانه ملی فارغ از مطرح کردن اخبار خشک و متمرکز شدن به اخبار چند منطقه دنیا باید پوشش خبری وسیعتری داشته باشد.

«رسانه ملی ضعف تکنیکی ندارد بلکه ضعف تاکتیکی دارد. همه رسانه های دنیا به دنبال تأثیرگذاری بر افکار عمومی هستند و قصد دارند بیشتر از گذشته مخاطبان را به خود جلب کنند ولی رسانه ملی ما چه می کند؟

صدا و سیما باید از خود سانسوری دست بردارد و با اصلاح ساختار سازمانی و برنامه ای بتواند مخاطب از دست رفته را به سوی خود جلب کند.»

و نکته آخر اینکه در نهایت هم کارنامه دولت و هم کارنامه صدا و سیما توسط مردم بررسی شده و مورد قضاوت قرار خواهد گرفت. در این میان تنها همکاری متقابل است که می تواند از یک سو راه دولت را به عنوان نهادی برخاسته از خواست مردم، هموار کند و از سوی دیگر رسانه ملی را به جایگاه واقعی و حقیقی خود نزدیک سازد. اکنون این سؤال همچنان مطرح است که آیا می توان اعداد و ارقامی را که روابط عمومی صدا و سیما به عنوان حمایت این رسانه از دولت عرضه کرده واقعاً مصداقی برای پشتیبانی تبلیغی دولت به شمار آورد؟ و آیا آنگونه که انتظار می رود، این رسانه از ظرفیت برنامه سازی های خلاقانه برای پوشش خدمات دولت بهره برده است؟ 

*حمید حاجی پور

روزنامه ایران
نظر شما
قابل توجه کاربران و همراهان عزیز: لطفا برای سرعت در انتشار نظرات، از به کار بردن کلمات و تعابیر توهین آمیز پرهیز کنید.
* کد کپچا:
captcha

جان مرشایمر: اسرائیل ۲ بار تلاش کرد آمریکا را به تله جنگ با ایران بکشاند

مرد شماره یک خلیج فارس+ عکس

آغاز به کار مدارس در ۶ صبح؛ سرزمین تصمیمات خلق الساعه!

عباس عبدی: با نمایندگانی مواجهیم که دست روی هرچه بگذارند، خراب تر می شود

عاشقانه های مونا کرمی و سپند امیرسلیمانی؛ از عقد و عروسی تا ماه عسل (تصاویر)

اعتراض جمعی از فرهنگیان به تغییر غیر کارشناسی ساعت کار مدارس

علی قلی زاده تکلیف حضور در پرسپولیس را روشن کرد

قیمت سکه، طلای ۱۸ عیار، گرم طلا و… امروز سه‌ شنبه ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۴ (+جدول)

تهدید پزشکیان به استعفا

مداحی که جاسوس اسرائیل از آب در آمد + عکس

خانه تکانی در خط دفاعی استقلال: این 4 نفر می روند این 4 ستاره می آیند

پدیده لیگ پیشنهاد پرسپولیس را رد کرد: به استقلال می روم!

مرگ تلخ پدیده ابطحی، بازیگر 24 ساله + عکس

انتقاد از کم توجهی به بازنشستگان لشکری و نیروهای مسلح: نه مشمول واریزی ۵ میلیونی شدند نه پرداختی ۱۰ میلیونی!

سومین خرید پرسپولیس قطعی شد

استایل و چهره بهنوش طباطبایی در یک رویداد هنری (عکس)

با چند منطقه فرازمینی در کشور آشنا شوید (+تصاویر)

آهنگ جدید محسن چاوشی به نام ساعت دیواری (ویدئو)

ساخت ساختمان ۱۰ طبقه در ۲۸ ساعت در چین (ویدئو)

حضور چکامه چمن ماه در اکران «عزیز» پس از بازگشت از ترکیه و شبکه جم (ویدئو)

فراخوان گادپوری تهرانپارس را قفل کرد ! (ویدئو)

خلاصه بازی دورتموند 2 - 3 بارسلونا: با گزارش عادل فردوسی پور (ویدئو)

خلاصه بازی آتالانتا 2 - 3 رئال مادرید (ویدئو)

خلاصه بازی پرسپولیس 2 - ملوان 1 : جذاب و سرنوشت ساز! (ویدئو)

خلاصه بازی فولاد 0 - استقلال 2 ؛ سوپرگل جدید از آبی پوشان! (ویدئو)

خلاصه بازی پرسپولیس 0 - 1 نساجی؛ شکست در نزدیکی صدر! (ویدئو)

تغییر چهره شگفت انگیز آزاده مهدی زاده ، ژوزفین قهوه تلخ در کنار جواد عزتی (عکس)

خلاصه بازی آرسنال 2 - 0 منچستر یونایتد (ویدئو)

خلاصه بازی نیوکاسل 3 - 3 لیورپول؛ پرگل و دیدنی! (ویدئو)

نوحه دشنه بر لب تشنه - حسین فخری ؛ خنجر بر تار حنجر / مداحی ماندگار (ویدئو)

خلاصه بازی دورتموند 1-1 بایرن مونیخ با گزارش عادل فردوسی پور (فیلم)

خلاصه بازی لاس پالماس 2 - 1 بارسلونا (ویدئو)

خلاصه بازی منچستر یونایتد 3 - 2 بودا (فیلم)

نماهنگ نحن حزب الله (فیلم)

کنایه احسان علیخانی به نعیمه نظام دوست سوژه شد (ویدئو)

هنرنمایی گلوریا هاردی با ترومپت‌ در «جوکر ۲»! (فیلم)

خلاصه بازی الریان 1 - پرسپولیس 1 (فیلم)

خلاصه بازی النصر 3 - 1 الغرافه: رونالدو دبل کرد (فیلم)

خلاصه بازی ساوتهمپتون ۲ - ۳ لیورپول ؛ یکه و تنها در صدر جدول! (ویدئو)

خلاصه بازی زیبای سلتاویگو 2 - 2 بارسلونا (فیلم)

خلاصه بازی منچستر سیتی 0 - 4 تاتنهام؛ جذاب! (فیلم)

خلاصه بازی اینتر میلان 5 - هلاس ورونا 0 ؛ تورام دبل کرد (فیلم)

تغییر چهره بازیگر «عشق ممنوع» و «فاطماگل» 14 سال بعد 14 سال در 40 سالگی (عکس)

فیلمی عجیب از گربه ماهیِ رزه دار درحالِ صحرانوردی در جستجوی آب! (ویدئو)

خلاصه بازی پرسپولیس 3 - مس سونگون 0 (فیلم) - 1 آذر

آهنگ نگرانتم ، میثم ابراهیمی (موزیک ویدئو) + متن شعر ترانه

خلاصه بازی ایران 3 - قرقیزستان 2 ؛ گل های طارمی، حردانی و آزمون (فیلم)

گوسفند عاشق نوشیدن چای را ببینید! (ویدئو)

ماهی روز قیامت برای دومین بار دیده شد (عکس)

آهنگ ای دریغا - محسن چاوشی (موزیک ویدئو)

خاطره خنده دار مونا کرمی در شام ایرانی از تبلیغات ماهواره‌ای (ویدئو)

حمله یک قلاده خرس به خودروها در جاده چالوس (ویدئو)

مداحی دهه فاطمیه عبدالرضا هلالی؛ ناحلة الجسم یعنی؟! (ویدئو)

خلاصه بازی رئال سوسیداد ۱-۰ بارسلونا (ویدئو)

خلاصه بازی چلسی 1- 1 آرسنال (ویدئو)

خلاصه بازی و گلهای رئال مادرید 4 - 0 اوساسونا (ویدئو)

مسابقه امیر علی اکبری، فایتر ایرانی مقابل مارکوس آلمِیدا، اسطوره برزیلی در MMA (ویدئو)

خلاصه بازی منچستر یونایتد 2 - 0 پائوک (ویدئو)

خلاصه بازی و گل های بارسلونا ۵ - ستاره سرخ بلگراد ۲ (ویدئو)

تصویری از شیخ نعیم قاسم، دبیرکل جدید حزب الله لبنان در حرم امام رضا (عکس)

خلاصه بازی رئال مادرید ۰ - بارسلونا ۴ (ویدئو) / طوفان در لالیگا

تیپ پائیزی و چهره شاد شبنم قربانی در 35 سالگی (عکس)

تصاویر پربازدید از بازیگر زن ترک و حجابش در ایران (عکس)

استقبال دختران روس از پزشکیان (عکس)

تصویر شگفت انگیز از فرود هواپیما در بیروت در میانه آتش حملات اسرائیل (عکس)

تغییر چهره آناهیتا درگاهی پس از جدایی (عکس)

حزب الله با پهپاد خانه نتانیاهو را هدف قرار داد (+عکس و ویدئو)

دوقلوهای جدید جایگزین سارا و نیکا در پایتخت شدند (عکس)

بنر اعتراضی جالب هواداران استقلال جلوی درب دفتر هلدینگ (عکس)

قاب بامزه و خوش آب و رنگ از بهنوش طباطبایی (عکس)

تغییر چهره قابل توجه پریناز ایزدیار در 38 سالگی (عکس)

تصویر پربیننده از زنان آتش نشان در تهران (عکس)

تیپ جالب المیرا دهقانی در پشت صحنه یک نمایش (عکس)

استایل و آرایش متفاوت هدی زین العابدین وایرال شد (عکس)

چهره جذاب بهنوش طباطبایی در ۴۳ سالگی (عکس)

واکنش پسر ناصرملک مطیعی به حمله کیهان؛ «دل تاریکتان پر از کینه است» (عکس)

فیگورهای زیبای انفرادی هادی چوپان در فینال مسترالمپیا ۲۰۲۴ (گزارش تصویری)

عینک عجیب و ۲۱۰ میلیون تومانی علی صادقی در جوکر سوژه شد (عکس)

لوگوی عجیب روی لباس پیشکسوت جنجالی؛ هم استقلال هم پرسپولیس ! (عکس)

تصاویر مسابقه مقدماتی هادی چوپان در مستر المپیا ۲۰۲۴ و نتیجه آن (عکس)

تصویر جذاب سحر دولتشاهی در روز تولدش (عکس)

رونمایی شهرزاد کمال‌زاده از استایل جذاب و جدیدش (عکس)

شوک به استقلال: ستاره با هواداران خداحافظی کرد (تصویر)

حذف تصویر رئیسی از اتاق وزیر خبرساز شد (عکس)

عاشقانه حدیثه تهرانی برای همسرش (عکس)

استایل متفاوت لیلا بلوکات در پشت صحنه تئاتر (عکس)

تیپ و چهره تازه ندا قاسمی، «شیرین سریال نون خ» (عکس)

سلفی بدون آرایش نجمه جودکی، مجری سابق صداوسیما (عکس)

تیپ و چهره متفاوت المیرا دهقانی روی صحنه تئاتر (تصاویر)

تیپ و چهره پاییزی نازنین بیاتی در ۳۴ سالگی (عکس)

پرطرفدارترین

وزیر کار خبر داد: اعلام تاریخ دقیق بارگذاری احکام جدید بازنشستگان تامین اجتماعی در سامانه / توضیحات جدید درباره بیمه تکمیلی

دیدار حضرات آیات جوادی آملی و سیستانی در نجف + عکس

پزشکیان: باید فریادرس یکدیگر باشیم

واکنش زیدآبادی به سخنان جدید قالیباف: همه‌اش حرف دریغ از یک عمل!

واکنش رسمی باشگاه استقلال به خبر مذاکره با بیرانوند

پرسپولیسی ها به دیدار سید محمد خاتمی رفتند (+عکس)

نام مریم میرزاخانی بر سر در خیابان ها و دانشگاه های فرانسه (عکس)