فسادهای «بنیاد شهید» فاش می‌شود؟

روزنامه شرق نوشت: گزارش تفحص از بنیاد شهید روز گذشته روی میز رئیس مجلس رفت تا پس از پایان یافتن بودجه، در صحن‌ علنی مجلس خوانده شود. گویا دلیل طولانی‌شدن قرائت گزارش، فرآیند بازگشت میلیاردها‌ تومان منابع این بنیاد به صندوق بوده است، اما در اینکه آیا طلسم قرائت گزارش در صحن علنی مجلس شکسته خواهد شد و متن خوانده خواهد شد یا نه، اما‌ و‌ اگرهای فراوانی وجود دارد.

گزارش تفحص از بنیاد شهید بدون تردید آزمون سنجش پاکدستی «مسعود زریبافان»، رئیس بنیاد شهید در دولت گذشته خواهد بود. او پیش از این درباره منتقدان دوره مدیریتش در این بنیاد گفته بود: «بر پدر کسی که این کار را کرده و درباره مباحث مالی در «بنیاد شهید» در زمان مدیریت من دروغ گفته، لعنت!»

اما دغدغه این روزها پیرامون بنیاد شهید این است که برخی مطالب و دستاورهای این گزارش حذف و برخی در صحن قرائت نشود. امیر خجسته، رئیس کمیته تفحص بارها تاکید کرده که پای‌ بند‌بند گزارش ایستاده و حالا خبر می‌دهد که «بخشی از اموال بنیاد شهید در قالب اموال میلیاردی در حال بازگشت به سازمان است و بنا داریم تا پیش از فرستادن گزارش به قوه قضائیه، این مسیر به‌خوبی طی شده و تا جای ممکن بخشی از اموال بازگردانده شود.»

تا به اینجای کار هیچ‌کدام از نمایندگان مرتبط با کمیته تفحص از بنیاد شهید درخصوص اختلاس‌ها صحبتی به میان نیاورده‌اند و فقط به این بسنده کردند که حجم اختلاس‌ها آنقدر زیاد است که به دلیل آثار منفی‌ای که بر جامعه می‌گذارد از بیان آن در حال حاضر پرهیز دارند.

شش یا 15 میلیارد؟ مسأله این است!

روند رو‌شدن پرونده‌های تخلف تبعات روانی فراوانی در جامعه داشته است. در‌ همین یکی - دو‌ سال گذشته افکار عمومی با چند پدیده تخلف مالی عمده مواجه شده‌اند. از اختلاس سه هزار‌ میلیارد‌ تومانی و خروج محمودرضا خاوری از کشور گرفته تا پدیده بابک زنجانی و سعید مرتضوی و حالا محمدرضا رحیمی. به زندان‌ افتادن معاون اول رئیس دولت گذشته اتفاق کم‌سابقه‌ای در تاریخ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران بوده است. حالا بنا به شکایت و نقد نمایندگان از دوره مدیریت مسعود زریبافان، رئیس وقت سازمان بنیاد شهید، پرونده تفحص از این بنیاد روی میز است و به زودی روانه دستگاه قضایی خواهد شد.

کشف فساد هزار و 700 میلیارد ریالی در «بنیاد شهید» و انتقال آن به خارج از کشور از جمله حفره‌های مالی شناسایی‌شده در گزارش تفحص از بنیاد شهید است. سال 91 بود که خبر کشف اختلاس 15 میلیارد تومانی در «بنیاد شهید» فاش شد. زریبافان همان روزها خونسردانه می‌گفت که رقم اختلاس نه 15 میلیارد که شش میلیارد بوده و کارمند خاطی از سازمان اخراج شده است.

از نمایندگان اصرار و از زریبافان انکار

زریبافان که در سال‌های مدیریتش بر بنیاد، علاقه‌ای به رسانه‌ها نشان نمی‌داد و تا جای ممکن از زیر بار پاسخگویی شانه خالی می‌کرد، حالا صرفاً به تکذیب روی آورده است و کماکان بر پاکدستی در دوره مدیریتش بر بنیاد شهید تأکید دارد.

با‌ این حال، روایت امیر خجسته، متفاوت از مسعود زریبافان است. او می‌گوید: «پرونده که به قوه قضائیه برود، بررسی‌اش طول خواهد کشید و چه بهتر که همین حالا گام‌هایی برای بازگرداندن منابع پولی از‌دست‌رفته، ایجاد شود.» البته با وجود توضیح این نماینده، هنوز دغدغه‌ها در زمینه لابی و فشارهای از بیرون مطرح است؛ نگرانی از اینکه مبادا بندهایی از گزارش به دلیل برخی صحبت‌ها حذف شده و پای برخی نفرات از پرونده بیرون بیاید.

رئیس کمیته تحقیق‌وتفحص از «بنیاد شهید» همچنین به «شرق» خبر داده «در بسیاری از شرکت‌های تابعه این سازمان تخلف‌هایی ثبت شده که تمامی مستندات آن در گزارش نهایی درج شده است.»

بازگشت برخی از اموال از جمله چند‌ هتل

خجسته درباره جزئیات بازگشت منابع مالی به بنیاد‌ شهید، به بازگشت برخی اموال از جمله چند‌ هتل در شمال ایران اشاره دارد. به گفته او، میلیاردها‌ تومان منابع مالی بر‌باد‌رفته حالا با تلاش تیم تفحص، در حال بازگشت به صندوق بنیاد شهید است.

او درباره نگرانی‌ها نسبت به لابی و فشارها از بیرون می‌گوید: «در این پرونده از همان ابتدا فشار بر تیم تفحص زیاد بود و برخی هم کنار کشیدند. اما گزارش به‌خوبی تدوین شده و قابل دفاع است و با پایان‌یافتن بودجه بنا داریم متن گزارش را در صحن بخوانیم تا همه در جریان جزئیات آن قرار گیرند.»

یکی دیگر از نمایندگان که نمی‌خواهد نامی از او به میان بیاید، به فرستاده‌شدن گزارش برای مقامات ارشد نظام اشاره دارد. خجسته این مسأله را رد نکرده و می‌گوید: «بنیاد شهید زیر‌ نظر مقام‌ معظم‌ رهبری است و احتمال اینکه گزارش برای ملاحظه ایشان فرستاده شود، امر بعیدی نیست.»

تأکید دوباره بر تخلف سازمان اقتصادی کوثر و بانک دی

او یکی از دلایل طولانی‌شدن رسیدگی به پرونده بنیاد‌ شهید را سرنخ‌های تازه عنوان می‌کند: «در میانه گزارش بودیم که متوجه شدیم بخشی از اموال از کشور خارج شده. از‌ سوی دیگر برخی بانک‌ها و مؤسسه‌های مالی و اعتباری از جمله بانک دی و سازمان اقتصادی کوثر در این بنیاد تخلف‌های مالی فراوانی داشته‌اند و بند‌به‌بند در گزارش به آن پرداخته‌ایم.»

او همچنین به چاله‌هایی اشاره دارد که در مسیر مطالعه مستندات گزارش به آنها رسیده‌اند و حفر هرکدام از این چاه‌های اطلاعاتی و دستیابی به مطالب تازه‌تر، زمان‌بر بوده و انرژی‌گیر.

محورهای تحقیق و تفحص مجلس از بنیاد شهید، اقدامات و تصمیمات خلاف قانون و خارج از اختیار از سوی ریاست بنیاد، مانند انسداد پرونده ایثارگران، برداشت خلاف قانون از حساب‌های ایثارگران و سپس بازگرداندن آن پس از چند‌ماه به حساب‌ها، افزایش میزان شکایات در مراجع قضایی از بنیاد شهید و بی‌عدالتی در نظام پرداخت ایثارگران عنوان شده است.

مرد اول پرونده بنیاد شهید در دادگاه

خجسته البته از بیان جزئیات بیشتر درباره تخلف‌های مالی به‌قوع‌پیوسته امتناع کرده و دلیلش را محدودیت حقوقی رئیس کمیته تفحص بودن عنوان می‌کند. با‌این‌حال به «شرق» خبر داده که مرد اول پرونده بنیاد شهید این روزها در دادگاه است و مراحل بازجویی را از سر می‌گذراند.

پرونده تفحص از بنیاد شهید اردیبهشت سال 92 با امضای 90 نماینده به جریان افتاد. مصطفی افضلی‌فر، سخنگوی وقت کمیسیون اصل 90 از تهیه طرحی با امضای 90 نماینده خبر داد که بر اساس آن، تحقیق و تفحص از بنیاد شهید و امور ایثارگران کلید خورد. از سوی دیگر، در همان روزها رسیدگی به شکایت 30 نفر از نمایندگان از بنیاد شهید و امور ایثارگران در دستور کار کمیسیون اصل 90 قرار گرفت. گماشتن مدیران غیرکارآمد در بخش‌های مختلف این بنیاد از جمله محورهای شکایت نمایندگان بود.

پرونده‌ای دو ساله

دو‌ سال پیش، چند‌ روز مانده به نوروز 92 نمایندگان با وجود فشارها از پیگیری پرونده بنیاد شهید دست بر‌نداشته و رئیس کمیسیون شوراهای مجلس از بازداشت هفت نفر از مدیران مرتبط با پرونده تخلف‏‌های مالی بنیاد شهید، فرار یکی از متخلفان به خارج از کشور و بازداشت برخی دیگر خبر داد.

به گفته نمایندگان پیگیر این پرونده، اغلب افراد دستگیرشده به‌گونه‌ای با سازمان‌های اقتصادی این بنیاد از جمله «بانک دی» و «سازمان اقتصادی کوثر» و دو نهاد وابسته به این بنیاد در ارتباط بوده‌اند. «امیر خجسته» در همین زمینه گفته بود: «گزارش‌های بدست‌آمده تا همین‌جای کار نشان از آن دارد که به جز تخلف 15 میلیارد‌ تومانی در این بنیاد، تخلف‌های مالی دیگری نیز صورت گرفته است.»

آن زمان مأموران سازمان بازرسی کل کشور به هنگام تجسس خود در امور مالی بنیاد شهید متوجه اختلاس 15 میلیاردی شدند که گفته می‌شود «یکی از مدیران باسابقه بنیاد» عامل آن بوده است.

حاشیه‌های یک‌تفحص

آنچه باعث حساسیت مجلس نسبت به فعالیت‌های «بانک دی» و «سازمان اقتصادی کوثر» شده، شکایت ایثارگران از آنهاست و گزارش‌های رسیده نیز حکایت از مشکلات عدیده این دو‌ نهاد اقتصادی دارد. خجسته همچنین با اشاره به پرونده مالی «بانک دی» به «خانه ملت» گفته «به چه دلیل حقوق ایثارگران در حساب‌های «بانک دی» ریخته و سپس برداشته می‌شود؟ ما حکم صادر نمی‌کنیم، اما با شروع تحقیق‌و‌تفحص سراغ این افراد می‌رویم. بنا بر نامه‌های رسیده از ایثارگران، حقوق به حساب‌ها ریخته، برداشته و سپس برگردانده شده است.»

در ماجرای تحقیق و تفحص، برخی مسئولان بنیاد شهید ابتدا به گفته برخی نمایندگان با «تهدید» امضا‌کنندگان وارد عمل شدند و بعد از آن مسعود زریبافان، رئیس بنیاد شهید در واکنش به تحقیق و تفحص اعلام کرد که «افراد برکنارشده از این بنیاد به‌دنبال تحقیق و تفحص رفته‌اند» اما خجسته نیز ساعاتی بعد او را دعوت به مناظره کرد.

پایان‌بندی ضعیف یک‌گزارش حساس

درگیری لفظی بعدتر میان زریبافان و نمایندگان بالاتر گرفت و کار به شکایت و شکایت‌کشی رسید؛ شکایاتی که هنوز در دستگاه‌های قضایی در جریان بوده و هم زریبافان و هم نمایندگان در این زمینه مشغول پیگیری‌اند.

روزهای واپسین سال 93 در شرایطی به سال 94 پیوند می‌خورد که مجلس کارنامه نه‌چندان قابل‌قبولی از پیگیری پرونده بنیاد شهید پیش روی افکار‌ عمومی گذاشته است. خیلی از نمایندگان حاضر به گفت‌وگو نبوده و خیلی دیگر بهانه‌های حقوقی می‌آورند. با‌ این‌ حال دو‌ سال است که ماجرای بنیاد شهید و زد‌و‌بندهای مالی گسترده در آن نقل محافل است و خانواده شهدا و ایثارگران شاکی از این حاشیه‌ها.

هرچه باشد، ارقام زیادی از کشور خارج شده و بروز یک‌ اختلاس در همان ابتدای کار به تأیید مسئولان بنیاد شهید رسیده است. اما‌و‌اگرها پیرامون این پرونده فراوان است؛ اینکه آیا همه بندها در صحن علنی خوانده خواهد شد، آیا سطح فساد صورت‌گرفته به سمع و نظر مخاطب خواهد رسید و آیا تمام متهمان ردیف‌های مختلف در این پرونده به عقوبت اعمال خود می‌رسند؟

اگر رئیس کمیته تفحص این بار هم خلف وعده نکند، بالاخره طلسم قرائت گزارش بنیاد در صحن تا یکی، دو‌ هفته دیگر شکسته خواهد شد.