بررسی آخرین وضعیت حذف 4 صفر و موانع پیش روی دولت

کاهش ارزش پول ملی یکی از اتفاقاتی است که طی سال‌های اخیر به دلیل افزایش نرخ تورم در اقتصاد کشور رخ داده است و اکنون بیش از پیش آشکار شده البته رییس کل بانک مرکزی معتقد است که ریال پس از انتخابات ریاست جمهوری 20 درصد ارزش خود را باز یافته است.

به گزارش ایسنا بنا به آخرین اعلام بانک مرکزی نقدینگی به حدود 500 هزار میلیارد تومان رسیده است و آن طور که کارشناسان اعلام می‌کنند کاهش ارزش پول ملی نتیجه عملکرد نامناسب اقتصاد کلان و سیاست‌های نادرست پولی و ارزی و مالی است.

در این زمینه محمد حسین عادلی، رییس بانک مرکزی دولت سازندگی، معتقد است: در شرایطی که عملکرد اقتصادی نامناسب باشد رشد اقتصادی آن طور که باید محقق نمی‌شود و تولید ناخالص داخلی متناسب با افزایش نقدینگی رشد نمی‌کند، آنگاه نقدینگی به صورت کاهش ارزش پول به اقتصاد ملی تحمیل می‌شود، در چنین شرایطی اگر سیاست‌های پولی مناسب اتخاذ شود تا حدودی جلوی این اتفاق گرفته می‌شود.

به گفته او از طریق افزایش نرخ سود بانکی می‌توان ارزش پول را حفظ کرد که در واقع یک قاعده علمی است و در مواجهه با آن نباید به صورت سلیقه‌ای عمل کرد. اگرچه این اقدام دارای اثراتی است اما باید به جای پایین نگه داشتن نرخ سود به دنبال راهکارهایی برای جبران این آثار باشیم و اقتصاد را روی ریل درست بیندازیم.

بر اساس این گزارش نظام ارزشگذاری پول ملی یکی از هفت محور طرح تحول اقتصادی است که با توجه به تورم حاکم بر اقتصاد از سوی دولت نهم مطرح و اعلام شد که تورم انباشته طی چهار دهه اخیر در اقتصاد ایران، در کنار محدودیت‌هایی که جهت چاپ اسکناس درشت وجود داشت منجر به گسترش قابل توجه حجم اسکناس درجریان شد و در نتیجه دولت اصلاح واحد پول ملی را در دستور کار خود قرار داد و لایحه اصلاح نظام پولی، در جلسه کمیسیون اقتصادی دولت که در تاریخ 15 بهمن ماه سال 90 به ریاست وزیر امور اقتصادی و دارایی و با حضور رییس کل بانک مرکزی تشکیل شده بود، به تصویب رسید.

البته کلیات طرح اصلاح نظام پولی پیش‌تر به تصویب هیات دولت رسیده بود و مقرر بود جزییات اجرایی آن در چارچوب لایحه‌ای که از سوی بانک مرکزی ارایه می‌شود، در کمیسیون اقتصادی دولت مورد بررسی قرار گیرد. بر اساس این لایحه که پس از امضای رییس جمهور برای تصویب به مجلس شورای اسلامی ارایه خواهد شد، در سال 1393 چهار صفر از پول ملی حذف می‌شود.

البته دولت دهم لایحه‌ای را در این زمینه به مجلس شورای اسلامی ارائه نکرد و در حالی که بانک مرکزی اقدام به راه‌اندازی سامانه‌ای با عنوان طرح اصلاح پول ملی و برگزاری نظرسنجی برای سنجش افکار عمومی درباره جنبه‌های مختلف برنامه حذف صفر از پول ملی کرد، اما عملا وارد اجرای این طرح نشد. در نظر سنجی انجام شده از سوی بانک مرکزی 45 درصد شرکت کنندگان با پارسی به عنوان واحد جدید پول ملی موافق بوده‌اند.

از سوی دیگر پس از روی کار آمدن دولت یازدهم، اکبر کمیجانی، معاون اقتصادی بانک مرکزی، با اشاره به این که حذف چهار صفر از پول ملی از دستور کار بانک مرکزی خارج نشده و در آینده بررسی می‌شود، خاطرنشان کرد:یکی از دلایلی که اصلاح واحد پول ملی مطرح شد ایجاد تورم بود بنابراین در حال حاضر اولویت این است که در قالب سیاست های پولی و مالی در جهت مهار تورم و ثبات قیمت‌ها گام برداریم.

چندی پیش نیز مجید صنیعی، رییس سازمان تولید اسکناس و مسکوک بانک مرکزی با تاکید بر این‌که طرح رفورم پولی متوقف نیست و از سال 1350 به بعد مطرح و در دهه‌های 60 و 70 پر رنگ تر شده است اظهار کرد: در دهه 80 نیز مصوب شد که بانک مرکزی بیشتر روی این موضوع کار کند و به طور پیوسته مطالعاتی توسط پژوهشکده پولی و بانکی انجام شده است و آمادگی کامل برای اجرای طرح از نظر اجرایی و نظری وجود دارد اما اجرای طرح به زیرساخت‌های قانونی و پیش درآمدهای فاز صفر (دوره گذار) نیاز دارد.

صنیعی با تاکید بر این‌که قانون پولی و بانکی باید تغییر کند و درمجموع به تصویب برسد خاطرنشان کرد: واحد جدید پول تومان، دینار و ریال نخواهد بود.

اما این مقام مسوول در ادامه با بیان این‌که برای اجرای فاز اول رفورم پولی تورم باید تثبیت شده و یا رو به کاهش باشد، خاطرنشان کرد: همچنین دو قطعه اسکناس درشت دیگر باید منتشر شود تا حجم اسکناس‌ها از هشت میلیارد به چهار میلیارد برسد.

رییس سازمان تولید اسکناس و مسکوک بانک مرکزی با اشاره به این‌که پروژه به گونه‌ای طراحی شده که اسکناس‌ها مضربی از یک، دو و پنج باشند اضافه کرد:‌اتاق طراحی اسکناس در بانک مرکزی است و مجموعه‌ای که فقط طراحی می‌کند و در طول سال طراحی‌های بسیار زیادی را انجام می‌دهد و در این راستا هفت الی هشت نوع اسکناس برای رفورم پولی مطرح شده است.

بر این اساس اکنون اولویت دولت تدبیر و امید کنترل نقدینگی و تورم و بهبود معیشت مردم است و آن طور که ولی‌الله سیف، رییس کل بانک مرکزی در تازه ترین اظهار نظر خود اعلام کرده، هیات دولت به منظور دادن استقلال بیشتر به بانک مرکزی، با جدا کردن سیاست‌های پولی و مالی موافقت کرده است که این امر کنترل نقدینگی و پایین آوردن نرخ تورم را برای بانک مرکزی امکان پذیر می‌کند.

وی همچنین گفته که ریال ایران طی 12 ماهه قبل از پیروزی روحانی در انتخابات ماه ژوئن بیش از نصف ارزش خود را از دست داد و از آن زمان تاکنون توانسته است 20 درصد ارزش خود را بازیابد. این اظهارات سیف در حالی مطرح شده که اظهار نظر وی درباره به کف رسیدن نرخ دلار و این که نرخ 2900-3000 تومان برای ارز مناسب است انتقاداتی را درباره کاهش ارزش پول ملی در پی داشت.

از سوی دیگر آنچه درباره تغییر واحد پول ملی و حذف چهار صفر مطرح می‌شود این است که عامه مردم از واحد پول ملی که ریال است استفاده می‌کنند و ریال کارکرد اصلی خود را در ذهن مردم از دست داده است. اما در چنین شرایطی که دولت مشغول بازنگری روند اجرایی قانون هدفمندسازی یارانه‌ها و حذف سه دهک از دریافت یارانه نقدی است و همچنین کاهش تورم را اولویت اصلی خود اعلام کرده است باید دید که آیا در سال آینده اقدام به حذف چهار صفر از پول ملی می‌کند؟