مذاکرات لوزان در تاریخ روابط بین الملل منحصر به فرد بود

رییس دانشگاه علامه طباطبایی مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 را نشانه تغییر جدی بر بنیادهای نظام بین الملل دانست و گفت: اگر کشوری تعهداتی را در سطح بین الملل بپذیرد ، قوانین متعارض داخلی با آن باید کنار گذاشته شود.

به گزارش ایرنا ، دکتر حسین سلیمی رییس دانشگاه علامه طباطبایی و استاد روابط بین الملل در همایش مذاکرات هسته ای لوزان از دیدگاه علوم سیاسی گفت: به عنوان کسی که 20 سال است تاریخ روابط بین الملل را در دانشگاه ارائه می کنم ، مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 مذاکراتی کم نظیر و منحصربه فرد و نه در روابط خارجی ایران بلکه در تاریخ روابط بین الملل است.

وی ادامه داد: از زمانی که تاریخ روابط بین الملل مدرن از ابتدای قرن 19 شکل گرفت ، مذاکرات مشابه و به این شکل که قدرت های بزرگ در یک سوی میز باشند و در شرایطی که جنگ بزرگ و تحول خونینی رخ نداده و پیروز و شکست خورده ای نهایی نیز وجود ندارد ، تاکنون چنین مذاکراتی نداشته ایم.

وی ادامه داد: نمونه چنین مذاکراتی اولین بار در کنگره وین بود که تاریخ مدرن روابط بین الملل آغاز شد. در این مقطع انگلیس ، روسیه ، پروس و اتریش ناپلئون را شکست دادند و جهان بعد از وی را طراحی کردند.

سلیمی افزود: بعد از جنگ جهانی اول ، قدرت های بزرگ در یک سو قرار گرفتند و کشورهای شکست خورده هم در یک سوی میز و قراردادهایی همچون ورسای محصول این جنگ ها بود.

به گفته رییس دانشگاه علامه طباطبایی ، بعد از جنگ جهانی دوم مذاکرات مشابهی نداشته ایم و کشورهایی که مقابل قدرت های بزرگ قرار گرفتند فروپاشیدند ، بنابراین ، این دوره مذاکرات در نوع خود برای اولین بار در تاریخ روابط بین الملل اتفاق می افتد.

** تفاوت و تشابه

استاد دانشگاه علامه ضمن تشریح نقاط مشترک و تفاوت های مذاکرات هسته ای ایران با مذاکراتی که قدرت های بزرگ در گذشته داشته اند گفت: نقطه مشترک این است که تمام قدرت های بزرگ در یک سوی میز قرار دارند. علاوه بر این ، این مذاکرات در آستانه تحول نظام بین الملل رخ داده است اما مهم ترین نقطه افتراق این است که ما برنده و بازنده نداریم و جنگی رخ نداده است بلکه هر دو طرف مذاکره برای تحول بنیادین نه تنها در روابط خود بلکه در نظام بین الملل دارند.

سلیمی ادامه داد: از سویی دیگر این مذاکرات نشانه جدی برای تحول در بنیادهای نظام بین الملل است ، به طوری که اگر بخواهیم در مباحث نظری به واقعیتی اشاره کنیم که حاکی از دگرگونی بنیادهای نظام بین الملل باشد ، این مذاکرات از آن نشانه هاست.

** قاعده بازی دگرگون شده است

رییس دانشگاه علامه طباطبایی گفت: این مذاکرات نشان می دهد که قاعده بازی و الگوی رفتاری بین الملل هم از سوی قدرت های بزرگ و هم قدرت های منطقه ای دگرگون شده است. تا 10 و 15 سال قبل قدرت های بزرگ با اتکا به قدرت نظامی و اقتصادی خود تصمیمات خود را دیکته می کردند و دیگران مجبور به تبعیت از آن بودند اما وقتی قدرت های بزرگ امروز با کشوری مثل جمهوری اسلامی مذاکره کرده و با آن بده و بستان می کنند و بعضی شرایط را می پذیرند و البته تقاضاهایی هم مطرح می کردند ، نشان دهنده دگرگونی قاعده بازی است.

وی گفت: معتقدم در دنیای ما دیگر قطب و این که کشوری در راس بلوک بندی ها قرار بگیرد ، معنا ندارد. مذاکرات هسته ای ایران نشان داد که حتی اگر قطب های قبلی تبدیل به قطعنامه شورای امنیت شده باشد اینها تحقق نمی یابد و باز هم کشورها تمایل به مذاکره دارند. اینها نشان می دهد که در دنیای ما بازیگران مختلف با ابزارهای مختلف قدرت در حال کنش و واکنش هستند و توانایی بازیگران است که بیشترین منفعت را برای آنها به ارمغان می آورد.

** کنش گفتاری جدید در جمهوری اسلامی

سلیمی در بخش دیگری از سخنانش به اهمیت کنش گفتاری در روابط بین الملل اشاره کرد و گفت: در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران کنش گفتاری جدید نیز شکل گرفته است ، به طوری که چگونگی ارائه سخن و ساختار آن باعث بازنمایی متفاوت از جمهوری اسلامی ایران و خواسته های آن در ذهنیت های طرف مقابل شده است به طوری که این شرایط موقعیت متفاوتی را برای جمهوری اسلامی به وجود می آورد.

رییس دانشگاه علامه ادامه داد: دولتمردان ما در اهداف ، منافع و جهت گیری هایشان تفاوت جدی پیدا نشده است ، تنها کنش گفتاری تغییر کرده و این کنش گفتاری است که جایگاه ، تصویر و نگاه متفاوتی بین آنها ایجاد کرده است که در صورت ادامه یافتن و همراهی با مهارت های حقوقی و سیاسی منافع ملی را برای ما به ارمغان خواهد آورد و می تواند قطب های سیاست خارجی را باز کند.

وی خاطرنشان کرد: اگر راه حل هایی که درباره آنها توافق شده است را با راه حل هایی که رییس جمهور وقت برزیل و نخست وزیر ترکیه با ایران منعقد کردند ، مقایسه کنیم ، نشان می دهد که ما به سمت جلو حرکت کرده ایم چرا که در آن مقطع راه حل ها مضیق تر و محدودتر بوده و حتی برنامه هسته ای را محدودتر از چیزی می کرد که در شرایط فعلی به آن دست یافته ایم.

اصل تقدم تعهدات بین المللی در تعهدات داخلی آخرین نکته ای بود که رییس دانشگاه علامه بر آن تاکید کرد و یادآور شد: تعهدات بین المللی بر تعهدات داخلی و قوانین داخلی کشورها اولی است و اگر کشوری تعهداتی در سطح بین المللی می پذیرد ، قوانین متعارض داخلی با آن باید کنار گذاشته شوند و این اصلی است چه در مذاکرات و چه در روشن شدن اصول به ما کمک می کند.

سلیمی ادامه داد: اگر چیزی در شورای امنیت و یا معاهداتی امضا شد و تبدیل به تعهدات بین المللی شد ، اینها بر قوانین داخلی برتری دارد و توجه به این اصل پاسخ بسیاری از سوالات درباره مذاکرات خواهد بود.

سلیمی در پایان یادآور شد: کسانی که در کشور ما مذاکرات هسته ای را نقد می کنند ، نقدشان فراجناحی و در چارچوب منافع ملی برای جمهوری اسلامی و این تفاوت منتقدین ما با منتقدین در جامعه ای مثل آمریکاست که در آن کشور صهیونیست ها برای این که با دولت مخالفت کنند ، به دنبال زدن ریشه مذاکرات هستند.

سلیمی گفت : منتقدین ما چون حرف هایشان اثر بد و منافع ملی است ، تلاش می کنند در چارچوب منافع ملی صحبت کنند.

گزارش خطا