کد خبر: ۲۶۷۹۸
تاریخ انتشار: ۱۷ ارديبهشت ۱۳۹۴ - ۱۴:۳۰
ساختار سیاسی در عربستان پس از مرگ «عبدالله بن عبدالعزیز» و آغاز دوره ی پادشاهی برادرش «ملک سلمان» تاکنون تغییرهایی قابل توجه به خود دیده که در تاریخ سیاسی آل سعود بی سابقه است. افزون بر ماهیت تحولات یادشده، سرعت آن نیز حیرت بسیاری از ناظران را برانگیخته است.
دگرگونی های شتابان ماه های اخیر در ساختار قدرت و سیاست های عربستان سعودی را می توان برخلاف روش محافظه کارانه حاکم بر این کشور در سال های گذشته دانست؛ مساله یی که می تواند برای این کشور در فضای پیچیده داخلی و منطقه یی آسیب زا باشد.

ساختار سیاسی در عربستان پس از مرگ «عبدالله بن عبدالعزیز» و آغاز دوره ی پادشاهی برادرش «ملک سلمان» تاکنون تغییرهایی قابل توجه به خود دیده که در تاریخ سیاسی آل سعود بی سابقه است. افزون بر ماهیت تحولات یادشده، سرعت آن نیز حیرت بسیاری از ناظران را برانگیخته است.

اگر نگاهی به جابجایی ها و انتصاب های اخیر ملک سلمان بیندازیم اهمیت مساله بیشتر مشخص می شود. در این میان، برکناری «مقرن بن عبدالعزیز» از جانشینی (ولایتعهدی) و کنارگذاشتن «سعود الفیصل» از پست وزارت امور خارجه از مهمترین این جابجایی ها بود. به باور برخی، مهم تر از این برکناری ها، انتصاب چهره های جایگزین بود که می تواند عمق دگرگونی ها را آشکارتر سازد به این ترتیب که «محمد بن نایف بن عبدالعزیز» به عنوان ولیعهد و «محمد بن سلمان بن عبدالعزیز» فرزند پادشاه تازه به تخت نشسته، به عنوان نایب ولیعهد انتخاب شد. به عبارتی، یک غیرسدیری از ولایتعهدی کنار گذاشته شد و جانشینی پادشاه و ومقام نایب ولیعهد نیز به سدیری ها رسید.

این در حالی است که در خاندان سعودی همواره یک رقابت پنهان بین جناح سدیری به عنوان بزرگ ترین گروه فرزندان نخستین پادشاه عربستان با دیگر فرزندانش به ویژه جناح «شمری» وجود داشته و برای جلوگیری از تبدیل این رقابت پنهان به جنگ قدرت آشکار، تلاش بر این بوده اگر پادشاهی به سدیری ها سپرده شود، جانشین وی یک غیرسدیری باشد و برعکس.

غیرسدیری دیگری که از ساختار قدرت آل سعود کنار گذاشته سعود الفیصل بود که پس از چهار دهه جای خود را به «عادل الجبیر» سفیر پیشین عربستان در آمریکا به عنوان یک فرد خارج از خاندان سعودی داد.

جدا از دلیل های این جابجایی ها و انتصاب ها در آل سعود، آنچه اهمیت دارد پیامدهای داخلی و منطقه یی این دگرگونی ها است. این پیامدها نه تنها می تواند ثبات ساختار سیاسی عربستان را متاثر سازد بلکه با تقویت جناح تندرو و جنگ طلب در این ساختار، وضعیت بی ثبات خاورمیانه را پیچیده تر خواهد ساخت.

به همین دلیل در این نوشتار نگاهی کوتاه و گذرا به پیامدهای داخلی و منطقه یی جابجایی های اخیر خواهیم داشت:

**پیامدهای داخلی 

همانگونه که گفته شد، رخدادهای هفته های گذشته نوعی سنت شکنی در خاندان سعودی به شمار می آید. بر کسی پوشیده نیست یکی از دلیل های بنیادینی که آل سعود توانسته انسجام درونی خود را حفظ کند و قدرت را در عربستان در اختیار داشته باشد، حفاظت از سنت های قبیله یی و تاریخی این خاندان است. « ملک عبدالعزیز» بنیانگذار پادشاهی عربستان به عنوان راهکاری در جهت جلوگیری از جنگ قدرت درون خاندانی، در وصیتی تاریخی شیوه ی انتقال قدرت را با یک سنت قبیله یی پیوند زده است.

بر پایه ی این وصیتنامه، انتقال قدرت به پسر بزرگتر تا زمانی که فرزندان عبدالعزیز زنده باشند بهترین ابزاری است که تاکنون روند انتقال قدرت در خاندان سعودی را با کمترین چالش هدایت کرده است. از این رو است که اقدام پادشاه برای برکناری مقرن خلاف رویه ها و سنت های پادشاهی به شمار می رود.

بن نایف در حالی به جانشینی پادشاه منصوب شده که هنوز برخی از پسران عبدالعزیز زنده اند و تاکنون برکناری ولیعهد در خاندان سعودی پیشینه نداشته است. از سوی دیگر، انتخاب افراد جوان برای پست های بالای حکومتی در حالی که ریش سفیدها زنده هستند خود نوعی سنت شکنی خاندانی در عربستان به شمار می آید که می تواند نزاع های درون خاندانی را افزایش دهد. 

همچنان که پیشتر اشاره شد، انتصاب های ملک سلمان یک بدعت در خاندان سعودی به شمار می آید چرا که پادشاه، ولیعهد، و نایب ولیعهد هر سه از جناح سدیری هستند و تنها شخص مهم غیرسدیری در ساختار حکومت «متعب بن عبدالله» است که ریاست گارد سلطنتی را همچنان در دست دارد.

با توجه به این واقعیت ها می توان انتظار داشت این چنین زیر پا گذاشتن عرف ها و سنت های قبیله یی و پادشاهی منجر به چندقطبی شدن خاندان سعودی شود و در آینده به یک جنگ قدرت بین نوادگان عبدالعزیز بینجامد. چنین جنگ قدرتی می توان پیامدهای سیاسی-اجتماعی بسیاری برای خاندان همیشه محافظه کار سعودی به دنبال داشته باشد.

**پیامدهای منطقه ای 

خاورمیانه یکی از بحرانی ترین دوران تاریخی خود را پشت سر می گذارد و بر کسی پوشیده نیست که یکی از عوامل اصلی آشوب های کنونی در منطقه، سیاست های عربستان سعودی است.

در این میان نکته یی که بیشتر تحلیلگران سیاسی بر آن تاکید دارند این است که سیاست های ملک عبدالله در زمان پادشاهی معطوف به جلوگیری از گسترش تنش ها به سمت درگیری مستقیم عربستان با رقبای راهبردی به ویژه با ایران بوده است.

هر چند ملک عبدالله اقدام های بسیاری را در سوریه، عراق، بحرین و لبنان برای جلوگیری از گسترش نفوذ منطقه یی ایران انجام داد و بر التهاب و بی ثباتی خاورمیانه دامن زد اما به گفته تحلیلگران، پادشاه پیشین همواره این نکته را در نظر داشت که اجازه ندهد بحران به گونه یی گسترش یابد که کشورش وارد درگیری مستقیم با کشورهای منطقه شود.

برخلاف رویه ی پیشین، حمله ی گسترده به یمن، بزرگ ترین بدعت منطقه یی را در سیاست خارجی عربستان رقم زد و دفتر سیاست های محافظه کارانه ی ملک عبدالله را بست. آل سعود هر چند پیشینه ی لشکر کشی به بحرین را در کارنامه ی خود دارد و پیش از آن نیز در حمله به حوثی ها به «علی عبدالله صالح» رییس جمهوری پیشین یمن کمک کرده بود، اما حمله ی گسترده به همسایه ی جنوبی، تجاوزی آشکار به یک کشور مستقل و اوج بدعت یادشده به شمار می آید.

حمله به یمن نشان داد رهبران تازه کار ریاض سودای ماجراجویی های منطقه یی در سر دارند و سیاست منطقه یی عربستان را وارد فاز تشدید تنش ها خواهند ساخت. در همین زمینه، اهمیت انتصاب های اخیر ملک سلمان در این است که مخالفان حمله به یمن را به حاشیه رانده و با تقویت مواضع جنگ طلبان نشان داده خواهان تشدید درگیری ها در یمن است. اگر این نکته را در نظر داشته باشیم که ریشه ی مادری مقرن یمنی است، برکناری وی به خوبی نشان داد ملک سلمان به دنبال ساکت کردن هرگونه مخالفت با حمله به یمن است.

ادامه ی تهاجم عربستان به یمن افزون بر اینکه به بی ثباتی هر چه بیشتر منطقه می انجامد، تشدید رقابت های خصومت آمیز این کشور با دیگر کشورهای منطقه از جمله ایران را به دنبال خواهد داشت.

مساله ی تشدید رقابت با ایران زمانی بیشتر جلب توجه می کند که بدانیم وزیر امور خارجه ی تازه ی عربستان شخصی است که ریاض چهار سال پیش ایران را متهم به تلاش برای ترور وی در آمریکا کرده بودند. این مساله همراه با نگاه ضد ایرانی وی می تواند در فضای منطقه، به تشدید تنش های عربستان با ایران بینجامد.

به توجه به آنچه گفته شد، به دنبال تحولات اخیر جناح جنگ طلب در عربستان تقویت شده و باید منتظر ماجراجویی های بیشتر این کشور در خاورمیانه باشیم؛ موضوعی که بیش از پیش ثبات منطقه را تهدید می کند.

*از:مهدی جوکار
نظر شما
* کد کپچا:
captcha

دیالوگ فوق العاده آقای همساده با پشه و ایرج طهماسب! (ویدئو)

ژست های عجیب الناز شاکردوست در سفر به بیستون (تصاویر)

عاشقانه بانو سوسانو با دخترش (تصاویر)

پوشش و استایل خوش آب و رنگ و نوروزی پریناز ایزدیار / تصاویر

جشن زیبای نوروز در آتشکده بهرام (تصاویر)

مراسم تشییع مرحومه زهرا شجاعی با حضور خاتمی (تصاویر)

پست آبی رنگ در پیج پرسپولیس! (عکس)

تیپ و استایل متفاوت الناز حبیبی و بهرام افشاری (عکس)

تبریز سفیدپوش شد (عکس)

زیبایی های قشم، بزرگترین جزیره ایران (تصاویر)

عکس خانوادگی وایرال شده وریا غفوری که به تازگی منتشر شده / همه درباره زیبایی این خانواده حرف می زنند (+عکس)

تصویری بی نظیر از رنگین کمان در میدان نقش جهان اصفهان (ویدئو)

تصویری متفاوت از نازنین بیاتی (عکس)

هادی چوپان در کنار مجسمه خودش و گرگ (تصاویر)

تغییر چهره ایرنه پاپاس، بازیگر هند جگرخوار در ۹۳ سالگی (تصاویر)

2 عکس جدید از تیپ و ژست دیدنی «سوسانو» در یک روستای زیبا در فرانسه

عکس / اتاق فرمان اتمی شوروی را ببینید

ماجرای سفر شاه به قم و ملاقات ۴۵دقیقه‌ای با آیت‌الله بروجردی (عکس)

تصاویر / تغییر تیپ و چهره سارا و نیکای سریال پایتخت بعد 10 سال

فیگور عضلات شکم هادی چوپان و رقیب آمریکایی او؛ کدایک بهتر است!؟ (عکس)

تصویری دیدنی از آنتونیو کوئین در اصفهان (عکس)

تغییر چهره جالب طناز طباطبایی در طی ۱۵ سال! (تصاویر)

استقبال پر شور از هادی چوپان در شیراز (تصاویر)

تصاویر دیدنی و وایرال شده از دونگ یی (هان هیو جو)

استوری سحر دولتشاهی از سریال افعی

هانیه توسلی با چهره بدون آرایش آفتابی شد (عکس)

کف و سوت برای معین و هایده در برنامه زنده شبکه سه با حاضران دستچین شده در استودیو! (ویدئو)

کنایه ستاره پرسپولیس به عدم دعوتش به تیم ملی + تصویر

سلفی هادی چوپان با کلاه قشقایی پس از قهرمانی در آرنولدکلاسیک (ویدئو)

این کلیپ «آقای همساده» با ماجرای کاظم صدیقی «وایرال» شد (ویدئو)

ژست علی دایی در کنار همسرش و خانم بازیگر (عکس)

نظر جالب عادل فردوسی پور درباره عملکرد نکونام در استقلال (ویدئو)

درج نام «خلیج فارس» در تصویر اکانت رسمی ناسا از زمین (عکس)

آرایش و پوشش متفاوت بهنوش طباطبایی! (عکس)

پوشش محسن افشانی بازیگر جنجالی و همسرش در افطاری ابراهیم رئیسی! (تصاویر)

اجرای زیبای داوود کیم (جای) خواننده کی پاپ کره ای در شبکه سه (ویدئو)

سعدالله امیر شقاقی مافیای شرط بندی، در ترکیه بازداشت شد + ویدئو

دیدار «عباس قادری» با ابراهیم رئیسی ! (عکس)

کیم جای (داوود کیم) خواننده موسیقی کی پاپ کره‌ جنوبی در برنامه محفل درخواست تسبیح کرد (+عکس و ویدئو)

استایل زیبا، ساده و خیره کننده «بهنوش طباطبایی» / عکس

بهاره افشاری و تغییر چهره‌اش ۱۸ سال پس از «او یک فرشته بود» (عکس)

آتش گرفتن یک پراید با نارنجک در چهارشنبه سوری پرند (ویدئو)

همسر و پسر نجم الدین شریعتی (عکس)

چهارشنبه سوری دیشب تهران از داخل هواپیما (ویدئو)

باشگاه پرسپولیس در آستانه دربی اینگونه پیام انگیزشی داد (تصویر)

تصاویر چهارشنبه سوری از برج میلاد: تهران شهر جنگ زده شد! (ویدئو)

انفجار مهیب در شب چهارشنبه سوری در استان خوزستان ! (ویدئو)

مجادله «خورشید خانم» مو طلایی با رضا رشیدپور بر سر جریمه ۳ میلیونی حجاب (+تصویر)

«یاسمین مقبلی» به زمین برگشت (ویدئو)

تجمع بازنشستگان در اعتراض به حقوق های زیر خط فقر + عکس

محمدرضا گلزار در جمع ملی‌پوشان ایران + عکس

رهبر انقلاب به فرماندهان کل ارتش و سپاه مدال داد (+عکس)

سرمربی پرتغالی سپاهان و همسر جوان و بازیگرش، شیدا مقصودلو در کنسرت علیرضا قربانی (ویدئو)

فیلم وایرال شده از حسین یکتا در شبکه افق در شب قبل انتخابات: هر کی نمی خواد رای بده بره ! (ویدئو)

حوادث چهارشنبه آخر سال: لحظه افتادن بمب دست ساز از دستان یک نوجوان (ویدئو)

استایل شیک و ورزشی مریم معصومی در ۳۶سالگی (عکس)

حفظ کرامت شهروندان به سبک دولت انقلابی: آقای رئیسی این عکس را دیده اید!؟ (تصویر)

حضور سحرگاهی رهبری در شهر ری (+ عکس)

عاشقانه اوسمار، سرمربی پرسپولیس با همسرش (عکس)

عاشقانه شهاب حسینی و همسر جدیدش در یک اکران خصوصی (تصاویر)

مجری زن صداوسیما آرزو کرد همه چیز به دوران قبل از رییسی بازگردد! / جبران مافات ژیلا صادقی با حمله به حسن روحانی! (ویدئو)

واکنش طنزآمیز عبدالکریم حسن به مردود شدن گلش در دیدار پرسپولیس - فولاد + تصویر

پیام سیدحسین حسینی به هواداران استقلال (اینستاپست)

استایل شیک و خاص بهاره افشاری در مراسم بزرگداشت علی نصیریان (عکس)

رونمایی بهنوش طباطبایی از مجسمه‌ زیبای خودش ! (عکس)

سخنان قدیمی سخنگوی دولت درباره قیمت ها وایرال شد! (ویدئو)

دختر ترامپ، بیل گیتس، ریانا و زاکربرگ در عروسی پسر ثروتمندترین مرد آسیا (+عکس)

واکنش باشگاه پرسپولیس به هت تریک اوسمار ویرا + عکس

آخرین حضور حسن روحانی در اجلاس خبرگان رهبری (عکس)

اولین جلسه دادگاه تتلو برگزار شد (تصاویر)

واکنش انتقادی محسن چاوشی به سیل در جنوب بلوچستان (تصویر)

واکنش محسنی اژه‌ای به حکمی درباره «شروین حاجی پور» (ویدیو)

تصاویری تازه از پسر رهبر انقلاب و لاریجانی در یک مراسم

واکنش تحریک‌آمیز مهدی طارمی پس از پیروزی عجیب پورتو برابر بنفیکا + عکس

اقامه نماز بر پیکر آیت الله امامی کاشانی توسط رهبر انقلاب (عکس)

پرطرفدارترین