مصونيت بي‌مجوزها

مرجان توحيدي: دلواپسان اين روزها همه‌جا هستند؛ عده‌اي جمع مي‌شوند و شعار مي‌دهند و کسي هم براي آنان سخنراني مي‌کند و از معايب ادامه روند مذاکرات هسته‌اي مي‌گويد. قبلا به خيابان هم مي‌ريختند و حالا به مساجد و حوزه‌ها پناه برده‌اند. دلواپسان به سخنان وزير کشور و قائم‌مقام او هم مبني بر اينکه به اين‌گونه تحرکات مجوز داده نمي‌شود، توجهي نمي‌کنند. همين يکشنبه‌شب گذشته هم دلواپسان شيرازي در مسجدی جمع شدند و اسم تجمع خود را «کدام استقلال؟ کدام پيروزي؟» ناميدند و مخالفت خود را با مذاکرات هسته‌اي اعلام کردند. سعيد زيباکلام هم در جمع آنها سخنراني کرد. بي‌آنکه کسي بخواهد با آن مخالفتي کند.

اعتراض بي‌نتيجه دولت

اين در حالي بود که وزير کشور به‌تازگي در همايش فرمانداران، آبِ پاکي را بر دست آنها ريخته و گفته بود: «در موضوعي مانند مسئله هسته‌اي که جنبه ملي دارد، کسي نمي‌تواند به عنوان موافق و مخالف در کف جامعه تجمع و گردهمايي برگزار کند. هيچ‌گونه مجوزي براي مسائلي که مورد وفاق عيني قرار گرفته است، صادر نخواهيم کرد.» قائم‌مقام وزير کشور هم حتي گفته بود: «وزارت کشور بناي صدور مجوز به اين تجمعات را ندارد.» علاوه بر اينها محمدباقر نوبخت، سخنگوي دولت هم به ميدان آمد و گفت: «با وجود اينکه مقام معظم رهبري اين امکان را فراهم کردند که همه نظرات بيان شود و در دانشگاه‌ها جلسات دوطرفه برگزار شود و حتي صداوسيما به تبعيت از رهبري اين برنامه‌ها را مورد پوشش وسيع قرار داد، انتظار مي‌رفت پيام کساني که دغدغه‌اي دارند يا دلواپس هستند، از اين طريق منتقل شود که البته دغدغه‌هاي آنها براي دولت، محترم است، اما اين‌قبيل تجمعات، غيرقانوني بوده و کار غيرقانوني بنا به نگاه بنيان‌گذار جمهوري اسلامي و مقام معظم رهبري، خلاف شرع هم به‌حساب مي‌آيد؛ چون اين نوع تجمعات غيرقانوني، فراتر از بيان نظري است که در محافل مختلف انجام مي‌شود و افراد وقتي که به شرع اعتقاد دارند بايد در رفتارشان نيز به آن پايبند باشند».

از خيابان به مسجد و حوزه

گويا با وجود همه اين انتقادها و نيز غيرشرعي‌خواندن‌ها و مجوز‌ندادن‌ها، کسي جلودار دلواپسان نيست. کليد آغاز فعاليت‌هاي آنان را يک تشکل خاص زد و عده‌اي دلواپس را که شمارشان حدود ٥٠٠ نفر بود را در ميدان فلسطين تهران جمع کرد. بدون آنکه براي آن تجمع، مجوزي دريافت کرده باشد. گروه بعدي اما مشهدي‌ها بودند. آنها هم به خيابان ريختند و شعارهاي نامتعارفي دادند. گروه خاصي مسئوليت برگزاري اين تجمع را برعهده نگرفت، تنها گفته شد برخي هيأت‌هاي مذهبي و خانواده‌هاي شهدا و... دعوت‌کننده بودند. اما مجوز نداشتند. بااين‌حال تجمعشان به‌صورت ويژه از بخش‌هاي مختلف خبري صداوسيما بازتاب داده شد. همين تحرکات، سرآغاز تجمع سراسري بعد از نمازجمعه در شهرهاي مختلف کشور شد. اين دومينو گويا پاياني نداشت. قم مقصد بعدي بود. پسر آيت‌الله مصباح‌يزدي در کنار پايداري‌هاي قم، تجمعي را در مدرسه فيضيه قم ترتيب دادند، شعار دادند و حدادعادل که خود را يک دلواپس مي‌داند، براي آنها سخنراني کرد. بانيان تجمع فيضيه هم به اين بهانه که گردهمايي در محيط سربسته نيازي به مجوز ندارد، بدون مجوز تجمع خود را برگزار کردند. به‌نظر مي‌رسد دلواپسان، اين بخش از سخنان وزير کشور و قائم‌مقام او که گفته بودند به تجمعات کف جامعه مجوز نمي‌دهند، مستمسکي قرار داده‌اند. آنها به اين وسيله گعده‌هاي خود را به مساجد و محيط‌هاي سربسته کشانده و از گرفتن مجوز با اين بهانه طفره مي‌روند.

توجيهي براي ادامه تجمعات

محمدجواد کوليوند، نايب رئیس شوراها هم در توجيه برگزاري اين تجمعات، به «خانه ملت» گفت: «در اين‌گونه تجمعات که موضع‌گيري نظام مشخص است و به‌صورت خودجوش و مردمي انجام مي‌شود؛ ديگر حزبي نيست، بنابراين نيازي به اخذ مجوز نيست به دليل اينکه همه در جهت آرمان نظام حرکت مي‌کنند.» کوليوند همچنين برگزاري تجمعاتي را در برخي از موضوعات مثبت دانسته و گفته است: «موضوعاتي مانند محکوم‌کردن رژيم صهيونيستي يا ١+٥ مفيد است؛ زيرا موضع‌گيري مردم را نسبت به آن موضوع در کشور نشان مي‌دهد.» اين گروه حتي نتيجه مذاکرات را هم پيش‌بيني کرده و آن را شکست‌خورده قلمداد کرده‌اند. به‌طوري‌که جبهه پايداري که اغلب باني برگزاري اين تحمعات بوده‌اند، مؤتلفه و ايثارگران، در يک بيانيه مشترک، اعلام کردند: «بدون‌شک با اين روندي که پيش مي‌رود، آمريکا مذاکرات را به بن‌بست مي‌کشاند و بايد مسئوليت‌هاي اين شکست را بپذيرد... . ما هستيم و خصومت‌هاي بي‌پايان آمريکا. بايد با همان صلابت و اقتداري که امام (ره) و رهبري در برابر زياده‌خواهي‌هاي استکبار جهاني ايستادند، بايستيم و زير بار کاپيتولاسيون هسته‌اي و به‌خطرانداختن امنيت ملي و اقتدار کشور نرويم.»

از اين اظهارات، بيانيه‌ها و نيت‌خواني‌ها چنين برمي‌آيد که اين گروه، بنا را بر ناديده‌انگاشتن اظهارات تيم مذاکره‌کننده هسته‌اي و دولت قرار داده‌اند. آنها براساس همين نتيجه‌اي که به‌صورت خودجوش از مذاکرات گرفته‌اند، تصميم دارند تجمعات را ادامه دهند. طرفداران اين ديدگاه، حتي در صداو‌سيما هم دست بالا را گرفته‌اند. صدا‌و‌سیما هم‌زمان با انجام مذاکرات هسته‌اي اخير در ژنو مستندهايي را با مضمون مذاکرات هسته‌اي پخش کرد. در تمام اين مستندها، روند مذاکرات از زماني که روحاني دبير شوراي امنيت ملي کشور بود و مذاکرات با رياست او انجام مي‌گرفت، به تصوير کشيده شد و البته مورد تخطئه قرار گرفت. نوبخت هم در همين باره در جلسه سخنگويي خود چنين گفت: «افکار عمومي مي‌تواند در اين رابطه قضاوت کند و من بار ديگر تأکيد مي‌کنم نمايندگان ديپلماسي ما در مذاکرات با همه توان تلاش مي‌کنند و روحيه‌شان را از دست نمي‌دهند و هدف‌شان اين است حلقه تنگ تحريم‌ها شکسته شود. بنابراين اين‌قبيل برنامه‌ها در دولت و نمايندگان تأثير سوء ندارد و افکار عمومي به دقت رصد مي‌کنند و نظر مي‌دهند.»

سهم موافقان چيست

مدون‌شدن اعتراض‌ها به تيم هسته‌اي در حالي است که موافقان تا به حال يک‌بار هم تجمعي را دراين‌باره برگزار نکرده‌اند. آنها سال گذشته يک‌بار تصميم گرفتند تا موافقان رويکرد موجود را گردهم بياورند. حزب اراده ملت بعد از حصول توافق ژنو، درخواست برگزاري مجوز براي حمايت و قدرداني از تلاش‌هاي تيم هسته‌اي را مطرح و مجوزهاي لازم را هم دريافت کرد، اما وزارت خارجه از آنها خواست تا تجمع خود را برگزار نکنند. همچنين پس از حصول توافق در لوزان سوئيس هم فقط عده‌ای از جوانان و مردم روز چهاردهم فروردين سال جاري در فرودگاه جمع شدند تا ضمن استقبال از اعضاي تيم مذاکره‌کننده، از آنها قدرداني کنند. با شروع دور ديگري از مذاکرات و آغاز ساز مخالف دلواپس‌ها، موافقان در شبکه‌هاي اجتماعي تصميم گرفتند تا روز دوم خرداد در حمايت از اقدامات تيم مذاکره‌کننده تجمعي را برگزار کنند؛ اما باز هم وزارت خارجه مانع شد و در پيامي اعلام کرد وزارت خارجه تنها به وظايف خود عمل مي‌کند و به فعاليت و تلاش خستگي‌ناپذير خود براي رسيدن به اهداف سياست خارجي کشور ادامه خواهند داد.

بزرگ نمايي يک اقليت

در ميان سکوت موافقان، فقط حسن روحاني بود که وظيفه داشت يک‌تنه جواب مخالفت‌ها را بدهد. ظريف و معاونان او هم در بعضي از برنامه‌هاي تلويزيوني شرکت کردند و از آنچه در مذاکرات گذشته دفاع کردند.

شايد فراخواندن موافقان به سکوت از سوي وزارت خارجه تلاش براي اثبات اين ديدگاه بود که مسائل حاکميتي مانند موضوع هسته‌اي و بررسي مفاد مذاکرات نبايد در کف خيابان و توسط عوام بررسي شود. به‌طوري‌که ظريف بارها در برنامه‌هاي مختلف اعلام کرده بود که من در رسانه مذاکره نمي‌کنم، مذاکرات من پاي ميز مذاکره است.

اما با شدت‌گرفتن موج مخالفت‌ها به‌نظر مي‌رسد شايد بيش‌ازاين، سکوت جايز نباشد. اگرچه موافقان رويکرد فعلي دولت قبلا نظر خود دراين‌باره را در کوران انتخابات يازدهم رياست‌جمهوري ابراز کردند. انتخابات يازدهم در واقع بيش از آنکه انتخاب براي رياست‌جمهوري بوده باشد، بيشتر يک نوع نظرسنجي درباره رويکرد برنامه هسته‌اي ايران و چگونگي تداوم آن بود. سعيد جليلي نمايندگي تفکري را داشت که امروز مخالفت با مذاکرات را آغاز کرده است. نماينده اين تفکر در آن انتخابات فقط توانست چهار ميليون رأي را به خود اختصاص دهد. اما در مقابل، رويکرد تعاملي حسن روحاني توانست بيش از ١٨ ميليون نفر را با خود همراه کند. با‌اين‌حال آنجا که موج مخالفت‌ها و مانع‌تراشي‌ها بالا گرفت؛ روحاني پيشنهاد بازگشت به آراي عمومي را مطرح کرد، تا از اين معبر بتواند جواب مخالفان را بدهد. رئیس‌جمهور چهاردهم دي ماه سال گذشته موضوع رفراندوم را مطرح کرد. او گفته بود: «خوب است بعد از ٣٦ سال يک‌بار هم که شده اين اصل قانون اساسي را اجرا کنيم و براي مسائل مهم اقتصادي، اجتماعي، سياسي و فرهنگي به‌جاي آنکه قانوني در مجلس تصويب شود، ماده قانوني يا برنامه را مستقيم به آراي مردم و همه‌پرسي بگذاريم.» برگزاري رفراندوم و نظرسنجي ابزار مناسبي هستند که با مراجعه به آنها مي‌توان از نظرات حقيقي مردم آگاه شد. همين خردادماه بود که صادق زيباکلام هم در نامه‌اي به روحاني از او خواست توافق هسته‌اي را به رفراندوم بگذارد. علت تأکيد براي رجوع به افکار عمومي را حجت‌الاسلام غرويان در يک جمله به خوبي روشن کرده است. او که از استادان حوزه علميه قم است به تازگي گفته است: پيامکي براي من فرستادند که «مسئولان مملکت چرا مردم را براي جنگ آماده نمي‌کنند؟ فقط صحبت از توافق مي‌کنند و صحبت از آرامش مي‌کنند؛ مگر جنگ و جهاد در اسلام نداريم؟ بايد مردم را براي جنگ هم آماده کرد؛ سخن از توافق و سبد کالا نبايد باشد!»

شرق

گزارش خطا