غم ناپایدار «ماه عسل» و سریال‌های تنش‌زدای رمضان

یک روانشناس درباره‌ی «ماه عسل» تلویزیون و سوژه‌هایی که دنبال می‌کند، معتقد است: چنین برنامه‌هایی باید سعی کنند به دنبال داستان‌ها و روایت‌های مثبت و شادی‌افزا باشند و به جای غم‌افزایی و نشان دادن دردها، به مردم شادی تزریق کنند.

او ادامه می‌دهد: اشکالی ندارد که یک برنامه درد را هم به مردم نشان دهد، اما مساله اینجاست که وقتی پایه و اساس یک برنامه درد می‌شود، منجر به انعکاس نگرش‌های منفی در بین افکار عمومی می‌شود.

حمید یعقوبی - روان‌شناس و استاد دانشگاه - در گفت‌وگو با ایسنا، از منظر روانشناختی درباره‌ی رسانه‌ای همچون تلویزیون که کارکردش باید تخلیه تنش‌های مخاطبان باشد، سخن گفت و درباره «ماه عسل» و اینکه این برنامه تا چه میزان در تنش‌های مخاطب تأثیر مستقیم دارد، اظهار نظر کرد.

دکتر یعقوبی گفت: برنامه «ماه عسل» یک برنامه‌ی پربیننده، پرمخاطب و نسبتا جا افتاده است که چند سالی است با همین عنوان پخش می‌شود و مخاطب خاص خود را پیدا کرده است. معمولا روال این برنامه بر روایت یک قصه است. مردم قصه‌ها و روایت‌ها را دوست دارند و هر تأثیری که رویشان بگذارد باز هم قصه‌ها را دوست دارند به نوعی که از دوران کهن تاکنون قصه‌گویی یک امر مطلوب برای مردم بوده است. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که قصه‌هایی که برای این برنامه انتخاب می‌شوند جذاب است اما در عین حال غم‌افزا. شاید اگر سوژه‌های این برنامه جذاب و مفرح باشند تأثیر مثبتی بر روی سلامت روان جامعه خواهند داشت.

این استاد دانشگاه در ادامه گفت: محتوای برنامه «ماه عسل» اندکی غمگین است و البته در بعضی صحنه‌ها این غم بیشتر می‌شود و معمولا حزن‌آلود است. منتها این حزن‌آلود بودن خیلی عمیق نیست بلکه یک حزن لحظه‌ای ایجاد می‌کند. اگر منتقدان فکر می‌کنند این برنامه حزن‌انگیز است، درست است، اما حزنی که اثرات پایداری داشته باشد، ندارد و بیشتر در لحظه ممکن است فردی را ناراحت کند و اشکش را دربیاورد. اما یک غم پایدار نیست. ما باید نگران غم پایدار باشیم.

وی درباره قصه‌هایی که در «ماه عسل» مطرح می‌شود، اظهار کرد: برخی از قصه‌هایی که در این برنامه مطرح می‌شود و ناراحت‌کنندگی‌اش بیشتر است در یک بخشی به جوزدگی مردم و تحریک هیجانات و احساسات‌شان کمک می‌کند. به نوعی که مردم گاهی وقت‌ها به گفته مجری تماس می‌گیرند و دوست دارند به آن سوژه مورد نظر کمک کنند در صورتی که این اتفاق ساده‌سازی آسیب‌ها و مشکلات جامعه است. مردم فکر می‌کنند اگر همین مشکل که الان نشان دادند را حل کنند مشکلات‌شان حل است در صورتی که این فریب است و به نوعی مردم خودشان را فریب می‌دهند و این برنامه به بالا رفتن هیجانات مردم کمک می‌کند که این اتفاق از منظر روان‌شناسی درست نیست. اما برنامه «ماه عسل» از منظر رسانه و نگه داشتن مخاطب پای تلویزیون یک برنامه موفق است.

دکتر یعقوبی در ادامه گفت‌وگوی خود با اشاره به برنامه‌های ایام ماه رمضان نسبت به یک دهه گذشته که رشد چشمگیر و مثبتی داشته است، عنوان کرد: تلویزیون نسبت به یک دهه قبل خیلی بهتر شده است. پیش از این برنامه‌ها و سریال‌ها آنقدر افتضاح، ترسناک، غمناک و خوفناک بودند که انگار ماه رمضان ماه ترس و غم است. در صورتی که تنها ماهی است که نامش در قرآن به ماه مبارک معروف است. ماه جشن و سرور و شادمانی و مهمانی و ضیافت که این تصور را ما در «ماه عسل» نمی‌بینیم و آن استنباطی که شما از ماه مبارک رمضان دارید یعنی یک وجه تسمیه‌ای که مبارک و شاد است را در ارتباط با برنامه «ماه عسل» نمی‌بینید و بیشتر غم در این برنامه وجود دارد، اما به طور کلی تلویزیون خوشبختانه در ارتباط با برنامه‌های مناسبی نسبت به سال‌های قبل خیلی بهتر عمل می‌کند و سریال‌هایش دیگر غم‌افزا نیست.

او سپس به سریال‌های ماورایی که پیش از این از تلویزیون ساخته و پخش می‌شد اشاره کرد و گفت: پیش از این انگار برند ماه رمضان تلویزیون سریال‌های ماورایی و ترسناک شده بود و سریال‌های این تیپی بسازد که خوشبختانه اکنون خیلی بهتر شده است.

این مدرس دانشگاه در ادامه درباره‌ی کارکرد تلویزیون که در جنبه‌ی سرگرمی قرار می‌گیرد، اظهار کرد:‌ مردم وقتی از سرکار خسته به خانه برمی‌گردند می‌خواهند استراحت کنند در نتیجه هر چه برنامه‌های تلویزیون مفرح و شادتر باشد و شادی سالمی را به مردم ارائه بدهد این خستگی را از تن ملت درمی‌آورد و مردم روز بعد آماده‌تر سرکار می‌روند. اما وقتی برنامه حزن‌انگیز باشد خلق افراد پایین می‌آید، وقتی خلق یک جامعه پایین بیاید راندمان و تولید هم پایین می‌آید و خشم و خشونت بالا می‌رود و زمانی که غمگین هستند عنصر سروتونین ترشح می‌شود که در پی آن دچار بی‌حوصلگی می‌شوند. می‌خواهم این را بگویم تلویزیون می‌تواند کارکرد داشته باشد همچنان که یک برد و پیروزی والیبال خوشحالی زیادی برای مردم به وجود می‌آورد و یک سوژه غمگین مخاطب را افسرده می‌کند.

این روان‌شناس در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود درباره‌ی سریال‌های رمضانی 94 نیز گفت: خوشبختانه این سریال‌ها از لحاظ احساسی که ایجاد می‌کنند و از جهت رفع تنش‌های روزمره و در شرایطی که مردم ما دچار فقر شادی هستند مثبت هستند و مردم را می‌خندانند. لذا تلویزیون رسالت بزرگی دارد که مردم را شاد کند. در این زمینه هم سریال «دردسرهای عظیم» و هم سریال «پایتخت» با وجود اینکه چهارمین سری آن ساخته شده است نکات جذابی دارند که باعث رفع تنش‌ها می‌شوند.

دکتر حمید یعقوبی در پایان گفت‌وگوی خود یادآور شد: ما باید به کارکرد رسانه از نظر روان‌شناسی نگاه کنیم که به نظرم یک رسانه باید کارکرد تخلیه تنش‌های مردم را به عهده بگیرد و از این منظر ساخت سریال‌های طنز به این کارکرد کمک بسیاری می‌کند.