بررسی دیپلماسی دولت در گفت‌و‌گو با باوند

داود هرمیداس باوند در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، با اشاره به عملکرد دولت یازدهم در عرصه سیاست خارجی در دو سال گذشته گفت: زمانی که دولت آقای روحانی بر سر کار آمد و آقای ظریف عهده‌دار مسئولیت وزارت امور خارجه شد، به دلیل هشت سال سوءمدیریت دولت قبلی و همچنین استراتژی تهاجمی و با نگاه به شرق، کشور در شرایط مناسبی قرار نداشت.

وی ادامه داد: شش قطعنامه تحریمی تحت فصل هفتم منشور سازمان ملل و تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا‏، کانادا و انگلستان و اتحادیه اروپایی موجب فشارهای سنگین به کشور شده بود.

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه حسن روحانی در‌‌ همان آغاز به کار دولتش، تنش‌زدایی و تعامل سازنده را سرلوحه دولتش در عرصه سیاست خارجی قرار داد، اظهار داشت: اولین استارت و شروع به کار دولت یازدهم، مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۹۳ بود که آقای روحانی طرح جهان علیه خشونت و افراطی‌گری را مطرح کرد و گفت‌وگوی تلفنی روحانی – اوباما و گفت‌وگوی ظریف و کری در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل٬ موجب به وجود آمدن شرایط فضا برای حل مهم‌ترین مسئله سیاست خارجی ایران یعنی پرونده هسته‌ای شد.

هرمیداس باوند با یادآوری اینکه به نظر می‌رسد سیاست خارجی دولت یازدهم ادامه دهنده سیاست خارجی دولت اصلاحات است، تصریح کرد: اساس سیاست خارجی دولت یازدهم بر تعامل، گفت‌وگو و تنش‌زدایی استوار شده بود که موجب فراهم شدن فضای مناسبی برای ایران شد. با این حال، دولت اصلاحات نتوانست و نگذاشتند تا از تمام فرصت‌های مناسب استفاده بهینه را بکند.

وی ادامه داد: با این وجود، در دوران آقای احمدی‌نژاد، اندک‌اندک شرایط مناسبی که برای کشورمان به وجود آمده بود، به دلیل سیاست‌های تهاجمی و نگاه به شرق و همچنین سومدیریت شرایط کشور بحرانی شد و کشورمان به عنوان تهدیدی برای صلح و امنیت جهانی شناخته شد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه آقای روحانی برای خارج کردن کشور از شرایط سال‌های ۸۴ تا ۹۲ چاره‌ای جز بازگشت به سیاست‌ خارجی دولت اصلاحات نداشت، خاطرنشان کرد: به‌نظر می‌رسد آقای روحانی در عرصه سیاست خارجی نسبت به سایر عرصه‌های دیگر موفق‌تر عمل کرده است و دستاوردهای دولتش در این حوزه نیز بیش از عرصه‌های دیگر است.

هرمیداس باوند با اشاره به توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ ابراز داشت: با دستیابی به توافق هسته‌ای، مهمترین مسئله سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نیز حل شد و از طرفی‏، این توافق زمینه‌های لازم را برای تحرک بهتر و بیشتر ایران در منطقه و فضای بین‌المللی را فراهم کرده است.

وی با یادآوری شرایط کنونی منطقه‌ای بیان کرد: اتفاقات رخ‌داده در یمن، سوریه، مصر، بحرین و... به آشفتگی و نابسامانی در خاورمیانه افزوده است. تحولات عربی که در چند سال قبل پدیدار شد نیز موجب یکسری تغییرات در منطقه شده است. با این وجود، انتظارهای عربستان از یک‌طرف و ترکیه از سوی دیگر، نسبت به تحولات محقق نشد؛ از طرفی‏، ایران خطوط قرمزی مانند حفظ دولت کنونی سوریه را دارد.

این کار‌شناس مسائل بین‌الملل اضافه کرد: مجموعه عواملی مانند توافق هسته‌ای، افزایش قدرت منطقه‌ای ایران، انتقال استراتژی آمریکا از خاورمیانه به خاور دور و کمتر شدن وابستگی آمریکا به نفت عربستان و دیگر کشورهای عربی و... شرایط را به ضرر عربستان کرده است.

هرمیداس باوند در پاسخ به این سوال که چه زمانی ایران و عربستان به بهبود روابط دست می‌یابند؟ یادآور شد: سوءتفاهمی زیادی میان ایران و عربستان وجود دارد که بیشتر آنها محصول سال‌های گذشته است که مجموعه عوامل مذکور به آنها دامن زده است. با این حال‏، به نظر می‌رسد که با اجرایی شدن توافق و بهبود روابط ایران با غرب‏، عربستان به سمت بهبود روابط با ایران حرکت کند.

وی افزود: با این حال، با توافق هسته‌ای فضا برای بهبود و گسترش روابط با کشورهای عربی فراهم شده است. آقای ظریف در این مدت دو سفر منطقه‌ای داشته‌اند و پیش‌بینی می‌شود که در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل ایران و کشورهای عربی به گفت‌وگو بنشینند.

این استاد دانشگاه در رابطه با مهم‌ترین چالش دستگاه دیپلماسی در ماه‌های آتی نیز عنوان کرد: شاید مهم‌ترین چالش دستگاه دیپلماسی در روزهای آتی‏، عدم اجرای توافق هسته‌ای و ردّ توافق باشد. هرچند که اوباما گفته است که در صورت رد توافق آن را وتو می‌کند.

هرمیداس باوند در پایان خاطرنشان کرد: البته اگر وتوی اوباما شکسته شود، با توجه به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت در حمایت از برجام‏، آن اجماع سابق علیه ایران شکسته می‌شود و موجب شکاف میان ۱+۵ و بی‌اعتمادی به آمریکا می‌شود.