کد خبر: ۳۲۷۵
تاریخ انتشار: ۱۲ آبان ۱۳۹۲ - ۲۰:۳۹
 بررسی تحلیل مدیر شورای روابط خارجی آمریکا می تواند به نوعی نمایانگر نگرش های راهبردی نخبگان سیاسی این کشور نسبت به تحولات آسیا بعنوان کانون آتی قدرت در نظام بین الملل باشد.

پایگاه تحلیلی آمریکاییˈپروجکت سندیکیتˈ (Project Syndicate) ششم آبان ماه یادداشتی از ˈریچارد.ان هاسˈ با عنوان ˈکدام قرن آسیا؟ˈ منتشر کرد که می تواند انعکاس دهنده برخی مولفه های مربوط به نگاه راهبردی نخبگان سیاسی واشنگتن نسبت به آینده تحولات بین الملل باشد.

مساله ای که سبب شده بررسی یادداشت مذکور از اهمیت زیادی برخوردار باشد، به نگاه آینده نگرانه نویسنده آن باز می گردد. ریچارد هاس که از سال 2001 تا 2003 میلادی (1380 تا 1382 ه.شمسی) مدیریت برنامه ریزی سیاسی وزارت امورخارجه آمریکا را برعهده داشته، در زمان حاضر رییس ˈشورای روابط خارجی آمریکاˈ (Council on Foreign Relations) است و هدایت این اندیشکده و اتاق فکر مطرح آمریکایی را در دست دارد.

از دیدگاه بسیاری از ناظران، این شورا را می توان مهمترین و نیز ریشه دارترین اتاق فکر و اندیشکده آمریکایی به شمار آورد که طی دهه های گذشته با بهره جویی از متخصصان و صاحب نظران مطرح حوزه های گوناگون سیاسی، امنیتی، اقتصادی و حتی فرهنگی-اجتماعی توانسته است تاثیرات شایانی بر تصمیم سازی های رهبران واشنگتن برجای گذارد.

اهمیت شورای روابط خارجی و در واقع بروندادهای نظری این اتاق فکر در روند تصمیم سازی های گوناگون کاخ سفید تا جایی است که از آن با عنوان ˈکابینه در سایه آمریکاˈ یاد می شود. بدین ترتیب نقطه نظرات ارایه شده از سوی اعضای ارشد شورای روابط خارجی نیز می تواند تا حد زیادی بازگو کننده نوع نگرش دست کم بخشی از نخبگان سیاسی آمریکا نسبت به تحولات بین المللی باشد.


** قرن آسیایی با دو سرنوشت متفاوت

از منظر ریچارد هاس در زمان حاضر برآوردهای نخبگان آمریکایی نیز مانند بسیاری از صاحب نظران بین المللی به سروری آسیایی ها در قرن بیست و یکم میلادی معطوف شده است. این در حالی است که در ابتدای سده جاری و تا همین جای کار نیز کشورهای آسیایی توانسته اند بیش از یک چهارم تولیدات جهانی را به خود اختصاص داده و با تکیه بر منابع انسانی (نزدیک به 60 درصد از کل جمعیت جهان) و دیگر مزایای این قاره کهن به روند رو به رشد خود برای کسب منزلت بین المللی افزون تر ادامه دهند.

آسیا منطقه ای است که بسیاری از کشورهای مهم جهان از جمله چین، هند، ژاپن، کره جنوبی، اندونزی و نیز روسیه در آن واقع شده اند و با افزایش قدرت ملی این کشورها، روند قدرت یابی آسیا سریعتر به پیش خواهد رفت. اما نکته ای که کمتر بدان اشاره شده ویژگی های آسیایی است که در قرن جاری بر جهان مستولی خواهد شد.

نخستین چهره از این آسیای اوج گرفته می تواند شبیه به سیمای منطقه ای با رشد اقتصادی بالا و بدور از درگیری و تنش باشد که این چهره برای شماری از تحلیلگران قابل انتظار به نظر می رسد.

چهره دوم قرن آسیایی می تواند بسیار متفاوت از آنچه گفته شد جلوه گر شود؛ آسیایی با تنش های فزاینده، افزایش بودجه نظامی دولت ها، روند رو به کندی رشد اقتصادی و مجموعه بحران هایی که بر بازرگانی، گردشگری و سرمایه گذاری تاثیراتی نامطلوب برجای خواهد گذاشت. در این ارتباط، به نظر می رسد چالش های ناشی از مناقشات مرزی و اختلافات سرزمینی از جایگاهی ویژه در مجموعه بحران های مزبور برخوردار باشند. علاوه بر اینکه افزایش احتمالی سطح تنازعات در فضای مجازی نیز بر شدت اختلافات و تنش ها خواهد افزود.

از دید هاس در شرایط کنونی این سوال پیش می آید که آیا آسیا همچون اروپای قبل از جنگ های جهانی به کانون قدرت در جهان مبدل خواهد شد و آیا در ادامه سرنوشتی همچون اروپا خواهد یافت؟

در این ارتباط مقایسه اروپا و آسیا می تواند نکاتی آموزنده را پدیدار سازد. اروپا بعنوان مرکز قدرت در جهان، هژمون چندان خوش شانسی نبود زیرا براثر جنگ های ویرانگر جهانی موقعیت محوری خود در نظام بین الملل را از دست داد. 

آنچه زمینه ساز جنگ های پر هزینه و بی حاصل اول و دوم جهانی شد، هماوردی دراز مدت قدرت هایی چون آلمان و فرانسه و افزایش گام به گام تنش ها، منازعات و رقابت های سیاسی، نظامی و اقتصادی بین دولت های اروپایی بود.

این در حالی است که کشورهای اروپایی و بطور ویژه آلمان و فرانسه بعنوان دو رقیب ناسازگار سابق با استفاده از تجارب جنگ ها و هماوردی های گذشته، در وضعیت کنونی در مسیر همگرایی گام بر می دارند.

از زاویه دید مدیر شورای روابط خارجی اشاره به دو روند متضاد تحولات آسیا طی سال های جاری و آتی از این رو است که هر دو روند می تواند به طور موازی جریان یافته و سرنوشت قاره کهن را شکل دهد.

نکته دیگری که در این رابطه قابل تامل می نماید، فقدان موافقتنامه ها، سازمان ها و رژیم هایی کارآمد در حوزه های سیاسی، نظامی و امنیتی آسیا است. همچنین نبود سازوکارهایی برای دفاع مشترک و حل اختلافات در زمینه های گوناگون که می تواند موجب تسری تنش ها و منازعات محدود منطقه ای به سطحی گسترده و غیر قابل کنترل شود.

در این پیوند بسیاری از نقاط تنش زا و اختلاف برانگیز به زمان جنگ جهانی دوم و پیش از آن باز می گردد. همچنان در چین و شبه جزیره کره ظهور احساسات ضد ژاپنی قابل مشاهده است. توکیو و مسکو بواسطه اختلافات متعدد با وجود گذشت سالیانی دراز از درگیری های نظامی از امضای معاهده صلح اجتناب کرده و اختلافات بر سر حاکمیت سرزمین هایی نظیر جزایر ˈکوریلˈ به شکلی جدی بر روابط ژاپن و روسیه سایه افکنده است. علاوه بر آنچه گفته شد مناطق مرزی چین و هند هنوز بعنوانی کانونی بالقوه برای ستیزه و مشاجره دو کشور شناخته می شود.

در واقع آب و هوای امنیتی منطقه در سال های اخیر رو به تلاطم بوده است. یکی از دلایل این استدلال هاس اوج گرفتن بحران هسته ای در شبه جزیره کره است که تهدیداتی فزاینده را متوجه مردم کره شمالی و نیز همسایگان این کشور ساخته است.

همچنین تهاجمی شدن سیاست های چین و ادعاهای پکن در خصوص مناطق مورد اختلاف در دریای چین جنوبی و شرقی که در رویکردهای دیپلماتیک قاطعانه پکن نمود یافته، کانونی مهم برای بروز تشنج در منطقه شناخته می شود.

در مقابل، به نظر می رسد ژاپنی ها نیز بدنبال رها کردن خود از بند محدودیت هایی باشند که پس از جنگ جهانی دوم به طور خواسته یا ناخواسته بر قدرت نظامی این کشور اعمال شد.

این تحولات از دید برخی ناظران بواسطه اوج گیری مجدد ملی گرایی در کشورهای مختلف به وقوع می پیوندد. چیزی که در این میان نیاز بدان احساس می شود براه افتادن چرخ دنده های دیپلماسی برای رفع اختلافات دیرینه است. این مساله می تواند با چاشنی گفتگو بر سر معاهده تجارت آزاد، تغییرات آب و هوایی و ... صورت گیرد.

از سوی دیگر بایستی سازوکارهای منطقه ای برای افزایش اقدامات اعتمادساز و کنشگری های نظامی تشکیل شود تا از خطر تبدیل اختلافات به تعارضات غیر قابل کنترل جلوگیری به عمل آید. در این رابطه آسیا می تواند تا حد زیادی از تمهیدات اروپا الگو برداری کند.

البته اروپا در زمینه های دیگر نیز می تواند به الگویی برای آسیا تبدیل شود. اروپا در طول هفت دهه گذشته به واسطه پیوند با آمریکا بعنوان قدرت بزرگ آتلانتیک (اقیانوس اطلس) در عرصه های مهمی توانست به ثبات دست یابد.

نکته مهم از دید مدیر شورای روابط خارجی اینکه آمریکا در وضعیت کنونی می تواند به نقطه اتکایی برای آسیا تبدیل شود. آمریکا دارای منافعی حیاتی و تعهداتی عمیق در منطقه آسیا-پاسیفیک (اقیانوس آرام) است و اجرای راهبرد ˈثقل آسیاییˈ (Asia Pivot) بعنوان دستورکار و نقشه راه آینده آمریکا در منطقه نیز نیازمند آسیایی آرام و بدور از تنش است.

برای این مهم نیاز است که دولت ها در آمریکا بطور پیاپی و فارغ از نگاه حزبی بر تجارت آزاد، سرمایه گذاری و همزمان افزایش حضور ناوگان دریایی و هوایی در طراحی دیپلماسی بهینه در قبال آسیا تاکید داشته و همچنین کشورهایی نظیر چین را با ابزارهای مختلف به سمت سازگاری با منافع آمریکا و متحدان منطقه ای (ژاپن، کره جنوبی، فیلیپین، استرالیا و...) سوق دهند.

در غیر این صورت، رخ نمودن سرنوشتی نامطلوب که پیشتر از آن یاد شد محتمل خواهد بود، زیرا ممکن است قرن آسیایی به قرن سیطره چین بر منطقه تبدیل شده و یا مجادلات دیپلماتیک و تنش های مکرر به ویژگی جدایی ناپذیر قرن پیش رو تبدیل شود.


** نتیجه گیری

با نگاهی به تحلیل ریچارد هاس از تحولات بین المللی آینده و ورق خوردن صفحه سده جاری با عنوان قرن آسیایی می توان دریافت که مطلوبیت اوج گیری قدرت های آسیایی تنها زمانی مطلوب رهبران واشنگتن خواهد بود که متضمن تداوم وضعیت هژمونی آمریکا در جهان باشد.

این در حالی است که به باور بسیاری از ناظران و به اصطلاح ˈدو پادشاه در اقلیمی نگنجیدهˈ و اوج گیری کشورهای آسیایی در سلسله مراتب قدرت به موازات افول نسبی قدرت آمریکا رخ خواهد داد. 

همچنین در فضایی که حضور آمریکا در منطقه بر اساس راهبردهای نظامی-امنیتی این کشور خود به عاملی مهم برای تشدید تنش های سیاسی و امنیتی تبدیل شده، تکیه بر مزایای تعاملات درهم تنیده با آمریکا برای تسریع حرکت قدرت های آسیایی در پلکان قدرت نظام بین المل می تواند فرصت ها و چالش های همزمانی را برای قدرت های مزبور به بار آورد، بویژه اینکه هماوردی چین و آمریکا در عرصه های گوناگون منطقه و جهانی پایان ناپذیر به نظر می رسد.

در این رابطه ˈزبینیو برژینسکیˈ مشاور پیشین امنیت ملی آمریکا و استراتژیست مطرح این کشور، در کتاب ˈنگاه راهبردی: آمریکا و بحران قدرت جهانیˈ تاکید کرده است که با وجود لزوم نقش آفرینی آمریکا در اختلافات منطقه ای بعنوان قدرتی میانجی و پرهیز از پشتیبانی مستقیم از کشورهایی چون ژاپن و هند در برابر چین، واشنگتن ناچار از حمایت از ایجاد موازنه های منطقه ای به نفع متحدان منطقه ای در برابر قدرت فزاینده پکن است.

بدین ترتیب در سال های پیش رو و با رشد موازی همکاری ها، رقابت ها و هماوردی ها و نیز افزایش منزلت جهانی قدرت های آسیایی می توان شاهد افزایش تلاش آمریکایی ها برای سهم خواهی بیشینه از فرصت های قرن آسیایی و نیز حفظ موقعیت هژمونیک این کشور با توجه به مقتضیات و شرایط جدید بین المللی بود.

از محمد کاظمی 
نظر شما
* کد کپچا:
captcha

آندرتیکر در راه ایران / گران‌ترین تبلیغات تاریخ با چهره جنجالی کشتی کچ!

کاظم صدیقی فردا در این مراسم سخنرانی می کند + تصویر

شمارش معکوس برای یازدهم فروردین؛ دردسر بزرگ استقلال به خاطر سند یک ورزشگاه!

آخرین وضعیت ثبت نام و انصراف از قرارداد بیمه تکمیلی درمان فرهنگیان بازنشسته و بازنشستگان کشوری

پژمان جمشیدی از نگار فرهمند، همسر بلاگرش با عکسی مشترک رونمایی کرد

رهبر انقلاب: غزه، تا این لحظه پیروز اصلی میدان است

۴ عکس از تیپ جالب و متفاوت هان هیو جو ، بازیگر نقش «دونگ یی»

آیا افغانستانی های مقیم ایران، تابعیت می خرند؟

آیا تخم مرغ شکستن برای دفع چشم زخم موثر است ؟

مراسم ترحیم زهرا شجاعی با حضور سیدمحمد خاتمی (عکس)

ضریب حقوق کارمندان دولت و بازنشستگان در سال ۱۴۰۳ + جدول

برنامه آموزش و پرورش برای استخدام ۷۲ هزار معلم جدید/امسال کتاب‌های پایه اول تغییر می‌کند

بهترین زمان برای مشاوره ازدواج

کد پی اس ووچر رایگان بدون احراز هویت

خاطره آقای همساده از «بده بزنیم» در گفتگو با پشه و ایرج طهماسب! (ویدئو)

خاطره آقای همساده از «بده بزنیم» در گفتگو با پشه و ایرج طهماسب! (ویدئو)

ژست های عجیب الناز شاکردوست در سفر به بیستون (تصاویر)

عاشقانه بانو سوسانو با دخترش (تصاویر)

پوشش و استایل خوش آب و رنگ و نوروزی پریناز ایزدیار / تصاویر

جشن زیبای نوروز در آتشکده بهرام (تصاویر)

مراسم تشییع مرحومه زهرا شجاعی با حضور خاتمی (تصاویر)

پست آبی رنگ در پیج پرسپولیس! (عکس)

تیپ و استایل متفاوت الناز حبیبی و بهرام افشاری (عکس)

تبریز سفیدپوش شد (عکس)

زیبایی های قشم، بزرگترین جزیره ایران (تصاویر)

عکس خانوادگی وایرال شده وریا غفوری که به تازگی منتشر شده / همه درباره زیبایی این خانواده حرف می زنند (+عکس)

تصویری بی نظیر از رنگین کمان در میدان نقش جهان اصفهان (ویدئو)

تصویری متفاوت از نازنین بیاتی (عکس)

هادی چوپان در کنار مجسمه خودش و گرگ (تصاویر)

تغییر چهره ایرنه پاپاس، بازیگر هند جگرخوار در ۹۳ سالگی (تصاویر)

2 عکس جدید از تیپ و ژست دیدنی «سوسانو» در یک روستای زیبا در فرانسه

عکس / اتاق فرمان اتمی شوروی را ببینید

ماجرای سفر شاه به قم و ملاقات ۴۵دقیقه‌ای با آیت‌الله بروجردی (عکس)

تصاویر / تغییر تیپ و چهره سارا و نیکای سریال پایتخت بعد 10 سال

فیگور عضلات شکم هادی چوپان و رقیب آمریکایی او؛ کدایک بهتر است!؟ (عکس)

تصویری دیدنی از آنتونیو کوئین در اصفهان (عکس)

تغییر چهره جالب طناز طباطبایی در طی ۱۵ سال! (تصاویر)

استقبال پر شور از هادی چوپان در شیراز (تصاویر)

تصاویر دیدنی و وایرال شده از دونگ یی (هان هیو جو)

استوری سحر دولتشاهی از سریال افعی

هانیه توسلی با چهره بدون آرایش آفتابی شد (عکس)

کف و سوت برای معین و هایده در برنامه زنده شبکه سه با حاضران دستچین شده در استودیو! (ویدئو)

کنایه ستاره پرسپولیس به عدم دعوتش به تیم ملی + تصویر

سلفی هادی چوپان با کلاه قشقایی پس از قهرمانی در آرنولدکلاسیک (ویدئو)

این کلیپ «آقای همساده» با ماجرای کاظم صدیقی «وایرال» شد (ویدئو)

ژست علی دایی در کنار همسرش و خانم بازیگر (عکس)

نظر جالب عادل فردوسی پور درباره عملکرد نکونام در استقلال (ویدئو)

درج نام «خلیج فارس» در تصویر اکانت رسمی ناسا از زمین (عکس)

آرایش و پوشش متفاوت بهنوش طباطبایی! (عکس)

پوشش محسن افشانی بازیگر جنجالی و همسرش در افطاری ابراهیم رئیسی! (تصاویر)

اجرای زیبای داوود کیم (جای) خواننده کی پاپ کره ای در شبکه سه (ویدئو)

سعدالله امیر شقاقی مافیای شرط بندی، در ترکیه بازداشت شد + ویدئو

دیدار «عباس قادری» با ابراهیم رئیسی ! (عکس)

کیم جای (داوود کیم) خواننده موسیقی کی پاپ کره‌ جنوبی در برنامه محفل درخواست تسبیح کرد (+عکس و ویدئو)

استایل زیبا، ساده و خیره کننده «بهنوش طباطبایی» / عکس

بهاره افشاری و تغییر چهره‌اش ۱۸ سال پس از «او یک فرشته بود» (عکس)

آتش گرفتن یک پراید با نارنجک در چهارشنبه سوری پرند (ویدئو)

همسر و پسر نجم الدین شریعتی (عکس)

چهارشنبه سوری دیشب تهران از داخل هواپیما (ویدئو)

باشگاه پرسپولیس در آستانه دربی اینگونه پیام انگیزشی داد (تصویر)

تصاویر چهارشنبه سوری از برج میلاد: تهران شهر جنگ زده شد! (ویدئو)

انفجار مهیب در شب چهارشنبه سوری در استان خوزستان ! (ویدئو)

مجادله «خورشید خانم» مو طلایی با رضا رشیدپور بر سر جریمه ۳ میلیونی حجاب (+تصویر)

«یاسمین مقبلی» به زمین برگشت (ویدئو)

تجمع بازنشستگان در اعتراض به حقوق های زیر خط فقر + عکس

محمدرضا گلزار در جمع ملی‌پوشان ایران + عکس

رهبر انقلاب به فرماندهان کل ارتش و سپاه مدال داد (+عکس)

سرمربی پرتغالی سپاهان و همسر جوان و بازیگرش، شیدا مقصودلو در کنسرت علیرضا قربانی (ویدئو)

فیلم وایرال شده از حسین یکتا در شبکه افق در شب قبل انتخابات: هر کی نمی خواد رای بده بره ! (ویدئو)

حوادث چهارشنبه آخر سال: لحظه افتادن بمب دست ساز از دستان یک نوجوان (ویدئو)

استایل شیک و ورزشی مریم معصومی در ۳۶سالگی (عکس)

حفظ کرامت شهروندان به سبک دولت انقلابی: آقای رئیسی این عکس را دیده اید!؟ (تصویر)

حضور سحرگاهی رهبری در شهر ری (+ عکس)

عاشقانه اوسمار، سرمربی پرسپولیس با همسرش (عکس)

عاشقانه شهاب حسینی و همسر جدیدش در یک اکران خصوصی (تصاویر)

مجری زن صداوسیما آرزو کرد همه چیز به دوران قبل از رییسی بازگردد! / جبران مافات ژیلا صادقی با حمله به حسن روحانی! (ویدئو)

واکنش طنزآمیز عبدالکریم حسن به مردود شدن گلش در دیدار پرسپولیس - فولاد + تصویر

پیام سیدحسین حسینی به هواداران استقلال (اینستاپست)

استایل شیک و خاص بهاره افشاری در مراسم بزرگداشت علی نصیریان (عکس)

رونمایی بهنوش طباطبایی از مجسمه‌ زیبای خودش ! (عکس)

سخنان قدیمی سخنگوی دولت درباره قیمت ها وایرال شد! (ویدئو)

دختر ترامپ، بیل گیتس، ریانا و زاکربرگ در عروسی پسر ثروتمندترین مرد آسیا (+عکس)

واکنش باشگاه پرسپولیس به هت تریک اوسمار ویرا + عکس

آخرین حضور حسن روحانی در اجلاس خبرگان رهبری (عکس)

اولین جلسه دادگاه تتلو برگزار شد (تصاویر)

واکنش انتقادی محسن چاوشی به سیل در جنوب بلوچستان (تصویر)

واکنش محسنی اژه‌ای به حکمی درباره «شروین حاجی پور» (ویدیو)

تصاویری تازه از پسر رهبر انقلاب و لاریجانی در یک مراسم

واکنش تحریک‌آمیز مهدی طارمی پس از پیروزی عجیب پورتو برابر بنفیکا + عکس

اقامه نماز بر پیکر آیت الله امامی کاشانی توسط رهبر انقلاب (عکس)