تعامل با غرب

سومین هفته کاری دولت روحانی با برداشتن گام‌های مثبتی در حوزه سیاست خارجی و داخلی و موضع‌گیری تامل‌برانگیز او درباره فعالیت احزاب در ایران سپری شد.

دیپلماسی و اقتصاد سیاسی: امروز ملت ایران باوجود پتانسیل قوی اقتصادی این سرزمین، در شرایط نامساعد اقتصادی به سر می‌برند. رای ملت به روحانی و انتخاب او به عنوان رییس‌جمهوری با این هدف صورت گرفت که او از طریق اعمال تدبیر و عقلانیت در سیاست خارجی، این شرایط نامناسب اقتصادی را برطرف کند. پیوستن ظریف و صالحی به روحانی، نشانه تمایل ایران برای تعامل سازنده با غرب است. ظریف و صالحی هر دو تکنوکرات، عمل‌گرا و تحصیلکرده آمریکا هستند. آن‌ها در کارنامه سیاسی خود، سال‌ها تجربه دیپلماسی دارند.

 تحصیلات روحانی در قم و بریتانیا و سال‌ها سابقه اجرایی در امور امنیتی و سیاست خارجی ایران، به او فهم روشنی از نگرانی‌های حکومت ایران و غرب – به‌طور همزمان - داده است. رییس‌جمهوری در مراسم تودیع و معارفه وزرای خارجه سابق و جدید اظهار داشت: «کلید حل مشکلات ما در شرایط کنونی، سیاست خارجی است؛ به شکلی که در بیان منافع ملی با کسی تعارف نداریم و با شهامت منافع ملی را دنبال می‌کنیم اما سخن باید عاقلانه، دقیق و منطقی باشد چون سیاست خارجی جای شعر و شعار نیست، جای فهم دقیق وقایع جهانی است.» این تیم در شرایطی امکان معامله با آمریکا را داراست که بتواند به رهبری نشان دهد، دیپلماسی مفید است.
این امر مستلزم ارسال سیگنال‌هایی از سوی واشنگتن به تهران مبنی بر تمایل آن‌ها به تعامل و ایجاد روابط حسنه است. اگر رویکرد آمریکا همچنان اعمال درخواست‌هایی باشد که با تشدید تحریم‌ها حمایت می‌شوند؛ اهمیت ندارد چه کسی رییس‌جمهوری یا وزیر خارجه ایران خواهد بود و مسلما هیچ حرکت راه‌گشایی در حل و فصل مناقشه صورت نخواهد گرفت.

سخنان ویژه وزیر جدید اطلاعات: علوی وزیر اطلاعات در حاشیه نشست (30 مرداد 1392) هیات دولت درباره امکان بازگشت حامیان و فعالان ستادهای انتخاباتی مهدی کروبی و میرحسین موسوی در انتخابات سال 88 که «به دلیل ترس و تردیدهایشان از کشور خارج شدند» وعده داد مشکل «کسانی را که خلافی مرتکب نشده‌اند» حل می‌کند. البته علوی تشریح نکرد به نظر او چه چیزی «خلاف» محسوب می‌شود، اما همین کلمات کوتاه و مبهم نیز با استقبال مثبت فعالان سیاسی مواجه شد و موقف و موقعیت علوی را از وزرای اطلاعات اصولگرایان متمایز کرد. آیا علوی می‌تواند اطلاعات سپاه و قوه‌قضاییه را با دیدگاه خود همراه کند؟

 این چالشی است که او با آن مواجه است و پاسخ آن در آینده نزدیک مشخص می‌شود. وزارت اطلاعات، مادر نهادهای اطلاعاتی ایران است، از این رو می‌توان گفت موضع وزیر اطلاعات تا حدودی کارساز است. در پی دیپلماسی حوزوی علوی، آیت‌الله‌العظمی صافی در دیدار با وزیر اطلاعات به‌طور ضمنی از موضع او حمایت کرد. ایشان گفت: «مردم امیدوارند مشکلاتی که از سوء‌تدبیر دولت‌ گذشته برجای مانده و بداخلاقی‌هایی که در جامعه منتشر شده و همچنین مشکلات معیشتی مردم با تدبیر صحیح و درایت کامل رییس‌جمهوری و وزرای ایشان برطرف شده، موجبات امیدواری و خرسندی مردم شریف ایران را فراهم آورد.»

مطالبات دانشگاهیان از روحانی: فرهنگستان علوم ایران طی نامه‌ای از رییس‌جمهوری درخواست کرد به آنچه شرایط بحرانی و فضای امنیتی دانشگاه‌ها خواند، پایان دهد. این وضعیت پس از اعتراضاتی که به نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1388 صورت گرفت، تشدید شد. این نامه در هفت بند از سوی رییس فرهنگستان به روحانی ارائه شد. در بندهای 2، 3 و 4 درخواست‌های این نامه مهم طرح شده است:
«لزوم به رسمیت شناختن استقلال دانشگاه‌ها و تثبیت جایگاه هیات امنای دانشگاه‌ها در سیاستگذاری‌های اجرایی، سازمان‌دهی، تصمیم‌سازی، تصمیم‌گیری، تنظیم و اجرای آیین‌نامه‌های آموزشی، پژوهشی، اداری و حمایت از دانشمندان و نخبگان. لزوم مشارکت موثر دانشگاهیان در انتخاب رییس دانشگاه، رییس دانشکده و مدیر گروه برپایه شایسته‌سالاری و پرهیز از سیاست‌زدگی. لزوم تقویت و نوسازی نهاد‌های مدنی و تشکل‌های دانشگاهی با هدف مشارکت موثر دانشگاهیان در ارتقای دانش، بینش و پیوند میان دانشگاه و جامعه.»

رییس‌جمهوری در تبلیغات انتخاباتی خود با انتقاد از جو امنیتی حاکم بر دانشگاه‌ها، وعده داد در صورت پیروزی در انتخابات، برای تغییر این فضا تلاش کند. اکنون این درخواست فرهنگستان علوم آزمون مهمی برای تعیین میزان اراده روحانی جهت اجرایی کردن تعهدات خود درباره بهبود شرایط و محیط علمی - سیاسی - امنیتی دانشگاه‌ها است.

پس از رای عدم اعتماد اصولگرایان به میلی‌منفرد وزیر علوم پیشنهادی رییس‌جمهوری، جعفر توفیقی دومین وزیر علوم در کابینه سیدمحمد خاتمی طی حکمی از سوی رییس‌جمهوری به عنوان سرپرست این وزارتخانه منصوب شد. این انتصاب نیز با هیاهو، مخالفت و خط و نشان کشیدن‌های متعدد از جانب حلقه‌های اصولگرایان در رسانه‌هایی نظیر کیهان، تسنیم و جهان‌نیوز مواجه شد. روحانی با این اقدام نشان داد تسلیم فشارها و درخواست‌های ناصواب طیف راست افراطی نخواهد شد.

در سومین هفته دولت روحانی، مدیریت و رفتار جنجالی صدرالدین شریعتی در دانشگاه علامه، انتقادهای فراوانی را برانگیخت. حذف بعضی از رشته‌های تحصیلی، اخراج و بازنشسته کردن استادان، برخوردهای شدید امنیتی با دانشجویان معترض و استخدام بی‌رویه، بی‌ضابطه، خطی و شتاب‌زده افرادی به عنوان استاد از جمله انتقادهایی است که به صدرالدین شریعتی وارد می‌شود. بدون شک وی اولین رییس دانشگاهی است که در دوره ریاست‌جمهوری روحانی به دلیل افراط‌گرایی و مشی ضداعتدال، از مقام خود عزل خواهد شد.

روحانی و احزاب: ارزیابی روحانی از وضعیت تحزب در ایران جنجال‌برانگیز شد. رییس‌جمهوری طی سخنانی گفت: «ما در کشور تحزب به معنای واقعی نداریم. البته در ابتدای انقلاب، حزب جمهوری‌اسلامی حرکتی را آغاز کرد ولی به دلایلی پایدار نماند.»

کاهش تحزب تنها به حزب جمهوری‌اسلامی که آن ‌هم «به دلایلی پایدار نماند» و بی‌اعتنایی به وضعیت احزابی که منحل و بعضی از کادرهای آن‌ها زندانی شدند مانند جبهه مشارکت اسلامی و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، دو جمعیت سیاسی برآمده از نیروهای درون نظام با رویکرد اصلاح‌طلبانه که بیش از چهار سال است کمیسیون ماده 10 احزاب وزارت کشور و دستگاه قضایی، مانع فعالیتشان شده‌اند و عدم توجه به زمینه‌های سیاسی ـ امنیتی که مانع از تاسیس و فعالیت امن و آزاد احزاب شده، از نکات انتقادبرانگیز موضع روحانی است.

منبع: روزنامه بهار