درباره اعدام ناعادلانه آیت الله نمر و تحرکات علیه اماکن دیپلماتیک سعودی

نواندیش-اکبر مختاری: خبر اعدام شیخ باقر النمر در دوم ژانویه 2016 برای بسیاری تکان دهنده بود؛چرا که بدون اعلام قبلی صورت گرفت.حیدر العبادی نخست وزیر عراق اعلام کرد پس از اعدام از طریق مقامات سعودی مطلع شده است.عده ای در ابتدا از عدم اعلام اعدام قبل ازاجرا شوکه شدند درحالیکه اگر حکم نهایی شیخ النمر رادر سال 2015 مورد لحاظ قرار دهیم در تاییدیه حکم وی، به زمان غیر قابل پیش بینی اعدام اشاره شده است.نگارنده دراین مقاله میکوشد ضمن معرفی شیخ باقرالنمر، به واکاوی واکنش های پس از این اعدام بخصوص در کشورمان بپردازد وبه این پرسش مهم پاسخ دهد که آیا هیجانگرایی، کنشگر سیاسی را به مقصود میرساند یا اینکه عواقب آن میتواند کاملا بالعکس جواب دهد؟

شیخ باقرالنمر روحانی شیعه اهل عربستان دوران تحصیلات فقهی خویش را در ایران و سوریه به پایان رساند.این روحانی پنجاه و هفت ساله در سال 1989 به ایران آمد و ده سال در حوزه علمیه القائم زیر نظر آیات عظام از جمله آیت ا... سید محمد تقی مدرسی به تحصیل پرداخت.سپس از ایران به سوریه رفت ودر آنجا در حوزه علمیه زینب(س)دوره اجتهاد را بپایان رساند.شیخ النمر پس از بازگشت به عربستان در مناطق شیعه نشین ضمن ترویج عقاید خویش به نقد سیاستهای آل سعود پرداخت.وی دو بار در سالهای 2006 و 2008 بازداشت شد.لیکن سومین بازداشتش در سال 2012سبب تصمیم نهایی دولت سعودی درمورد او گردید.تصمیمی که درسال 2014بامتهم کردن وی به اقدام علیه امنیت ملی و محاربه سبب اعلام حکم اعدام با شمشیر، علیه او توسط دادگاه جنایی عربستان گشت.حکم تکان دهنده ای که در دوم ژانویه 2016به اجرا گذاشته شد.

فارغ از قرابت یا نزدیکی فکری و عقیدتی شیعیان با ملیت های مختلف با نظرات وی،اجرای حکم اعدام سبب ساز شکل گیری اعتراضات نسبتا وسیع در میان ملتهای شیعه منطقه خاورمیانه گشت و در این میان توجه به اعتراضات ایران تحلیل ویژه ای میطلبد.حمله به کنسولگری دولت عربستان در مشهد و سفارت این کشور در تهران فضای بررسی دلایل انجام اعدام در این زمان را به فراموشی سپرد.حمله شبانه و ورود به داخل سفارت عربستان در شنبه شب در حالی صورت گرفت که هنوز از پیامدهای حمله وتسخیر موقت سفارت انگلستان مدت چندانی نگذشته است.حمله ای که پس از چهار سال و کش وقوسهای فراوان سرانجام به بازگشایی سفارت های طرفین و تبادل سفیر منجر گشت.

در این میان توجه و آگاهی از قوانین بین المللی ما را بهتر راهنمایی می نماید.دررابطه با مصونیت اموال هیات های دیپلماتیک نزد سازمانهای بین المللی ماده 23کنوانسیون 1975 اشعار میدارد: اماکن هیات دیپلماتیک مصونیت دارند و مامورین دولت پذیرنده جز با رضایت رییس حق ورود به این اماکن را نخواهند داشت.همچنین دولت پذیرنده وظیفه خاص دارد که کلیه تدابیر لازم را به منظور اینکه اماکن هیات دیپلماتیک مورد تجاوز و خسارت قرار نگرفته و آرامش وشئون آن متزلزل نشود اتخاذ گردد[رضا،موسی زاده،سازمانهای بین المللی ص43].

با توجه به این ماده کنوانسیون 1975 زشتی و غیر قانونی بودن حمله به هر سفارتی بخصوص اگر با خسارت همراه باشد بیشتر نمایان میگردد.حمله اخیر و آتش زدن بخشی از سفارت عربستان هرچند ممکنست بعنوان خروش برخی جوانان ارزشی یا انقلابی علیه عمل غیر اخلاقی و غیر انسانی دولت سعودی بطور موقت توجیه گردد لیکن درک سیاست خارجی و فرآیندهای دیپلماتیک به ما یادآور میسازد که اعمال اشتباه سیاسی بخصوص در حوزه سیاست خارجی، در بلندمدت تاثیرات منفی خواهند داشت.مداقه دقیق روی این اتفاق در برابر سفارت دولت سعودی قطعا هرفرد علاقه مند به منافع ملی ایران را میتواند نگران کند.چرا که بازتاب این حرکت در رسانه های بین المللی خود سبب پاک کردن صورت مساله خواهد شد.

اتهامات تند وزیر خارجه کم حوصله سعودی عادل الجبیر مبنی بر حامی تروریسم خواندن ایران !! با توجه به حادثه رخ داده یکی از این پیامدهاست.اشتباهی که دست دولت سعودی را در توجیه اعمال خویش در شرایط کنونی خاورمیانه باز میکند.از سوی دیگر کمتر از یکماه دیگر تحریمها علیه ایران برداشته خواهد شد و با شکل گیری توافق هسته ای وجهه بین المللی ایران در دید جهانیان در حال بهبود است. با این وجود، تکرار تصاویر حمله به سفارت عربستان توسط رسانه های عرب زبان و وابسته به دولت سعودی ضرباتی هر چند کوچک، به وجهه ایران وارد می سازد . در نهایت نباید از یاد برد که دولت عربستان سعودی و رژیم اسراییل بزرگترین دشمنان شکل گیری توافق هسته ای بین ایران و قدرتهای بزرگ بودند همانهایی که با توجه به رخداد حمله به سفارت عربستان در تهران، خود را آماده گرفتن بهترین ماهیها از آبهای گل آلود میکنند.

*مدرس مدعو دانشگاه و کارشناس ارشد روابط بین الملل

گزارش خطا