وكيلي: دوران «حرف‌درماني» به پايان رسيده است

آرمان: يكي از نكات بارز انتخابات مجلس دهم حضور چهره‌هاي رسانه‌اي و مديران جرايد كشور در بين ثبت نام‌كنندگان انتخاباتي است. چهره‌هاي رسانه‌اي همواره كارنامه قابل قبولي در مجلس و نهادهاي تصميم‌گير داشته‌اند و از ارتباط نزديكي با مردم برخوردارند. يكي از مديران رسانه‌اي كه در انتخابات مجلس حضوري فعال دارد محمدعلي وكيلي مدير مسئول روزنامه ابتكار بود. وكيلي سوابقي چون مديركل فرهنگي در نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه‌ها، راه‌اندازي ازدواج‌هاي دانشجويي در اواسط دهه 70 و مدير نهاد نمايندگي رهبري در دانشگاه چمران اهواز را در كارنامه خود دارد. براي تحليل و بررسي فضاي انتخابات مجلس با وي گفت‌وگو كرديم. وي معتقد است: «آمار بيكاري، اعتياد، فساد، طلاق تن آدم باوجدان را به لرزه درمي‌آورد. فرصت بازي با آمار و حرف درماني به پايان رسيده است». در ادامه متن اين گفت‌وگو را می‌خوانید:

به نظر شما چرا انتخابات پيش روي مجلس از اهميت زيادي برخوردار شده و همه جريان‌هاي سياسي با تمام توان در انتخابات حضور پيدا كرده‌اند؟

اين انتخابات پسابرجام است و نخستين انتخابات دولت روحاني به حساب مي‌آيد؛ بنابراين نوعي رفراندوم براي راهي كه در دو سال گذشته طي شده به حساب مي‌آيد. نكته ديگر اينكه با وجود گذشت شش سال از انتخابات 88 همچنان رسوبات سياسي آن دوره بر ساحت سياسي ايران سنگيني مي‌كند. شايد اين انتخابات همچون انتخابات 92 گام مهمي در رسوب‌زدايي آن دوران باشد.

دولت آقاي روحاني و همچنين حُسن تدبير اصلاح‌طلبان در دو سال گذشته به چه ميزان اين رسوبات را كمرنگ كرده است؟

در پي اتفاقات و اشتباهات صورت گرفته در آن دوره جريان اصلاحات گرفتار بن‌بست كاركرد و شكاف با حاكميت گرديد. متاسفانه تلاش خاصي براي برون‌رفت از اين شرايط نيز تاكنون اتفاق نيفتاده است. نامگذاري سال كنوني توسط مقام معظم رهبري به نام سال «همدلي و هم‌زباني بين دولت و ملت» اين اميدواري را ايجاد کرد كه فضاي سياسي تاحدودي به سمت تعادل و تعامل حركت كند. دولت آقاي روحاني با حمايت اصلاح‌طلبان موفق شده بن‌بست پرونده هسته‌ای را به نفع جمهوري اسلامي حل نمايد و سوءتفاهم‌هاي سياسي را تاحدود زيادي حل كند. بي‌ترديد انتخابات اسفند 94 در برطرف كردن اين سوءتفاهم و زدودن رسوبات گذشته و تلطيف فضاي سياسي و تعادل بخشي به فضاي عمومي نقش تعيين‌كننده‌اي خواهد داشت.

مهم‌ترين چالش‌هاي پيش روي مجلس دهم چيست؟ شما چه راهكارهايي در اين زمينه پيشنهاد مي‌كنيد؟

مجلس دهم بايد اصلاحات را از خود آغاز كند. برخي رويكردهاي مجلس شوراي اسلامي در دوره نهم اشتباه و غيرمنطقي بود. برای مثال مجلس به جاي نظارت حداكثري و قانونگذاري حداقلي عكس اين مساله عمل كرد. به نظر من قانون‌گريزي محصول قانونگذاري حداكثري و نظارت حداقلي است. «قانون خاك خورده» محصول نظارت به محاق رفته است. مجلس امروز در پارادايم قانونگذاري حداكثري و نظارت حداقلي نقش بازي مي‌كند. با نظارت حداقلي چشم مجلس كور است. هرچه چشم نظارت ضعيف‌تر باشد، قدرت غيرپاسخگوتر است. شفافيت قدرت محصول نظارت حداكثري است. جامعه نيازمند قوه نظارت است. مجلس بايد در مرحله اول بر تمام تصميم‌گيري‌هاي سياسي نظارت داشته باشد و در مرحله بعد به موضوع قانونگذاري بپردازد. مجلس ناظر است كه مي‌تواند به پستوي قدرت سرك بكشد. بستن راه پستوها چشم بينا مي‌خواهد. مجلس بايد فربه از قانون باشد. يكي ديگر از اشكالات موجود در شيوه قانونگذاري مجلس اين است كه قانونگذاري‌ها طرح محور است. اين سخن به اين معناست كه تعدادي از نمايندگان طرحي را ارائه مي‌دهند و با آراي نمايندگان در صحن علني به قانون تبديل مي‌شود. اين در حالي است كه عمدتا طرح‌ها جامعيت و كارشناسي لازم را ندارند و منطبق بر شرايط عمومي كشور نيستند. در نتيجه آيين نامه‌هاي مربوطه در تضاد كامل با محتواي قانون تنظيم مي‌شود. اين روش قانونگذاري، ارزش قانون را كاهش مي‌دهد و بي‌اعتباري آن را نمايان مي‌سازد. بنابراين مجلس بايد از قانونگذاري حداقلي تغيير مسير دهد و از قانونگذاري طرح محور به قانونگذاري لايحه محور روي آورد. ما نيازمند نهضت قانون‌زدايي به جاي قانونگذاري هستیم.

در دولت كنوني دست نماينده‌ها در خرج كردن منابع بودجه‌اي باز گذاشته شده است. اين مساله را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟

به نظرم بدترين اقدام ممكن همين اتفاق بود. سپردن تصميم‌گيري درباره هزينه بودجه‌هاي عمراني و خدماتي به نمايندگان در تصميم‌گيري نهادهاي مسئول در اين زمينه تداخل ايجاد كرده است. نكته ديگر اينكه این مساله استانداري و دستگاه اجرايي را تضعيف كرده است. در چنين وضعيتي نماينده‌اي كه بايد در جايگاه ناظر باشد خود به مجري تبديل شده است. بدون شك چنين نماينده‌اي توانايي نظارت نخواهد داشت. نكته ديگر اينكه در چنين وضعيتي شائبه سوءاستفاده نيز به وجود مي‌آيد. به ويژه كه اكثريت نمايندگان فعلي با همين بودجه در نقطه مقابل دولت قرار دارند.

به نظر شما مجلس آينده چگونه مجلسي خواهد بود و از نظر سياسي رويكردهاي آن چگونه است؟

از هم‌اكنون نمي‌توان تركيب مجلس آينده را پيش‌بيني كرد. اگر امكان رقابت برابر همه فراهم‌ آيد شانس نامزدهاي اصلاح‌طلب و اعتداليون بيشتر است. با اين وجود بنده معتقدم مجلس دهم شبيه مجلس پنجم خواهد بود. من اميدوارم مجلس عقلا شكل گيرد. بايد رويكرد مجلس آينده، مسائل معيشتي و مشكلات اجتماعي مردم باشد. آمار بيكاري، اعتياد، فساد و طلاق، تن آدم با وجدان را به لرزه درمي‌آورد. فرصت بازي با آمار و حرف‌درماني به پايان رسيده است. مشكلات انباشته، آتش زير خاكستر است. تا دير نشده بايد كاري كرد. لشكر بيكاران چند ميليوني داراي تحصيلات دانشگاهي و كاهش نرخ اميد بين جوانان و كاهش اعتماد عمومي بسيار نگران‌كننده است. امروزه غرور جوان بيكار شكسته و احساس تحقير مي‌كند. تمام ظرفيت انساني كشور بايد پاي كار بيايد تا وضعيت به شرايط نرمال برسد. با اين وضعيت و با اين شيوه‌هاي مرسوم نبايد انتظار بهبود اوضاع داشت. حل موضوعات و مشكلات انباشته نيازمند شيوه‌ها و تفكرات جديدي است.

به نظر شما ليست‌هاي انتخاباتي بايد با چه معياري تنظيم شود تا به كاركردهاي مجلس مورد نظر شما نزديك باشند؟

به عقيده‌ام هر دو جريان سياسي اصلي كشور (اصلاح‌طلب و اصولگرا) نيازمند رونمايي از چهره‌هاي جديد هستند. چهره‌هايي كه اميد را به جامعه برگردانند و با واقع گرايي در روش‌ها به ارائه طرحي نو در اداره كشور بپردازند. انتظار اين است كه ليست تهران با 20درصد برندها و 80درصد چهره‌هاي جديد و بانوان شكل گيرد. آنچه مهم است اينكه پس از نزديك به چهار دهه، نيازمند پوست‌اندازي در چهره‌ها و اداره كشور هستيم. مشكلات داخلي كشور، به حدي است كه نخستين قدم تغيير در چهره نمايندگان مردم است. نخستين خصوصيت مجلس دهم بايد راستگويي باشد. مردم از دروغ به تنگ آمده‌اند. از نمايندگاني كه برخلاف وعده‌هاي انتخاباتي خود، به واسطه‌گري و دلالي روي مي‌آورند، متنفر هستند. استفاده ابزاري از مردم، اعتماد مردم را كاهش مي‌دهد. مردم از كساني كه از شانه‌هايشان بالا مي‌روند و غيرپاسخگو مي‌شوند بيزارند. مردم از ابزار شدن براي رسيدن افراد به قدرت متنفرند. نخستين اقدام نمايندگان دوره دهم بايد حذف قوانين رفاهي و امتيازات ويژه نمايندگان باشد. سطح خدمات نمايندگان نبايد از متوسط جامعه بالاتر رود.

مهم‌ترين كاري كه مجلس آينده در جهت شفافيت مي‌تواند انجام دهد چیست؟

به نظرم مهم‌ترين آن نظارت بر حسن اجراي قانون گردش آزاد اطلاعات است. اين قانون اگر به درستي اجرا شود ضامن ارائه اطلاعات درست و يكسان، به سرمايه‌گذار، كارآفرين و جامعه خواهد بود. با اين قانون، خبرنگار، مصونيت لازم را جهت كشف حقيقت پيدا مي‌كند و رسانه‌هاي غيردولتي در حقيقت به رسانه مردم تبديل مي‌شوند و زبان بيان خواست مردم خواهند شد. اكنون رسانه‌ها ناقل حقيقت هستند نه كاشف حقيقت.