بازداشت ملوانان امريكايي در خليج فارس در پرتو حقوق بين الملل

حجت مقوم*

دو شناور جنگي متعلق به نيروي دريايي ايالات متحده امريكا با سرنشيني ١٠ ملوان نيروي دريايي اين كشور در تاريخ ٢٢/١٠/٩٤ هنگام تردد بين بحرين و كويت پس از عبور غيرقانوني از آب هاي سرزميني جمهوري اسلامي ايران در محدوده آب هاي جزيره فارسي در خليج فارس توسط نيروي دريايي سپاه پاسداران جمهوري اسلامي ايران بازداشت شدند. به دنبال بررسي هاي انجام شده و پس از احراز اين موضوع كه عبور از آب هاي سرزميني كشورمان توسط شناورهاي امريكايي سهوا و به دنبال اختلال در سيستم ناوبري اين شناورها صورت گرفته است، اين شناورها و سرنشينان آن به محدوده خارج از آب هاي سرزميني كشورمان هدايت و آزاد شدند.

بر اساس قوانين و مقررات حقوق بين الملل درياها منبعث از كنوانسيون ١٩٨٢ حقوق درياها و عرف بين المللي كشورهاي ساحلي بر محدوده ١٢ مايل از سواحل و جزاير خود حاكميت دارند و اين محدوده در حكم قلمرو سرزميني كشورهاي ساحلي محسوب مي شود. اما يك استثنا بر اين حاكميت وارد شده و حقوقي براي ديگر كشورها در اين محدوده مورد شناسايي قرارگرفته است. بر اساس اين حقوق كشتي هاي متعلق به ديگر كشورها مي توانند از اين محدوده با رعايت شرايطي عبور كنند كه به آن عبور بي ضرر اطلاق مي شود. در چارچوب شرايط عبور بي ضرر، كشتي هاي متعلق به ديگر كشورها هنگام عبور از درياي سرزميني يك كشور ساحلي بايد با سرعت متعارف و به صورت پيوسته عبور كنند و از هر اقدامي كه به هر نحو امنيت كشورهاي ساحلي را مختل مي سازد، خودداري كنند. براي عبور بي ضرر شرايط متعددي نيز وضع شده كه از جمله مي توان به ممنوعيت جمع آوري هرگونه اطلاعات به زيان امنيت ملي ، امور دفاعي يا منافع اقتصادي كشور ساحلي، ممنوعيت اقدام به تمرين يا مانور با هر نوع سلاح ، ممنوعيت ايجاد هر گونه آلودگي محيط زيست دريايي برخلاف مقررات كشور ساحلي، ممنوعيت انجام هر گونه پژوهش علمي ، نقشه برداري ، لرزه نگاري و نمونه برداري ، ممنوعيت پرواز و فرود و انتقال هر نوع هواپيما و هليكوپتر و ادوات نظامي و نيرو به واحدهاي شناور ديگر و ساحل و برخي محدوديت هاي ديگر اشاره كرد.

كليه محدوديت هاي ذكر شده براي عبور بي ضرر يك شناور بيگانه از درياي سرزميني كشورهاي ساحلي در چارچوب قوانين و مقررات حقوق درياها با هدف تامين امنيت كشور ساحلي تنظيم و بدين ترتيب در اين مقررات تلاش شده تا به هر نحو عبور يك شناور بيگانه از درياي سرزميني يك كشور ساحلي مخل امنيت اين كشور نشود. اين وضعيت در خصوص تردد شناورها و كشتي هاي نظامي اهميت دو چندان مي يابد چرا كه يك كشتي نظامي بيگانه خود عامل تهديد و ناامني در آب هاي سرزميني يك كشور ساحلي است. بر اين اساس كشورهاي ساحلي خصوصا كشورهايي كه داراي سواحل طولاني در مناطق حساس و استراتژيك هستند طبعا نسبت به عبور شناورهاي جنگي بيگانه از آب هاي سرزميني خود حساسيت هاي زيادي به خرج خواهند داد و حق اين كشورها در وضع قوانين و مقررات سختگيرانه براي تردد شناورهاي جنگي بيگانه در آب هاي سرزميني خود بر اساس قوانين و مقررات بين المللي محفوظ خواهد بود.

اگرچه در قوانين و مقررات حقوق درياها برگرفته از كنوانسيون ١٩٨٢ در خصوص تردد كشتي هاي جنگي از آب هاي سرزميني كشورهاي ساحلي به دليل اختلاف نظر وسيع كشورها و اعمال نظر كشورهاي قدرتمند، مقررات سختگيرانه اي وضع نشده يا به عبارت ديگر سكوت اختيار شده است اما كشورهاي مختلف در اين خصوص تفاسير و مواضع گوناگوني را اعلام و رويه هاي متفاوتي را به وجود آورده اند. وضعيت عملكرد كشورهاي مختلف در اين رابطه به گونه اي است كه بر اساس نظر برخي از حقوقدانان مقررات كنوانسيون ١٩٨٢ حقوق درياها مربوط به تردد شناورهاي جنگي در آب هاي سرزميني هنوز جنبه عرفي به خود نگرفته است و علت اصلي اين موضوع اهميت و حساسيت تردد ناوگان نظامي كشورهاي بيگانه از آب هاي ساحلي كشورهاي ساحلي و تلاش براي تامين امنيت كامل كشورهاي ساحلي بوده است.

جمهوري اسلامي ايران نيز از زمان تدوين كنوانسيون ١٩٨٢ حقوق درياها مواضع صريح خود مبني بر محدوديت عبور شناورهاي جنگي كشورهاي بيگانه از آب هاي سرزميني خود را اعلام و در همين چارچوب مقرراتي را وضع كرد. بر اساس قانون مناطق دريايي جمهوري اسلامي ايران در خليج فارس و درياي عمان مصوب ١٣٧٢ شرايط عبور شناورهاي جنگي بيگانه از آب هاي سرزميني كشورمان با محدوديت هاي اساسي همراه شده و هرگونه عبور از اين محدوده منوط به موافقت قبلي مقامات ذي صلاح جمهوري اسلامي ايران شده است. چنين محدوديتي از سوي برخي كشورهاي ديگر همانند پاكستان، چين، امارات و عمان نيز وضع شده است. شايان ذكر است برخي كشورها همانند هند، سوئد، مصر و فنلاند تردد شناورهاي جنگي از آب هاي سرزميني را صرفا منوط به اطلاع قبلي كرده اند.

مواضع كشورمان در خصوص تردد شناورهاي جنگي بيگانه در آب هاي سرزميني كه در قانون مناطق دريايي كشورمان تبلور يافته است بلافاصله از سوي ايالات متحده امريكا مورد اعتراض قرار گرفت اما نيروهاي نظامي كشورمان در چارچوب قانون مذكور و بر اساس مواضع و تفسير كشورمان از قوانين و مقررات بين المللي حقوق درياها و بدون توجه به اين اعتراضات حاكميت كاملي را بر آب هاي سرزميني كشورمان در خليج فارس و درياي عمان در سال هاي گذشته اعمال كرده اند.

حادثه بازداشت ملوانان امريكايي توسط نيروي نظامي كشورمان نشان دهنده اقتدار كامل جمهوري اسلامي ايران در منطقه خليج فارس است و عكس العمل مقامات رسمي ايالات متحده امريكا در پذيرش خطاي ملوانان نيروي دريايي اين كشور در عبور بدون مجوز از آب هاي سرزميني كشورمان نشان دهنده اعتراف به اين اقتدار است. اگرچه در گذشته امريكا نسبت به مواضع كشورمان در خصوص تردد شناورهاي جنگي بيگانه از آب هاي سرزميني ايران اعتراض كرده است اما عملكرد بعدي امريكا و به خصوص مواضع مقامات رسمي اين كشور نسبت به اين حادثه، نشان مي دهد كه ايالات متحده امريكا در عمل مواضع صريح كشورمان در رابطه با محدوديت تردد شناورهاي جنگي بيگانه از آب هاي سرزميني جمهوري اسلامي ايران در خليج فارس و اعمال حاكميت مقتدرانه نيروهاي نظامي كشورمان را پذيرفته است.

حضور مقتدرانه نيروهاي نظامي جمهوري اسلامي ايران در آب هاي خليج فارس و درياي عمان و همچنين در فراتر از آب هاي جمهوري اسلامي ايران در سال هاي اخير در جهت حفظ امنيت و ثبات در منطقه و تامين امنيت و ايمني كشتيراني و دريانوردي بين المللي و در چارچوب قوانين و مقررات بين المللي بوده است. در اين راستا كشورهاي مختلف حضور و عملكرد نيروهاي نظامي كشورمان و آثار آن بر امنيت و ثبات در منطقه خليج فارس و فراتر آن را مورد شناسايي و تاييد قرار داده اند و حتي در اسناد سازمان ملل متحد نيز اين عملكرد خصوصا در جهت تامين ايمني كشتيراني و مقابله با دزدي دريايي موردتقدير قرار گرفته است.

اعتماد

برچسب ها: بازداشت ملوانان امریکایی در خلیج فارس در پرتو مقررات بین المللی ، حقوق بین الملل دریاها ، کنوانسیون ١٩٨٢ حقوق دریاها ، عبور بی ضرر از دریای سرزمینی ، قانون مناطق دریایی جمهوری اسلامی ایران در خلیج فارس و دریای عمان مصوب ١٣٧٢

گزارش خطا

X Share

Telegram Google Plus Linkdin

Cloob Facenama

لینک کپی شد

نظر شما

قابل توجه کاربران و همراهان عزیز: لطفا برای سرعت در انتشار نظرات، از به کار بردن کلمات و تعابیر توهین آمیز پرهیز کنید.

پربازدید ها
پربحث ترین

آخرین اخبار
عکس و فیلم

پرطرفدارترین