ماجرای تجمع «دختران» و «پسران» جوان در مجتمع کوروش

حوالی ساعت 5 بعد از ظهر روز سه شنبه 18 خرداد بود که رفته رفته تعداد نوجوانان دختر و پسر در مجتمع کوروش قابل توجه شد. دختران و پسرانی که سن شان کمتر از 18 سال بود و شاد و خوشحال و طبق قرار قبلی، در مجتمع کوروش حضور یافته بودند.

به گزارش قانون، هنوز دقایق زیادی از حضور این دختران و پسران نگذشته بود که ازدحام جمعیت، آنها را به سمت بیرون از مجتمع و معابر اطراف کشاند تا خود‌به‌خود مورد توجه سایر مردم و عابران قرار گیرند. دختران و پسران دهه هفتاد و هشتادی، دورهمی ای در مجتمع کوروش برگزار کردند تا به قول خودشان جشنی بگیرند برای پایان امتحانات خرداد ماه و رها شدن از فصل مدرسه. تجمع دختران و پسران را با چشم می شد گسترده تخمین زد و برخی سایت ها و کانال های خبری نیز تعدادشان را بیش از دو هزار نفر اعلام کردند. نوجوانان با هم می گفتند و می خندیدند و کاری هم به کار کسی نداشته اند. هر از‌گاهی صدای دست و سوت می آمد تا اینکه نیروهای پلیس با توجه به گستردگی حضور دهه هفتادی و هشتادی ها و ازدحام و ترافیکی که در محل ایجاد شده بود، وارد عمل شده و آنها را متفرق کردند...

مطالبه نیازهای اجتماعی نوجوانان 

شاید این برای نخستین بار بود که دختران و پسران دهه هشتادی با کمک ارتباطات شبکه های اجتماعی، به صورت خودجوش گردهمایی ای را برای ابراز شادی و خوشحالی ترتیب می دادند. اتفاقی که شاید در نوع خود – با توجه به سن و سال حاضران در مجتمع کوروش – منحصر به فرد بود و گواه از ظهور نسلی تازه در جامعه ایرانی می داد. نسلی که نیازهایشان، باورهایشان و مطالبات شان شاید متفاوت با هر نسل دیگری باشد و با برگزاری تجمع شادمانی از پایان تحصیل، ابراز وجود میان هیاهوهای جامعه کردند. پیش از این و در سال های قبل، برخی تجمعات غیرسیاسی و صرفا اجتماعی آن هم برای ابراز شادی و نشاط در گروه های سنی بالاتر همچون تجمع آب بازی در پارک های تهران رخ داده بود اما گردهمایی دهه هشتادی ها از طریق ارتباطات فردی و با کمک شبکه های اجتماعی، نخستین بار بود که رخ می داد. این اتفاق، اگرچه به ظاهر ساده و شاید عادی تلقی شود، اما می تواند هشداری برای دستگاه‌های مسئول و متولیان امور نوجوانان و جوانان باشد که بی برنامگی آنها در پاسخ به نیازهای حداقلی، می تواند عاملی برای وقوع اتفاقاتی چون تجمع کوروش باشد. تجمع دهه هشتادی ها از این منظر قابل تامل است که در سال های قبل، نیازهای دختران و پسران 15 ، 16 ساله صرفا در کتاب و درس و مدرسه دنبال می شد و بیان دیگر خواسته‌هایشان همچون حضور در جمع بزرگ‌ترها و جمع های اجتماعی، هرگز دیده نمی شد. اما اکنون در میانه های دهه 90، تجمع دهه هشتادی ها نشان داد که توسعه عصر ارتباطات و تکنولوژی های نوین ارتباطی سبب شده تا جنس نیاز نوجوانان کاملا متفاوت با آنچه تاکنون بوده ، باشد. مدت هاست که کارشناسان اجتماعی از بلوغ های زودرس فردی و کاهش سن بلوغ دختران و پسران در ایران صحبت می کنند و هشدار برای برنامه ریزی در مورد آن می‌دهند اما تجمع مجتمع کوروش نشان داد که علاوه بر بلوغ فردی، سن بلوغ اجتماعی نوجوانان نیز کاهش یافته و آنها نیازی به بزرگ ترها برای برگزاری «تجمع‌و‌میتینگ» ندارند. اینکه چند صد نفر دختر و پسر بدون آنکه کسی هدایت شان کند، با هم قرار تجمع می گذارند تا ساعتی را کنار هم به شادی و نشاط بگذرانند، حامل پیام مهمی برای مسئولان است که بچه ها، زودتر از آنچه فکرشان را کنید، بزرگ شده اند! این تجمع نشان داد که «بی برنامگی» در حوزه نوجوانان و جوانان برای پاسخ به نیازهای اجتماعی آنها و ایجاد فرصت های حضور در اجتماع موج می زند. تجمع مجتمع کوروش که نه سیاسی بود و نه اقدامی براندازانه، صرفا بیان مطالبه ای بود که شادی و نشاط و تخلیه هیجانات اجتماعی را حق خود می دانست. این مطالبه اما با برخورد پلیسی پاسخ داده شد تا شاید در عمل ، نوجوانان متفرق شده باشند، اما در حقیقت آنها را به پیوستی تازه در اعتراض به برآورده نشدن نیازها و خواسته هایشان برساند. نیازهای نسلی که غوطه ور در دنیای ارتباطات، اینترنت و فضای مجازی بوده و عمده سرگرمی شان «کلش اف کلنز» است، به طور حتم با نیازهای نسل های قبل جامعه متفاوت بوده و تجمع مجتمع کوروش نشان داده که این نیازها هرگز مورد توجه قرار نگرفته است. 

رفتاری برای اعتراض نسل تازه

جامعه شناسان در این باره معتقدند که زنگ خطر پاسخ به نیازهای اجتماعی نسل های تازه، از مدت ها قبل به صدا درآمده اما گوشی برای شنیدن آن نبوده است. «امان ا... قرایی مقدم» در این باره با اشاره به اینکه «نیازهای هر دهه از جوانان و نوجوانان کشور با یکدیگر متفاوت است و مطالبات نسل ها با هم فرق می کند» می‌گوید: تجمع مجتمع کوروش نتیجه ندانم کاری و برخوردهای نامناسب مسئولان و توجه نکردن به نیازهای مشروع و منطقی و عقلانی جوانان و نوجوانان است. جوانان یا نوجوانان به بلوغ رسیده نیاز به شادی و نشاط و تجربه باهم بودن دارند. آنها می خواهند حس تعلق اجتماعی خود را ارائه کنند؛ خودی در جامعه نشان دهند و خود را مطرح کنند. اما وقتی جوانان در جامعه امکان مطرح شدن را ندارند و در هیچ جا نمی توانند دورهم «بگویند، بخندند و جشن بگیرند» نتیجه آن می شود که در یک روز و به طور خودجوش، گردهم آمده تا رفتار اعتراضی را نشان دهند. این جامعه شناس ادامه می دهد: اعتقاد دارم که تجمع مجتمع کوروش فرصتی برای بیان اعتراض نسلی از جامعه در بی توجهی به نیازهایشان بود. در جامعه ای که تمام فکر و ذکر مسئولان حول مسائلی غیر از «نشاط و شادی اجتماعی» بچرخد و بزرگ شدن فرزندان مملکت دیده نشود، باید منتظر رفتارهای خودجوش فردی برای اعتراض و کسب مطالبات شان بود.

قرایی مقدم با بیان اینکه در این تجمع برخورد پلیسی هرچند آرام و محترمانه با حضور نوجوانان شده است، خاطرنشان می کند: نوع برخوردها با نیاز جوانان متناسب نیست و باعث می‌شود افراد همچنان در محرومیت بمانند. به راستی، ایجاد فضایی برای حضور سالم نوجوانانی که می خواهند ساعتی را باهم باشند و بخندند و انرژی بگیرند چه اشکالی دارد؟ چرا نباید باور کنیم که یک جوان نیاز به شادی دارد و در جست و جوی فرصتی است که خود را مطرح کند؟ وی با بیان اینکه باید با سالم سازی فضا، نیازهای نوجوانان کنترل و هدایت شود، می گوید: نباید جوان و نوجوان را تحریک کرد که رفتار غیر عقلانی داشته باشد.این جامعه شناس با اشاره به اینکه تجربه ثابت کرده برخورد با نیازها و خواسته های بحق جوانان همواره نتیجه عکس نشان داده است ، خاطرنشان می کند: برخوردهایی نظیر آنچه در مجتمع کوروش رخ داد، می تواند در آینده صدمات اجتماعی و سیاسی به دنبال داشته باشد و به نوعی بد بینی سیاسی میان مردم و مسئولان را به دنبال داشته باشد. از این رو، مسئولان باید با پذیرفتن واقعیات اجتماعی و تحولاتی که به سرعت در بدنه اجتماع رخ می دهد، خود را برای پذیرش خواسته‌های اجتماعی آماده کرده و بپذیرند که نیازهای نسلی کاملا متفاوت بوده و نیاز به پاسخگویی صحیح دارد.