كدام دولت كمر «كارخانه ارج» را خم كرد؟

روزنامه ایران در گزارش شماره دوشنبه خود به شایعات روزهای اخیر در باره بسته شدن کارخانه لوازم خانگی ارج و تکذیب آن پرداخت و نوشت که کمر«ارج» از سال 86 با واردات بی‌رویه خم شد.

این روزنامه نوشت:صحبت‌های ضد و نقیض از قدیمی‌ترین کارخانه لوازم خانگی ایران، ما را به کیلومتر 5 جاده مخصوص کشاند. کارخانه «ارج» که عمر، بیش از 70 سال در تولید لوازم خانگی دارد این روزها با کلمه ورشکستگی و تعطیلی عجین شده است.اما به واقع ساختمان قدیمی و فرسوده ارج برای خداحافظی آماده شده است و اینکه دیگر محصولات این برند در خانه‌های مردم یافت نخواهد شد؟
زمانی‌که به در اصلی کارخانه رسیدیم اولین موضوعی که در ذهنمان متبادر شد تعطیلی همیشگی آن بود. دستگاه‌های ساعت‌زنی کارگران (به غیر از یک عدد) برداشته شده بود و از نیروی کاری که برای تولید جنب‌و‌جوش داشته باشند خبری نیست.حتی چند کارگاه توسط خود مجموعه پلمب شده بود.به اتفاق حفاظت(گارد) این مجموعه وارد یکی از کارگاه‌های بزرگ شدیم،کارگاهی که خاک در آن قالب بر هر منظره دیگری بود. با گذر از حدود 10 پله به طبقه بالا رسیدیم، طبقه‌ای که سمت راست آن تعداد کمی کولر آبی باقی مانده بود. کمی جلوتر یخچال‌های دوران کودکی‌مان روی نقاله‌ای بود که نشان از به خواب رفتن این خط داشت.
قیمت این یخچال‌ها از 700 هزار تومان تا یک میلیون و 100 هزار تومان است،آن سوی کارگاه نیز چند کارگر مشغول سرهم‌بندی کولرهای صنعتی بودند؛کولرهایی که قیمت هر کدام آن 2 میلیون تومان است. مسئولان وزارتخانه‌های صنعت و کار هم در این کارخانه حضور یافته بودند تا آنها نیز از نزدیک ببینند نوستالژی ایرانیان اکنون چه شرایطی دارد.ناراحتی از خواب رفتن این سرمایه عظیم به غیر از آنکه ایرانیان را تحت تأثیر قرار داده مسئولان را به این تب و تاب انداخته است که میراث دولت‌های گذشته را برای سال‌های آینده حفظ کنند.چه شد که ارج به چنین روزی مبتلا شد؟ گزارش‌های مالی کارخانه ارج نشان می‌دهد که از سال 86 دوران زوال این مجموعه شروع شد.
افول صنعت لوازم خانگی از سال 86
آمار واردات گویای آن است که از سال 86 لوازم خانگی خارجی بدون محدودیت، توجه نکردن به حفظ سرمایه‌های ملی و ارتقای تولید، مجوز واردات گرفت.آن زمان که دولت به واردات انواع لوازم خانگی روی خوش نشان داد خیلی از مجموعه‌های داخلی که مشغله تولید و حفظ اشتغال خود را داشتند از گردونه رقابت حذف شدند.حال که برخی منتقدان دولت بین تعطیلی ارج و برجام گره کوری زدند یادشان نمی‌آید که از سال 86 چه امتیازهایی به برندهای خارجی در بازار ایران داده شد.نگاه دولت وقت این بود که با واردات می‌توانند سطح کیفی محصولات داخلی را بالا ببرند ولی به این امر توجه نکردند که رقابت ناسالمی را پدید آوردند.اگر آن زمان انتقال تکنولوژی و همکاری‌های مشترک در رأس تصمیم‌گیری‌ها قرار می‌گرفت اکنون یک کارخانه با برندی آشنا در ایران برای بقای خود نمی‌جنگید.
البته در این میان نمی‌توان غفلت‌هایی را که مدیران وقت این کارخانه داشتند نادیده گرفت.اگر در بحبوحه واردات لوازم خانگی برای انتقال تکنولوژی برنامه‌ریزی می‌کردند اکنون چه دلیلی داشت که در لابه‌لای این هجمه‌ها دنبال پاسخ بگردند.
ارج از سال 86 ورشکسته شد
به هر ترتیب نابود شدن برند ارج نه ربطی به برجام دارد و نه پسا‌برجام. شرکت ارج از سال 86 ورشکسته شده است. تا قبل از سال 92، 70 درصد از پرسنل شرکت اخراج شدند.طبق صورت‌های مالی شرکت ارج از سال 84 زیانده بوده و از سال 86 ورشکسته محسوب می‌شود. یعنی عملاً 10 سال است که این شرکت ورشکسته شده است.
شرکت ارج سال 87 با تصمیم هیأت پذیرش به دلیل زیان انباشت از بورس اخراج شد، یعنی این شرکت از همان سال‌ها با چالش جدی مواجه شد.همچنین پرسنل این شرکت در سال 84 (شروع ریاست جمهوری احمدی‌نژاد) 1030 نفر بوده که در سال 92 (پایان ریاست جمهوری احمدی‌نژاد) به 306 نفر کاهش یافته است. یعنی 70 درصد کارکنان شرکت اخراج شدند.
ارج تعطیل نیست
حال سؤال اصلی این است که کارخانه ارج تعطیل شده یا به فعالیت خود ادامه می‌دهد؟ ظواهر امر شاید نشان از تعطیلی کارخانه می‌دهد،اما مدیران این کارخانه می‌گویند ما وارد دوران اورهال (تعمیرات اساسی و تجهیز کردن)شدیم و ممکن است این دوره بین 6 ماه تا یک‌سال زمان ببرد.مسئولان وزارت صنعت هم به آینده و رشدی که این برند قدیمی خواهد داشت امیدوار بودند.فعالیت نصف‌و‌نیمه کارگران گویای آن نبود که ارج بخواهد رفتنش را همیشگی کند،لذا این مجموعه بشدت دنبال سرمایه‌گذار خارجی و داخلی است؛سرمایه‌گذاری که بخواهد با برند ارج تولید داشته باشد.
مسئولان ارج می‌گویند سرمایه‌گذار برای خرید ارج کم نیست اما می‌خواهیم این برند زنده بماند.خدمات پس از فروش ارج هم برخلاف تمام صحبت‌ها تعطیل نشده است و این مجموعه تا سالیان متمادی به خریداران محصولات خود خدمات ارائه خواهد کرد.
تعمیرات ارج آغاز شده است
روز گذشته در بازدیدی که از کارخانه داشتیم محمدرضا حسینی مدیرعامل کارخانه تولیدکننده لوازم خانگی ارج هم به ما پیوست و از هجمه‌هایی که علیه این مجموعه شده است گلایه کرد.وی ما را به کارگاه تولید آبگرمکن برد،بخشی که 13 سال پیش خوابیده بود و اکنون با دست به دست شدن عکس‌های این کارگاه خبر تعطیلی ارج را دل‌آزار‌تر کرده است.
وی گفت:از آنجا که تولید آبگرمکن با لعاب بود سازمان حفاظت محیط‌زیست ایراد گرفت و طبق قانون برای انجام این کار باید شعاع 120 کیلومتری حفظ می‌شد، لذا سفارش‌های‌ خود را آن سال‌ها به قزوین بردیم.از این‌رو با خواب یک کارگاه نمی‌توان مدعی تعطیلی یک بنگاه صنعتی 70 ساله شد.
وی ادامه داد: همه واحدهای تولیدی یک بازه زمانی را برای تعمیرات، بازسازی و تجهیز دستگاه‌های جدید اختصاص می‌دهند، لذا کمتر از یک‌ماه است که این تعمیرات در ارج آغاز شده و ما منتظر اعلام مهندسی برای فعالیت دوباره هستیم.با این تفاسیر تعطیلی که برخی منتقدان از آن صحبت می‌کنند در حال حاضر در مورد کارخانه صدق نمی‌کند چرا که دولت یازدهم معتقد است با حمایت واحدهای صنعتی از نظر انتقال دانش و تکنولوژی می‌توان تولید را احیا کرد.
وی در پاسخ به این سؤال که از چه زمانی ارج به ورطه فراموشی رفت،توضیح داد:از سال 86 به دلیل واردات لوازم خانگی لوکس و تغییر دادن ذائقه مردم، برند ارج و برندهای مشابه ما افت تولید پیدا کردند.حتی در آن زمان این مجموعه برای تولید یخچال ساید اقدام کرد اما مقوله واردات به حدی قوی بود که ما به گرد پای آنها نرسیدیم.این در حالی است که سایر بخش‌ها حتی دانشگاهی هم در زمینه تحقیق و توسعه با ارج همکاری نکردند.برای انتقال تکنولوژی حداقل بین 2 تا 3 سال زمان نیاز است لذا وقتی خواستیم در این بخش ورود کنیم مدل‌های جدید‌تر وارد شد.
وی با اینکه در قدیمی بودن ماشین‌آلات و دستگاه‌ها شکی وجود ندارد، تصریح کرد:اگر مجموعه‌ای به دنبال تحقیق و توسعه نباشد بدون شک به عاقبت ارج دچار خواهد شد،البته تحریم هم بشدت بر فعالیت ما اثر گذاشت و نتوانستیم با شرکت‌های خارجی همکاری کنیم.ما دنبال این امر هستیم که در سرمایه‌گذاری خارجی برند ارج را حفظ کنیم.
ارج متحول می شود
حسینی با بیان اینکه پایان سال 94 این مجموعه 266 نفر نیروی کار داشت و اکنون به 200 نفر رسیده است، گفت:ما باید از موقعیت پسابرجام برای توسعه این صنعت استفاده کنیم، با مذاکراتی که اخیراً صورت گرفته است از حدود شش ماه دیگر فعالیت این بخش با ماشین‌آلات جدید آغاز خواهد شد.لذا در دوران اورهال ارج متحول خواهد شد.بر این اساس دو استراتژی هم دنبال خواهیم کرد؛ یکی تولید محصول بنا به سلایق بازار داخلی و خارجی و دیگری احیای ارج با همکاری سرمایه‌گذاران خارجی.
وی در ادامه خبر داد 60 درصد از سهام این مجموعه متعلق به شرکت سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی است آماده واگذاری است.مابقی سهام این مجموعه مربوط به شستا، سرمایه‌گذار ملی ایران، قند نیشابور و سهامداران حقیقی است. وی تأکید کرد:کارخانه ارج با شکل و شمایل جدید وارد حوزه لوازم خانگی خواهد شد و اجازه نمی‌دهیم برخی هجمه‌ها باعث از بین رفتن ارج شود،لذا به نظر می‌رسد که برخی‌ها با صحبت‌های غیرکارشناسی می‌خواهند این مجموعه را ارزان بخرند.
مذاکرات برای واگذاری ارج شروع شد
در این‌باره عباس هاشمی مدیرکل صنایع فلزی و لوازم خانگی وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت: بانک ملی سهامدار عمده شرکت ارج است و از آنجا که بانک‌ها نباید بنگاهداری کنند، مذاکراتی برای واگذاری در حال انجام است. ما نیز در وزارت صنعت سعی می‌کنیم این شرکت به یک خریدار صالح واگذار شود. به گفته وی، مدیریت شرکت ارج دولتی بوده و نیاز است یک بازسازی کامل در خطوط تولید، به روزرسانی فناوری و تزریق سرمایه در گردش انجام شود.

گزارش خطا