عراقچى: صرفاً درباره‌ موضوع هسته‌ای و تحریم‌های هسته‌ای مذاکره کردیم/ برجام شعار «انرژی هسته‌ای حق مسلم ماست» را محقق كرد

سیدعباس عراقچی گفت: ما مدعی هستیم، آمریکا باید اقداماتی را برای رفع نگرانی انجام دهد و نباید جامعه‌ جهانی را از کار با ایران بترساند. در عین حال آنها طبق برجام متعهدند که اقداماتی انجام دهند تا برداشته شدن تحریم‌ها را تسهیل کنند.به گزارش ایسنا، معاون وزیر خارجه در گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دوم سیما افزود: البته آثار اجرای تعهدات لزوما محقق نشده است. بخشی از مشکلات اجرا به خاطر محدودیت‌های بیرون از برجام، بخشی ناشی از ضعف خود ماست و برخی ناشی از تحریم‌هایی است که باقی مانده است.

وی همچنین اعلام کرد که دومین گزارش سه ماهه اجرای برجام روز سه‌شنبه به مجلس ارایه می‌شود.

عراقچی با بیان این که مردم ایران بیش از یک دهه برای تثبیت حقوق هسته‌ای خود در برابر تمامی فشارها مقاومت کردند، افزود: اساساً چالش اصلی ما این بود که حقوق هسته‌ای خود را تثبیت کنیم و شعارمان «انرژی هسته‌ای حق مسلم ماست» بود و برای همین هم ایستادگی می‌کردیم و برجام این حق را محقق کرد. از این نظر کفه‌ ترازو به نفع مردم ایران است. ما یک روز هم برنامه هسته‌ای خود را در طی مذاکرات تعلیق نکردیم و در مقابل برنامه‌مان را تثبیت کرده و توانستیم همکاری‌های هسته‌ای بین‌المللی را زمینه‌سازی کنیم.

او در ادامه درباره‌ برداشته ‌شدن تحریم‌ها در چارچوب برجام و آن بخشی که هنوز به گفته برخی کارشناسان محقق نشده است، اظهار کرد: تحریم‌هایی که تاکنون برای برداشته شدن‌شان با مشکل مواجه بوده‌ایم، بخشی ناشی از تحریم‌های اولیه، قوانین FATF و مسئله‌ی زمانبر بودن برداشته شدن تحریم‌هاست. ما از ابتدا هم این پیش‌بینی را داشتیم که این روند زمانبر خواهد بود مثل بازسازی خرابی‌های جنگ است که ماه‌ها و سال‌ها طول می‌کشد و هنوز هم در بخش‌هایی این خرابی‌ها وجود دارد.

معاون ظریف با تأکید بر این که قرار نبود تحریم‌های غیرهسته‌ای برداشته شود، خاطرنشان کرد: ما صرفاً درباره‌ موضوع هسته‌ای و تحریم‌های هسته‌ای مذاکره کردیم. تحریم‌های موشکی همچنان به قوت خود باقی است؛ چرا که در این باره مذاکره نکردیم یا درباره‌ تحریم‌های اولیه و تروریسم که مربوط به روابط دوجانبه میان ایران و آمریکا و حمایت ما از جنبش‌های مقاومت است که از نظر غربی‌ها در چارچوب گروه‌های تروریستی خوانده می‌شوند.

این مقام وزارت خارجه درباره‌ قطعنامه‌ ممنوعیت نقل و انتقال دلار توسط ایران با بیان این که در حدود سال‌های 1995 آمریکا تحریم‌های مربوط به استفاده از سیستم مالی خودش را برای ایران تعلیق کرد اما این تحریم‌ها که در چارچوب تحریم‌های اولیه محسوب می‌شوند، گفت: با اوج گرفتن بحث هسته‌ای در سال 2008 مجدداً به جای خود بازگشت. نکته‌ی قابل توجه در این مسئله این است که ما همیشه به دنبال آزاد کردن اقتصاد خود از دلار یا یورو بوده‌ایم و در این سال‌های اخیر سعی کردیم تجارت خود را به ارزهای محلی از جمله ین، روپیه و غیره انجام دهیم. نمی‌دانم چرا امروز همه می‌خواهیم از دلار استفاده کنیم.

وی ادامه داد: آمریکایی‌ها در طی مذاکرات حاضر نشدند تحریم‌های اولیه مربوط به دلار را بردارند. ما هم معتقد بودیم اگر وارد مذاکره در این باره با آنها شویم، حتماً از ما امتیازات بیشتری می‌خواهند که در چارچوب خطوط قرمز ماست. بنابراین ما هم طالب این مسئله نبودیم. از طرفی اگر می‌پذیرفتیم که اگر با سیستم مالی آمریکا کار کنیم آن وقت با چالش مصادره شدن اموال خود در دادگاه‌های آمریکا مواجه می‌شدیم. دادگاه‌های آمریکا احکامی را علیه ایران به دلیل تروریسم مطرح کرده‌اند که این احکام حدود 90 میلیارد دلار علیه ایران است. البته ما هم احکامی را متقابلاً علیه آمریکایی‌ها به مبلغ 50 میلیارد دلار صادر کرده‌ایم و این مبلغ تا بیش از 100 میلیارد دلار هم می‌رسد. اما بر اساس قوانین آمریکا اگر در چارچوب مالی آنها قرار گیریم هر جا اموال ایران را بتوانند مصادره می‌کنند که نمونه‌ آن 2 میلیارد دلاری بود که مصادره شد. مصادره‌ 2 میلیارد دلار تصمیم اشتباهی بوده است که چند سال قبل گرفته شده و اوراق قرضه‌ دلاری از سوی ایران خریداری شد و در چارچوب سیستم مالی آمریکا قرار گرفت. این تصمیم درست یا غلط به هر حال به ما ضرر وارد کرد. بنابراین اگر از سیستم مالی دلار استفاده کنیم، پول ایران دچار این سرنوشت می‌شود.

این عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران در پاسخ به این که چقدر از معادلات تجاری و مالی ما به دلار انجام می‌شود، گفت: مدیریت مالی کشور در دست بانک مرکزی است و امروز بانک مرکزی در مدیریت منابع ارزی مشکلی ندارد و نیاز کشور برآورده می‌شود. در حال حاضر متقاضیان ارز می‌توانند به روز ارز خود را خارج از کشور دریافت کنند؛ در حالی که قبل از برجام، 4 ماه باید در نوبت می‌ماندند. در حال حاضر بیش از 10 بانک منابع ارزی یورو ما را جابه‌جا می‌کنند.

او در خصوص برخی از منابع مالی ایران که در بعضی از کشورها همچنان باقی مانده و به ایران منتقل نشده‌اند، گفت: در حال حاضر 6 میلیارد دلار در عمان و 5.5 میلیارد دلار در هند باقی مانده است ولی بسیاری از منابع ما تاکنون وصول شده‌اند، از جمله پول‌های ما در امارات و یا شرکت نفتی شِل.

عراقچی گفت: ما 6 میلیارد یورو از هند طلب داشتیم. در جریان سفر نخست‌وزیر هند به ایران و مذاکراتی که داشتیم قرار شد این مبلغ طی سه ماه به یورو پرداخت شود. ما در دوران تحریم 45 درصد از نفت خود را به روپیه به هند فروختیم و 55 درصد را به یورو. بخشی از آن 55 درصد را توسط بانک ترکیه به کشور منتقل کردیم و مقداری هم به روپیه جنس خریداری کردیم اما هنوز 6 میلیارد یورو باقی مانده است که هندی‌ها می‌گفتند اگر بخواهیم یک‌ دفعه از سیستم مالی خود این مبلغ را خارج کنیم، به سیستم مالی‌شان ضرر وارد می‌شود و الان هم قرار است ماهی 2میلیارد یورو به ایران پرداخت کنند و طبق اطلاع من یک میلیارد و هشتصد میلیون یورو تاکنون پرداخت شده است.

این عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ادامه داد: حدود هشتصد میلیون یورو از شرکت‌های نفتی یونان طلب داشتیم که قرار شده است به طور اقساط پرداخت شود و مبالغی هم در کشورهای دیگر داریم.

او در رابطه با عمان افزود: مبلغی که در عمان از پول‌های ما باقی مانده است کمتر از آن چیزی است که در هند داشتیم. عمان در طی مذاکرات هسته‌ای همکاری خیلی خوبی با ایران داشت و کشور دوست ماست. بخشی از پول‌هایمان را از عمان وارد یا به جاهای دیگر منتقل کردیم اما مقداری از آن ماند و اکنون دولت عمان می‌گوید در پرداخت آن مشکل دارد. به نوعی مبلغی که ایران در عمان دارد یک سوم ذخایر ارزی‌اش است که اگر بخواهد یکجا پرداخت کند، سیستم اقتصادی‌اش دچار مشکل می‌شود. ما سعی داریم با عمانی‌ها توافق کنیم تا ترتیباتی برای پرداخت این مبلغ به دست آید.

عراقچی با بیان اینکه هر چند آمریکایی‌ها تحریم‌ها را طبق تعهداتشان برداشته‌اند اما بر اساس آن چه در جلسات اوفَک به ما می‌گفتند، آمریکایی‌ها حرف متناقض می‌زنند از یک طرف اعلام کرده‌اند که شرکت‌ها و بانک‌ها می‌توانند با ایران کار کنند اما تحریم‌های اولیه همچنان سر جایش است و در حفظ آنها هم جدی است و دائماً هشدار می‌دهد که مراقب باشند، اشخاص و شرکت‌های آمریکایی یا سهامداران در تعاملات با ایران طبق تحریم‌های اولیه مداخله نکنند. هر چند برجام ربطی به تحریم‌های اولیه نداشت اما این تحریم‌ها بر روی برجام اثر می‌گذارد و اینجاست که ما مدعی هستیم، آمریکا باید اقداماتی را برای رفع نگرانی انجام دهد و نباید جامعه‌ جهانی را از کار با ایران بترساند. در عین حال آنها طبق برجام متعهدند که اقداماتی انجام دهند تا برداشته شدن تحریم‌ها را تسهیل کنند.

وی گفت: یکی دیگر از مشکلات ما بر سر اجرای برجام افرادی است که همچنان در لیست تحریم‌ها باقی مانده‌اند و حدود 200 الی 300 نفر به طور حقیقی و حقوقی در این لیست هستند که لزوماً از ایران نیستند. علاوه بر این ها قوانین مقابله با پولشویی و مقابله با منابع مالی تروریسم هم وجود دارد که در سال‌های گذشته خیلی سخت و پیچیده وارد تعاملات بین‌المللی شده است و بسیاری از کشورها خود را با این قوانین تطبیق داده‌اند و با توجه‌ به تحریم‌هایی که ایران دچار آن شده بود، در عمل بانک‌های ما از چنین قوانینی دور بودند و هماهنگ کردن آنها با قوانین بین‌المللی زمانبر و سخت است.

این مقام وزارت خارجه با اشاره به کمک‌هایی که ایران به گروه‌های مقاومت در این سال‌ها داشته و در عین حال اسامی آنها در لیست تحریم‌ها بوده است، گفت: پرداخت‌های ما به افراد و نهادهای خاص لزوماً از طریق سیستم بانکی صورت نمی‌گیرد. ما بسیاری از کمک‌هایی که باید انجام می‌دادیم را در این سال‌ها داشته‌ایم اما از طریق سیستم مالی بین‌المللی نبوده است.

وی در ادامه گفت: جمهوری اسلامی ایران حدود پنج، شش سال پیش قوانین مربوط به مقابله با پولشویی و مقابله با منابع مالی تروریسم را به تصویب مجلس رساند و شورای نگهبان هم آن را تأیید کرد و قانون مقابله با منابع مالی تروریسم در نهایت در همین سال گذشته به تصویب رسید و ما هم بر همین اساس نامه‌ای را از طرف وزارت اقتصاد به AFTF ارائه و اعلام کردیم که چنین اقداماتی را انجام دادیم و آنها هم ما را یک پله از لیست کشورهای غیرهمکار ارتقا دادند. تا پیش از آن بانک‌های خارجی حق کار کردن با ما را نداشتند و این ربطی هم به تحریم‌های هسته‌ای نداشت.

وی با اشاره به اختلاف نظر ایران با گروه AFTF بر سر تعریف گروه‌های تروریستی به ویژه گروه‌های مقاومت اظهار کرد: ما در تعریف گروه‌هایی مثل داعش، القاعده و غیره مشکلی با آنها نداریم اما گروه‌هایی هستند از جمله گروه‌های مقاومت که ما آنها را تروریست نمی‌دانیم. در قانونی که در مجلس ایران تصویب شد در یک تبصره آمده است که گروه‌هایی که با اشغالگری، استعمال و غیره مبارزه می‌کنند، تروریست نیستند و در مجلس گفته شد که چه گروه‌هایی را تروریست می‌شناسیم و مرجع تشخیص این مسئله شورای عالی امنیت ملی است. در نامه‌ای که از سوی وزیر اقتصاد به AFTF نوشته شده، تأکید شده است که در چارچوب قانون اساسی خودمان همکاری می‌کنیم. اگر به هر دلیلی آنها با رویکرد ما موافقت نکردند، ما منابع ملی خود را قربانی هیچ‌ چیز نمی‌کنیم. موضع ایران در حمایت از گروه‌های مقاومت غیرقابل تغییر است. ما لزوماً از طریق سیستم بانکی کمک‌های خود را انجام نمی‌دهیم. بعضی از افراد در لیست تحریم شورای امنیت هستند. در حالی که هیچ‌وقت به این لیست‌ها مقید نبوده‌ایم چه برسد به لیست تحریمی آمریکا. در عین حال ما بانک‌های خود را با دست خودمان گیر نمی‌اندازیم بلکه از راه‌های دیگر کمک‌های خود را انجام می‌دهیم.

عراقچی درباره‌ تشکیل کمیته‌ فنی تولید سوخت اظهار کرد: این کمیته بین ایران و 1+5 است و قدم‌هایی برداشته شده است اما چون مسئله‌ سوخت نیاز فوری ما نیست و برای رآکتور اراک و نیروگاه‌های دیگر نیاز داریم، در اولویت نبوده است. با این حال دو هفته‌ پیش اولین جلسه کارشناسی در این باره در وین انجام و قرار شد ترتیبات کاری برای آن نوشته شود تا در جلسه‌ بعدی کمیسیون مشترک برجام که 30 تیرماه است، توسط اجرای این کمیته تصویب شود.

عراقچی در خصوص انبار آب سنگین ایران که در عمان قرار گرفته است، گفت: در این باره سازمان انرژی اتمی تصمیم گرفته است. بر اساس برجام 130 تن آب سنگین به عنوان ذخیره در کشور نگهداری می‌شود و مابقی باید به فروش برسد. در حال حاضر در سال 25 تن آب سنگین تولید می‌کند. تاکنون 32 تن آب سنگین به آمریکا فروخته و پولش را هم دریافت کرده‌ایم و آب سنگین نیز ارسال شده است. برای 40 تن دیگر با روسیه در حال مذاکره هستیم و کشورهای دیگری هم هستند که خریدار آب سنگین‌اند. معتقدم یکی از مهم‌ترین دستاوردهای برجام این است که امروز ایران را به عنوان فروشنده آب سنگین در دنیا می‌شناسند. در رابطه با نگهداری آب سنگین در عمان باید بگویم که ما با این کشور در روند مذاکرات هسته‌ای همکاری خوبی داشته‌ایم و این هم یکی از همکاری‌های ماست. این که در عمان نگهداری شود و بعد از آن‌ جا به فروش برسد، تصمیمی بوده است که سازمان انرژی اتمی اتخاذ کرده که به نظر من کاملاً تجاری بوده است و به جای آن که خرد خرد ذخایر را به فروش برسانیم در آن‌جا انبار کرده و یکجا می‌فروشیم.

وی در رابطه با اظهارات اخیر علی‌اکبر صالحی مبنی بر این که به نظر پخت و پز جدیدی برای ایران در دست تهیه است، با اشاره به اظهارات آنگلا مرکل و بان‌کی‌مون درباره‌ فعالیت‌های موشکی ایران گفت: این که همیشه باید مراقب باشیم تا توطئه‌ای صورت نگیرد و پخت‌وپزی نشود یک اصل است. توطئه‌ آنها علیه ایران توهم نیست بلکه واقعیت است. روزی که بوی توطئه به مشاممان نرسد، باید شک کنیم. همچنین باید ابعاد توطئه را هم بشناسیم. ما همواره در سال‌های گذشته در چند موضوع با غرب و آمریکا سرشاخ بوده‌ایم. از جمله در بحث موشکی، هسته‌ای، محور مقاومت و حقوق بشر.

وی افزود: در جریان بحران هسته‌ای آمریکایی‌ها و غربی‌ها کاری کردند که موضوع موشکی به هسته‌ای گره خورد و در قطعنامه‌ شورای امنیت این دو به هم وصل شدند که همه‌ موشک‌های بالستیک ما را در تحریم قرار داد. یکی از دستاوردهای ما در برجام این بود که با هر مشقتی این گره‌خوردگی را باز کنیم و این کاری بزرگ بود که برای آن انرژی زیادی صرف شد.

عراقچی گفت: بعد از آن که ما پس از برجام موشک عماد را آزمایش کردیم نکته‌ قابل توجه این بود که آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها اعلام کردند آزمایش این موشک نقض برجام نیست. با این همه مسئله موشکی یکی از موضوعات ما با غرب است و درگیری ما با آنها ادامه دارد. آمریکایی‌ها الان صرفاً می‌گویند آزمایش‌های موشکی ایران با قطعنامه 2231 ناسازگار است اما نمی‌توانند بگویند نقض قطعنامه است. ما در بحث موشکی آنها را بسیار عقب راندیم.

معاون ظریف با اشاره به اظهارات بان‌کی‌مون گفت: از آقای بان‌کی‌مون درخواست شده هر شش ماه درباره‌ اجرای قطعنامه‌ 2231 که برجام هم بخشی از آن است، گزارش دهد. او پیش‌نویس این گزارش را تهیه و نزد اعضای شورای امنیت توزیع کرده و هنوز به طول کامل منتشر نشده است. ما به نسخه‌ای از آن دسترسی یافته‌ایم و باید بگویم که بسیار غیرمنصفانه و نامتوازن است و به آن اعتراض کردیم. آقای ظریف در روزهای عید فطر تلفن خیلی تندی را با ایشان داشتند به طوری که فردای آن روز معاون دبیر کل آقای الیاسون به نماینده‌ ایران در سازمان ملل گفته بود، آقای ظریف تلفنی طوفانی داشته است. ما در اعتراض خود تأکید کردیم که باید گزارش متوازن باشد. در این پیش‌نویس به تست موشکی ایران اشاره کرده و گفته است از نظر دبیر کل این تست‌ها با روحیه سازنده‌ حاکم بر امضای توافق هسته‌ای ناسازگار است. آنها برای کاهش فشارهای ما به دبیر کل بخشی از پیش‌نویس را از طریق خبرگزاری رویترز درز دادند و ما هم بلافاصله به نقل از یک مقام مسئول در وزارت خارجه موضع‌گیری کردیم. در عین حال امیدواریم گزارش متعادل باشد اما اگر این اتفاق نیفتد ما با سازمان ملل و شخص دبیر کل برخورد محکم سیاسی خواهیم داشت. سازمان ملل نقشی در برجام نداشته و حق ندارد با گزارش یک‌طرفه به برجام ضربه بزند. مشخص است آمریکا و اروپا در رابطه با برنامه موشکی ایران فشار وارد کرده‌اند اما از نظر ما فعالیت‌های موشکی‌مان نقض قطعنامه 2231 نیست.

معاون ظریف درباره قانون ویزا که به نظر می‌آید، مشکلاتی را برای سفر کارشناسان در زمینه‌های علمی و گردشگری فراهم کرده است، گفت: دولت آمریکا همان ابتدا قسمت مربوط به همکاری‌های اقتصادی با ایران را مستثنی کرد؛ به این معنا که اگر کسی قصد همکاری با ایران را داشت، مشمول آن قانون نمی‌شد و قسمت مهم آن قانون هم مربوط به امور اقتصادی بود اما کسانی که برای کارهای علمی و گردشگری می‌خواهند به ایران بیاید به نوعی با مشکلاتی مواجه بودند. ما در این رابطه هم در حال گفت‌وگو با آمریکایی‌ها هستیم، تا این بخش را هم مستثنی کنند.

او گفت: نمی‌توان به صراحت اعلام کرد که قانون ویزا نقض برجام است. شاید اگر بخش اقتصادی در این قانون مستثنی نمی‌شد نقض برجام بود. در هر حال این مسئله مانعی بر سر راه است و یکی از بدعهدی‌های آمریکاست و با دشمنی رو به رو هستیم که از هر راهی سعی می‌کند، دشمنی‌اش را نشان دهد.

عراقچی در رابطه با کمیته خرید چندمنظوره اظهار کرد: کمیته چندمنظوره یا کانال خرید بسیار معروف است و از ارکان جدی برجام است. تمامی کالاهای دومنظوره که کاربرد نظامی و صنعتی دارند، در اینجا مورد بحث قرار می‌گیرد و در چند ماه گذشته کارگروهی تشکیل شده است و آیین‌نامه‌های آن را نوشته‌ایم و وزارت صنعت مسئول صدور مجوز بهره‌برداری نهایی است. در دو، سه هفته اخیر ترتیبات اداری این کمیته تنظیم شده است و الان کانال خرید وجود دارد. سازمان توسعه تجارت تا کنون دو مورد مجوز بهره‌برداری نهایی صادر کرده است اما هنوز کانال خرید مجوزی صادر نکرده؛ چرا که هنوز درخواستی به این کانال ارائه نشده است.

این عضو تیم مذاکره‌ کننده در رابطه با بدعهدی‌های آمریکا تاکنون گفت: ما در جریان کمیسیون مشترک برجام جلسات کارشناسی، ملاقات‌های دوجانبه، ایمیل‌ها و تماس‌ها مرتب با آمریکایی‌ها در تماسیم و مواردی تا که باید تسهیل کنند را انجام دهند. تحریم‌های اولیه سر جایشان است و در برخی موارد در تعاملات بانکی که قرار است با دلار صورت گیرد نیاز است تا خزانه‌داری آمریکا مجوز صادر کند و برای همان‌ها هم در تماس هستیم. مشکل ما با آمریکایی‌ها این است که آنها تعهدات برجامیشان را انجام دادند اما فضاسازی‌هایی است که بر برجام تأثیر می‌گذارد.

عراقچی درباره الزامات رهبری و اجرای آنها خاطرنشان کرد: الزامات ایشان دو دسته بودند اول آنهایی که باید اجرا می‌شدند تا برجام اجرایی شوند که همه انجام شد و دوم آنها که بعد از اجرایی شدن باید پیگیری می‌شدند و همه آنها هم مدنظر ماست. هر تحریمی که جدید اعمال شود ولو غیرهسته‌ای از نظر ما نقض برجام است. اگر چنین موردی باشد وزارت خارجه آن را به هیات نظارت بر برجام گزارش می‌دهد و آنجا تصمیم‌گیری می‌شود که نقضی صورت گرفته یا خیر. البته باید نقض فاحش و مهم باشد. وزارت خارجه مراتب را رصد می‌کند و گزارش می‌دهد و در شورای عالی امنیت ملی هم کمیته‌ای در این زمینه وجود دارد که اجرای برجام را رصد می‌کند.

وی گفت: بعد از آزمایش موشکی (عماد) آمریکا چند نفری را به لیست تحریم‌ها اضافه کرد. هر چند این موضوع محل بحث بود اما موضوع چندان بزرگی نبود.

گزارش خطا