بناهایی که شناسنامه می‌خواهند

سفارش‌دهنده طرح تفصیلی شهرداری بوده، اما باید توجه کرد که شهرداری یک شهر به‌تنهایی یگانه نهاد تصمیم‌گیرنده نیست و روند تایید و اصلاحات دوره‌ای و به‌روز‌رسانی طرح تفصیلی به عهده کمیسیون ماده پنج است. این کمیسیون از هشت عضو تشکیل شده که شهردار و رئیس شورای شهر از جمله آنها به شمار می‌روند و در کنار آنها نمایندگان دولت مانند وزیر راه، وزیر کشور، وزیر نیرو، رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری عضو این کمیسیون هستند و نتیجه همفکری، همگرایی و اتخاذ تصمیمات مختلف این دستگاه‌ها در مورد موضوعات مختلف تاثیرگذار روی بنا مانند مسائل زیرساختی، ترافیکی، زیست‌محیطی، میراثی، شهرسازی و... طرح تفصیلی ابلاغ و ملاک عمل اجرای مصوبات خواهد شد.

اگر قرار به ایجاد هرگونه تغییری در یک بنا باشد باید پیش از شروع به هر اقدامی از نهادهای مختلف و مربوطه استعلام گرفت، اما حلقه مفقوده این ماجرا نبود فهرست کاملی از بناهای واجد ارزش تاریخی و فقدان مستندات کامل این‌گونه ذخایر میراث فرهنگی و معاصر کشور است که سبب می‌شود در نتیجه استعلام‌ها مشکلی برای تغییر کاربری یا تخریب بنا ایجاد نشود، چراکه بسیاری از ساختمان‌های قدیمی ثبت ملی نشده‌اند. بنابراین با توجه به این موضوع شاید بتوان بهترین راهکار برای حفاظت از میراث معماری را در شناسنامه‌دار کردن زمین‌ها و بناهای باارزش و ارائه آن به کمیسیون ماده ٥ برای تثبیت آنها در طرح تفصیلی دانست. اتفاقی که متولی اصلی آن سازمان میراث فرهنگی بوده، اما بنا به دلایل مختلف شاید توجه کافی از سوی این سازمان برای تهیه فهرست کاملی از بناهای واجد ارزش صورت نگرفته است. فعالان میراث فرهنگی، جامعه معماران و حتی مردم علاقه‌مند باید آستین همت را بالا بزنند و خودشان در راستای شناسایی بناهای باارزش میراثی و فرهنگی گام بردارند تا بعد از آن نام و مشخصات این آثار ارزشمند در طرح تفصیلی وارد شود و در زمان گرفتن استعلام‌های لازم بتوان اطلاعات دقیق و کاملی از بناها به دست آورد. به این ترتیب ساختمان‌های با قدمت که ارزش قرار گرفتن در فهرست ثبت ملی را دارند، ثبت می‌شوند و این امر یک مانع قانونی مقابل تخریب آنها و زمینه‌ساز حفظ و تقویت آنها می‌شود؛ مانند فرآیند تثبیت رای باغ برای زمین‌های واجد ارزش از نظر تعداد درختان با ارزش و پوشش گیاهی مناسب که در این صورت سطح اشغال و تراکم و میزان مداخله در زمین به سبب داشتن رای باغ در حداقل حالت ممکن برای حفظ و نگهداری از فضای سبز موجود و تقویت و گسترش فضای باز و سبز شهری می‌شود که این اتفاق نتیجه همگرایی اداره فضای سبز شهر و شهرداری و اعمال آن در نتایج طرح تفصیلی شهر است. با توجه به تاثیر فرهنگی و اجتماعی میراث تاریخی، ارزشمند و معاصر شهر در جریان زندگی شهروندان و افزایش کیفیت فضاهای اجتماعی شهری ضرورت پرداختن به این‌گونه ساختمان‌ها و زمین‌ها و تدوین ضابطه برخورد با آنها از قبیل میزان سطح اشغال و تراکم، نحوه هم پیوندی با زمین‌های اطراف، نوع کاربری، شرایط الحاق و تزریق کاربری‌های جدید به‌عنوان بخش جانبی توسعه به فضاهای با ارزش موجود و... . در طرح تفصیلی شهر بیش از پیش احساس شده که می‌توان با بهره‌مندی از تجارب مثبت کشورهای پیشرو در این زمینه و توانمندی افراد متخصص و دغدغه‌مند داخلی این نقیصه را به بهترین وجه ممکن پوشش داد.

در خاتمه امید است حرکت خودجوش و مسئولانه جمعی از فعالان، علاقه‌مندان میراث عمومی شهر و مدیران شهری که به بهانه تخریب باغ ملکه توران تهران اتفاق افتاد زمینه‌ساز حفظ، تقویت و گسترش میراث عمومی و سرمایه‌های بی‌بدیل فرهنگی شهر شود.

فرهيختگان