منافع ملی ایران و مبارزه با داعش

شعیب بهمن

خبر پرواز جنگنده‌های روسی از پایگاه نظامی نوژه در غرب ایران به سرعت به تیتر اول رسانه‌های جهانی تبدیل شد. همچنین این سوال در افکار عمومی داخلی و خارجی ایجاد شده است که با وجود در اختیار داشتن پایگاه نظامی لاذقیه در سوریه و همچنین پایگاه‌های دیگر در قفقاز چرا روس‌ها جنگنده‌های خود را در خاک ایران مستقر کرده‌اند. پایگاه هوایی لاذقیه که در اختیار نیروهای روسیه است زیرساخت‌های لازم برای فرود آمدن جنگنده‌های مورد بحث روسیه را ندارد. از سوی دیگر روس‌ها ترجیح می‌دهند که حملات هوایی خود را از خاک کشورشان دنبال کنند اما این مساله دو ایراد داشت؛ یکی اینکه مسافت میان این پایگاه‌ها در خاک روسیه تا مواضع مورد نظر در سوریه بسیار طولانی است. این مسافت بیش از دو هزار کیلومتر است. چالش دوم اینکه در صورتی که روس‌ها می‌خواستند از پایگاه‌های موجود در کشور خود استفاده کنند ناچار بودند از حریم هوایی ترکیه استفاده کنند. در شرایط فعلی موضع روسیه و ترکیه درخصوص بحران سوریه هنوز تفاوت دارد. بعد از ساقط شدن جنگنده روسی از سوی ارتش ترکیه این دو کشور دوران پر تنشی را پشت سر گذاشتند تا اینکه با کودتای نافرجام در ترکیه این کشور مواضع نرم‌تری نسبت به بحران سوریه اتخاذ کرد. اما با وجود این مسائل هنوز دو کشور درخصوص سوریه با یکدیگر اختلاف دارند. در نتیجه با توجه به همکاری‌های ایران و روسیه در مورد سوریه و مبارزه با تروریسم، مقامات دو کشور به توافق رسیدند. حمله جنگنده‌های روسی از خاک ایران به سوی مواضع داعش مسافت دو هزار کیلومتری را تا حدود 900 کیلومتر کاهش می‌دهد. بنابراین این موضوع صرفه‌جویی اقتصادی در پی دارد و بر هزینه‌های جنگی نیز تاثیرگذار است.

خبر پرواز جنگنده‌های روسی همچنین واکنش‌های آمریکا را نیز در پی داشت. آمریکا در ساعات اولیه اعلام کرد که از این اتفاق مطلع بوده ولی یک روز بعد جان کربی سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا این اقدام را تاسف‌بار و نقض قطعنامه 2231 خواند. رویکرد روسیه در برابر آمریکا در قبال داعش را باید از اطلاع داشتن آمریکایی‌ها از عملیات نوژه جدا کنیم. از زمان آغاز حملات روسیه علیه مواضع داعش، آمریکا و روسیه با هم توافق کردند که روس‌ها زمان حملات خود را به اطلاع آمریکایی‌ها برسانند.

این تصمیم برای جلوگیری از تصادم احتمالی در آسمان سوریه گرفته شد. اما امکان انجام عملیات در خاک سوریه برای هر دو طرف وجود داشت. هر چند عملیاتی که آمریکایی‌ها انجام داده‌اند تاکنون موجب تغییر در جبهه داعش نشده و در برخی مواقع حتی تروریست‌ها را قدرتمندتر از گذشته کرده است. اما اختلاف نظر میان آمریکا و روسیه درباره سوریه همچنان ادامه دارد.

نگرانی دیگر در مورد پرواز جنگنده‌های روسیه از خاک ایران این موضوع بود که چنین اقدامی برای اولین بار بعد از جنگ جهانی دوم صورت گرفته است. در این رابطه نگرانی‌هایی مطرح شده بود که این اقدام خلاف قانون اساسی است. علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی نیز در واکنش به این نگرانی‌ها اعلام کرد که هیچ پایگاه نظامی در کشور، در اختیار روسیه قرار نگرفته است.

براساس اصل 146 قانون اساسی استقرار هر گونه پایگاه نظامی خارجی در کشور حتی برای مقاصد صلح‌آمیز ممنوع است. اما در قانون اساسی اصول دیگری نیز وجود دارد از جمله اصل 176 که بحث بهره‌گیری از امکانات مختلف برای مقابله با تهدیدهای خارجی و داخلی را مطرح می‌کند. بنابراین از لحاظ قانونی با توجه به اینکه جمهوری اسلامی ایران پایگاه نظامی را به صورت دائمی در اختیار روسیه یا کشور دیگری قرار نداده است دچار نقض قانون اساسی نشده است. بلکه ایران حضور گروه‌های افراطی و تروریستی را مغایر با منافع ملی و تهدید امنیتی برای خود به حساب می‌آورد در نتیحه از تمام امکانات موجود برای مبارزه با این جریانات استفاده می‌کند.

از سوی دیگر رسانه‌های صهیونیستی با انتشار این خبر نگرانی‌های خود را مطرح کردند. یک پایگاه خبری اسرائیلی در مطلبی مدعی شده است که روسیه در پی استقرار سامانه موشکی S400 در پایگاه نظامی نوژه است. در این رابطه باید در نظر داشته باشیم که سامانه‌های موشکی S300، S400 و S500 سامانه‌های دفاعی هستند. در واقع برای مقابله با موشک‌هایی که به سوی هدف شلیک می‌شوند مستقر می‌شوند.

برای همین این سامانه‌ها کاربرد تهاجمی ندارند و این خبرپراکنی رسانه‌های صهیونیستی به‌منظور فرافکنی صورت می‌گیرد. اما بحث استقرار موشک‌های دوربرد برای هدف قرار دادن مواضع تروریست‌ها پیش از این مطرح شده بود که تا امروز درباره این موضوع خبری منتشر نشده است. تا زمانی که موضع‌گیری رسمی صورت نگیرد بحث درباره این موضوع محلی از اعراب ندارد.

فرهیختگان

گزارش خطا