امتیازات جدید ایران از برجام

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان بعد از انتشار گزارش «آسوشیتدپرس» گفت که با انتشار چنین گزارش‌هایی عظمت و شاهکار تیم مذاکره‌کننده ایرانی در جریان مذاکرات هسته‌ای مشخص می‌شود. گزارش مذکور هنوز از یادها نرفته و همچنان ترکش‌ها و بازخوردها درباره آن وجود داشت که گزارش تازه‌ای از سوی «رویترز» منتشر شد. جی سولومون، خبرنگار باسابقه «وال استریت ژورنال» که اخیرا کتابی در رابطه با مذاکرات هسته‌ای میان ایران و 1+5 نوشته است، در سخنرانی اخیر خود گفته بود که ایران به دلیل شرایط بد اقتصادی و سقوط قیمت نفت به ثبات در این حوزه نیازمند و به‌شدت به دنبال رفع تحریم‌ها بود؛ از سوی دیگر آمریکایی‌ها نیز شدیدا نیازمند جلوگیری از جنگی تازه در خاورمیانه بودند.

این خواسته‌ها در تقابل با یکدیگر موجب ایجاد توافق هسته‌ای شدند. حال با گذشت یک سال از برجام «رویترز» به نقل از نهادی تحقیقاتی در واشنگتن اعلام کرده است که آمریکا و کشورهای 1+5 بعد از توافق نهایی، توافقی محرمانه با ایران داشته‌اند و معافیت‌هایی را برای این کشور در نظر گرفته‌اند. اگرچه آمریکایی‌ها می‌گویند هیچ مذاکره‌ محرمانه‌ای با ایران در میان نیست، شواهد حاکی است که گزارش «موسسه علوم و امنیت بین‌المللی» چندان هم دور از واقعیت نیست. دیوید آلبرایت، مدیر این موسسه و از بازرسان تسلیحاتی سابق سازمان ملل، در این رابطه می‌گوید: «این معافیت‌ها یا راه گریزهای قانونی، به صورت محرمانه برای ایران منظور شد و در مجموع، به نظر می‌رسد که به نفع ایران بوده است.» به نوشته «رویترز» یک مقام آگاه به این خبرگزاری گفته است اگر این معافیت‌ها در نظر گرفته نمی‌شد اورانیوم غنی‌شده‌ای که ایران در اختیار داشت از حد قانونی ذکرشده در برجام بیشتر می‌شد. در این گزارش همچنین آمده است این معاهده به ایران اجازه می‌دهد که به محدودیت 130 تن آب سنگین تولیدی در تاسیسات اراک دست یابد و بتواند مازاد آن را در بازار آزاد بفروشد. بدون خریدار، کمیسیون مشترک به تهران کمک می‌کند تا 50 تن از مواد هسته‌ای را که می‌تواند در تولید سلاح هسته‌ای استفاده شود، به عمان بفرستد تا در آنجا با نظارت ایران ذخیره شود. ارسال آب سنگین به عمان تقریبا گزارش شده است.

با انتشار خبر مذاکرات محرمانه ایران و 1+5 و در نظر گرفتن برخی معافیت‌ها با علی بیگدلی، کارشناس مسائل اروپا و آمریکا در این رابطه گفت‌وگو کردیم.

بر اساس گزارش «رویترز» آمریکا و کشورهای اروپایی معافیت‌هایی را برای ایران در نظر گرفتند. ذات انتشار چنین گزارش‌هایی چیست؟

آمریکایی‌ها هر چند وقت یکبار گزارش‌هایی از این دست را منتشر می‌کنند. برای ما مشخص نیست که این مذاکرات دقیقا چه ابعادی داشته است، ولی آنچه مسلم است مساله آشکار برجام است. حوادثی بیرون از دیواره‌های برجام نیز وجود دارد که اهمیت زیادی دارد. این اظهار که برجام هیچ تاثیری بر زندگی و معیشت مردم نداشته باید جنبه عملیاتی به خود بگیرد و مردم تاثیرات این توافق را در زندگی خود احساس کنند. بنابراین و به خاطر فشار‌های ایران، ممکن است که امتیازات بیشتری به ما

واگذار شود.

انتظارات از برجام تا چه حد می‌تواند بر مذاکرات پشت پرده و محرمانه از این نوع که «رویترز» منتشر کرده، اثرگذار باشد؟

مساله برجام کلیتی بود که به تصویب رسید و تا حد زیادی نیز عملی و اجرایی شد. اما بعد از انجام این توافق انتظار اینکه درهای اقتصادی به سود ایران باز خواهد شد، به وجود آمد. از سوی دیگر اروپا نیز با مشکلاتی مواجه بود. مشکلات اقتصادی در این قاره نیز وجود داشت. بر همین اساس پیش از توافق نهایی، هیات‌های بلندپایه اقتصادی به ایران می‌آمدند. هیات چهارصد نفری به ایران آمد و اعلام شد که قصد این هیات فرانسوی سرمایه‌گذاری در ایران بود. به دلیل اینکه آمریکا شبکه بانکی خود را به سمت اتحادیه اروپا بسته بود و در این اتحادیه نگرانی وجود داشت که مشمول تحریم‌های آمریکا نشود، از اینکه به سمت ایران متمایل شود جلوگیری به عمل آمد.

اکنون معافیت‌های موجود ذکرشده می‌تواند فضا را به سود ایران بازتر کند. در نتیجه مذاکرات وزیر امور خارجه با مقامات آمریکایی و اروپایی از یک سو و تلاش‌ها در آمریکا نشان می‌دهد عده‌ای تلاش می‌کنند تا فضا در ماه‌های آخر دولت اوباما بازتر شود. ایران هم تلاش می‌کند از این فرصت استفاده کند تا اثرات برجام را در جامعه بیشتر ایجاد کند.

سرمایه‌گــذاری‌هـــای خارجی در ایران با اینکه خیلی سخاوتمندانه نیست، اما در همین اندازه نیز می‌تواند برای ایران مفید باشد. با توجه به اینکه ایران کشور پرجمعیتی است و عادات مصرفی نیز در ایران تغییر پیدا کرده است؛ بنابراین ایران مقصد مناسبی برای سرمایه‌گذاری‌های

خارجی است.

هم سویی ایران و روسیه نگرانی‌هایی را از سوی آمریکا ایجاد کرده است. نرمش‌هایی از این دست که در گزارش «رویترز» به آن اشاره شده است تا چه حد برای بر هم زدن اتحاد شکل گرفته میان ایران و روسیه است؟

اخیرا خبرگزاری‌های آمریکایی گزارش دادند که اگر وضعیت رئیس‌جمهوری روحانی به همین صورت ادامه پیدا کند منتقدان او در ایران سر کار خواهند آمد. نزدیکی ایران به روسیه بیشتر به خاطر بحران سوریه است، نه اینکه حامل پیامی به غرب باشد. البته این نزدیکی و هم‌سویی اثراتی داشت. هر چند در واقع استراتژی عمومی ما در همراهی با روس‌ها بر سر موضوع سوریه است؛ البته این هم‌سویی کاملا منطبق بر هم نیست. اهدافی که ما در سوریه دنبال می‌کنیم با اهداف روس‌ها یکی نیست. روس‌ها سوریه را به‌عنوان نیروگاهی در برابر غرب می‌بینند که می‌تواند جلوی پیش‌روی ناتو را بگیرد و نگاه‌ها را از موضوع اوکراین و کریمه منحرف کند. پوتین بر اساس همین رویه تلاش می‌کند که از ایران دلجویی کند. بالاخره او موشک‌های اس 300 را به ایران داد و وعده وام پنج میلیارد دلاری نیز از همین دست رفتارهاست. این رفتارها نشان‌دهنده این موضوع است که روسیه بدون ما نمی‌توانست در سوریه چندان

موفق باشد.

براساس گزارش «رویترز» ایران می‌تواند 19 اتاق تابش رادیو اکتیو خود را فعال نگه دارد. این تعداد بیش از تعدادی است که در توافق هسته‌ای ذکر شده است. ایران میزانی از آب سنگین خود را به عمان ارسال می‌کند و این آب سنگین با نظارت ایران نگهداری می‌شود. این نکات معافیت‌های مازاد برای ایران است که در این گزارش به آنها اشاره شده است. این گزارش و امتیازهای واگذارشده در آن تا چه اندازه در آینده برجام موثر است.

مازاد آب سنگین ایران باید برای فروش ارائه شود وقتی خریداری وجود نداشته باشد، ناچار باید به عمان ارسال شود. در مورد آینده برجام نیز این مسائل تاثیری ندارد. از روز تصویب برجام به‌عنوان سندی در آرشیو شورای امنیت سازمان ملل متحد به‌عنوان سند معتبری است که کسی نمی‌تواند آن را نادیده بگیرد. البته دلواپسان خیلی از این موضوع استقبال نکردند. آنها با اقدامات خود تلاش می‌کنند تا مانعی برای اجرا باشند. هیچ‌کس نمی‌تواند برجام را تغییر بدهد؛ چه دلواپسان داخلی و چه ترامپ حتی در صورت به قدرت رسیدن. مشکلات ما به بعد از برجام برمی‌گردد. مثلا ما 100 میلیارد دلار از دنیا طلب داریم، اما به خاطر اینکه شبکه مالی آمریکا به روی ما بسته است نمی‌توانیم از آن استفاده کنیم. در صورتی که فضای داخلی فضای یک دستی شود می‌توان به استفاده از مزایای اجرای برجام امیدوار بود.

منبع : فرهیختگان

گزارش خطا