دكتر بهراد فرهمند
ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی سابق در دوران جنگ سرد، دو ابرقدرتی بودند که نظام بین‌الملل دو قطبی را به وجود آوردند. اما با فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱، نظام دو قطبی فرو ریخت و جهان شاهد یک نظام تک قطبی برای دوره‌ای بسیار کوتاه شد که از آن با عنوان لحظه تک قطبی یاد می‌شود.
تحولی که فوکویاما آنرا پایان تاریخ و پیروزی لیبرال دموکراسی و تسلط آن بر جهان نامید.با انتخاب مشکوک جورج واکر بوش و پیروزی سوال برانگیز وی بر ال گور نامزد دموکرات ها، پروژه قرن جدید نئو کان ها (نومحافظه کاران) کلید خورد. عملیات یازدهم سپتامبر صرف نظر از نگرش مبتنی بر فرضیه توهم توطئه (که هیچ اتفاقی در جهان ابتدا بدون دخالت انگلستان در قرن نوزدهم و نیمه اول بیستم نمی افتاد، ورد زبان عوام بود و بعد در نیمه دوم قرن بیست تاکنون این باور است که بدون اراده ایالات متحده آمریکاهیچ اتفاقی نمی افتد)،فرصتی طلایی برای ارتقاء و تثبیت هژمونی آمریکایی بوجود آورد.تحولی که باعث شد آمریکا چند برج را از دست بدهد اما در قبال آن دو کشور افغانستان و عراق را مستقیما به اشغال در آورد و در چند کشور آسیای مرکزی و قفقاز با ایجاد پایگاه نظامی تسلط و نفوذ خود را در منطقه خارج نزدیک روس ها گسترش دهد و از طرفی با گسترش ناتو به شرق حلقه محاصره روسیه را تنگ و قدرت مانور جهانی آنرا محدود و محصور نماید.همچنین با تعریف استراتژی نبرد در خاک دیگری جنگ با تروریستها را از خاک آمریکا دور و در کشورهای خاورمیانه متمرکز نماید.
سلسله‌ای از حملات انتحاری که در ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، برابر با ۲۰ شهریور ۱۳۸۰ هجری شمسی به‌دست گروه تروریستی القاعده در خاک ایالات متحده آمریکا انجام شد. در صبح آن روز، ۱۹ تن از اعضای القاعده، چهار هواپیمای تجاری - مسافربری را ربودند. هواپیماربایان، دو هواپیما را در فاصله‌های زمانی گوناگون تعمداً به برجهای دوقلوی مرکز تجارت جهانی در شهر نیویورک زدند. در نتیجه این دو برخورد، همه مسافران به همراه عده بسیاری که در ساختمان‌ها حضور داشتند، کشته شدند. هر دو ساختمان، پس از دو ساعت به طور کامل ویران شدند و آسیب‌های زیادی به ساختمان‌های پیرامون زدند. گروه هواپیماربایان، هواپیمای سوم را به پنتاگون، واقع در ارلینگتون در ویرجینیا زدند. هواپیمای چهارم اما در زمینی نزدیک شنکسویل، در ایالت پنسیلوانیا، سرنگون شد. کشته شدگان این حمله‌ها ۲٬۹۷۴ تن بودند، که با در نظر گرفتن ۱۹ هواپیماربا در کل شمار کشته‌های این حمله‌ها به ۲٬۹۹۳ تن می‌رسد. بیشتر کشته شدگان این حمله‌ها مردم عادی و شهروندان بودند، که ملیت آنها از ۹۰ کشور گوناگون جهان بود.
واکنش ایالات متحده به این حملات، شروع جنگ با تروریسم با حمله به افغانستان و از قدرت برکنارکردن طالبان، که تروریست‌های القاعده را پناه می‌داد،بود و همچنین تصویب طرح «قانون میهن‌پرستی آمریکا». کشورهای بسیاری قوانین ضدّ تروریسم خود را تقویت کردند و اجرای آنها را گسترش دادند.
حادثه ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ تاکنون بزرگ‌ترین عملیات تروریستی تاریخ ایالات متحده آمریکا به‌شمار می‌آید و پیامدهای مختلف سیاسی، اقتصادی، امنیتی و نظامی برای این کشور و جامعۀ جهانی به دنبال داشته‌است. گفته می‌شود که حادثۀ ۱۱ سپتامبر، همانند حمله ژاپن به بندر پرل هاربر، تاریخ آمریکا را تغییر داده‌است.
این شرحی از واقعه ی تاسف بار نیویورک است که جهان را غرق در بهت و تاسف نمود و موجب شد تمامی کشور های جهان بجز چند کشور مانند کره شمالی و عراق دوران صدام این اقدام تروریستی را محکوم و بسیاری با آمریکا اعلام همدردی و همراهی نمایند.جورج بوش پسر سیاست خارجی آمریکا را سیاه و سفید ترسیم نمود و اعلام کرد در این جنگ جهانی که علیه تروریسم براه خواهد انداخت کشورهای جهان یا با او هستند یا برعلیه او.ایالات متحد حتی در زمان جنگ بین الملل دوم خاک خود را از تعرض مصون کرده بود و تلاش زیر دریایی های آلمان هیتلری در رساندن خود به آبهای سرزمینی آمریکا و اقدام عملیات نظامی علیه خاک این کشور ناکام ماند.این اولین بار بود که خاک ایالات متحده مورد تعرض، آن هم در چنین سطحی قرار می گرفت.
عملیات القاعده درست یک روز پس ترور احمد شاه مسعود معروف به شیر پنج شیر که فرمانده مجاهدین معارض علیه طالبان حاکم بر افغانستان بود صورت گرفت. محمد محمد الأمير عوض السيد عطا معروف به محمد عطا بنا بر نظر اف‌بی‌آی سرگروه ربایندگان هواپیمایی امریکن ایرلاینی بود که در واقعه ۱۱ سپتامبر اولین هواپیمایی که به برجهای مرکز تجارت جهانی برخورد کرد، بود . او در کفر الشیخ مصر به دنیا آمد و در سال ۱۹۹۲ برای تحصیلات به آلمان رفت. در آلمان بود که او به اسلام جهادی علاقه‌مند شد و گفته می‌شود که در سال ۱۹۹۹ با اسامه بن لادن دیدار کرد و در این دیدار اسامه به او رهبری عملیات دزدی هواپیما و اصابت آنها به برجهای دوقلو مرکز تجارت جهانی را واگذار کرد. او رهبر شبکه هامبورگ بود که هسته مرکزی این گروه شامل ۴ نفر (محمد عطا، زیاد جراح، رمزی بن الشیب و مروان الشیحی) بودند.پانزده نفر از نوزده تروریست شرکت کننده در این عملیات از اتباع عربستان سعودی بودند.سئوالی که در ذهن هر تحلیلگر مسائل بین الملل نقش میبندد این است: چگونه اتباع کشوری ثروتمند و متحد استراتژیک آمریکا که بقا و ثبات سیاسی شیوخ خاندان آل سعود حاکم بر این شبه جزیره را مدیون واشنگتن کرده است وادار می کند به قدرت هژمون جهان حمله تروریستی نمایند؟رهبری شبکه تروریستی القاعده در دستان اسامه بن لادن از اتباع ثروتمند و منسوب خاندان سلطنتی بود. مردی که به ظاهر مغضوب و مطرود حاکمان آل سعود معرفی شد اما به راستی هیچ ارتباطی میان او و دستگاه امنیتی رژیم حاکم بر ریاض وجود نداشت؟عربستان سعودی همواره اتهامات وارده را رد و ساخته و پرداخته مخالفان حاکمان سعودی در آمریکا و جهان می خواند.
عربستان سعودی یک رژیم برآمده از مکتب سلفی-تکفیری وهابیت است که هر تفکری غیر از نگاه محمد بن عبدالوهاب به اسلام را انحرافی و مطرود دانسته و پیروان تمامی ادیان غیر اسلام را نیز کفار مستوجب مرگ میداند.این کشور با تکیه بر پول نفت به تکثیر سلول های سرطانی این مکتب دست ساز در جهان می پردازد تا ضمن تثبیت ادعای محوریت جهان اسلام و رهبری آن جلوی تفکرات اسلامی دگر اندیش با برداشت خود را گرفته و از زاویه دیگر کفار غیر مسلمان را به انقیاد درآورد.ابزارهای دست او القاعده داعش و جبهه النصره بو کوحرام و... در نقاط مختلف جهان هستند.لازم باشد در صورت اصطکاک منافع دست اربابان خود را هم گاز می گیرند.
اکنون اسناد جدیدی از نقش و دخالت خاندان آل سعود در هدایت این عملیات مطرح شده است. اما گفته می شود پلیس فدرال آمریکا «اف بی آی» ظاهرا بر نتایج یک تحقیق در خصوص ارتباط خاندان سعود با حوادث یازده سپتامبر و نقش آنها در سازماندهی عملیات سرپوش گذاشته شده است.
روزنامه ایندیپندنت به نقل از روزنامه آمریکایی نیویورک پست درسال گذشته نوشت: اف بی آی متهم شده است به اینکه بر ارتباط عربستان سعودی با حملات یازده سپتامبر سرپوش گذاشته است. طبق این گزارش، اف بی آی درباره ادعاهایی مبنی بر خروج ناگهانی یکی از خانواده های برجسته سعودی از آمریکا چند هفته قبل از حوادث یازده سپتامبر تحقیق کرده بود اما جزئیات آن در اختیار کمیسیون تحقیق کنگره در روند بررسی حوادث یازده سپتامبر قرار داده نشد.ارتباط این خانواده با تروریست های مستقر در خاک آمریکا و ارتباط آین خانواده با سرویس های اطلاعاتی عربستان روشن شده است اما لابی نفتی حامی عربستان که با دلارهای نفتی این شیخ نشین شارژ می شوند به عنوان دست های پنهان اجازه علنی شدن تحقیقات را نمی دهند.
امروز جایگاه عربستان و به تبع آن نفت این کشور و خاورمیانه به دلایل تنوع منابع تامین انرژی آمریکا از یک سو و کاهش دغدغه های امنیتی ایالات متحده پس از توافق برجام و باز شدن کانال ارتباطی مستقیم میان تهران واشنگتن از سوی دیگر رو به افول است.روشن شدن نقش عربستان در حمایت های مالی و ایدئولوژیکی گروههای تکفیری در جهان برای افکار عمومی دنیای غرب باعث شده تا واشنگتن سیاست های انتقادی خود علیه ریاض را سرعت بخشد که این امر خشم حاکمان سعودی را برفروخته است.
تحولی که فوکویاما آنرا پایان تاریخ و پیروزی لیبرال دموکراسی و تسلط آن بر جهان نامید.با انتخاب مشکوک جورج واکر بوش و پیروزی سوال برانگیز وی بر ال گور نامزد دموکرات ها، پروژه قرن جدید نئو کان ها (نومحافظه کاران) کلید خورد. عملیات یازدهم سپتامبر صرف نظر از نگرش مبتنی بر فرضیه توهم توطئه (که هیچ اتفاقی در جهان ابتدا بدون دخالت انگلستان در قرن نوزدهم و نیمه اول بیستم نمی افتاد، ورد زبان عوام بود و بعد در نیمه دوم قرن بیست تاکنون این باور است که بدون اراده ایالات متحده آمریکاهیچ اتفاقی نمی افتد)،فرصتی طلایی برای ارتقاء و تثبیت هژمونی آمریکایی بوجود آورد.تحولی که باعث شد آمریکا چند برج را از دست بدهد اما در قبال آن دو کشور افغانستان و عراق را مستقیما به اشغال در آورد و در چند کشور آسیای مرکزی و قفقاز با ایجاد پایگاه نظامی تسلط و نفوذ خود را در منطقه خارج نزدیک روس ها گسترش دهد و از طرفی با گسترش ناتو به شرق حلقه محاصره روسیه را تنگ و قدرت مانور جهانی آنرا محدود و محصور نماید.همچنین با تعریف استراتژی نبرد در خاک دیگری جنگ با تروریستها را از خاک آمریکا دور و در کشورهای خاورمیانه متمرکز نماید.
سلسله‌ای از حملات انتحاری که در ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، برابر با ۲۰ شهریور ۱۳۸۰ هجری شمسی به‌دست گروه تروریستی القاعده در خاک ایالات متحده آمریکا انجام شد. در صبح آن روز، ۱۹ تن از اعضای القاعده، چهار هواپیمای تجاری - مسافربری را ربودند. هواپیماربایان، دو هواپیما را در فاصله‌های زمانی گوناگون تعمداً به برجهای دوقلوی مرکز تجارت جهانی در شهر نیویورک زدند. در نتیجه این دو برخورد، همه مسافران به همراه عده بسیاری که در ساختمان‌ها حضور داشتند، کشته شدند. هر دو ساختمان، پس از دو ساعت به طور کامل ویران شدند و آسیب‌های زیادی به ساختمان‌های پیرامون زدند. گروه هواپیماربایان، هواپیمای سوم را به پنتاگون، واقع در ارلینگتون در ویرجینیا زدند. هواپیمای چهارم اما در زمینی نزدیک شنکسویل، در ایالت پنسیلوانیا، سرنگون شد. کشته شدگان این حمله‌ها ۲٬۹۷۴ تن بودند، که با در نظر گرفتن ۱۹ هواپیماربا در کل شمار کشته‌های این حمله‌ها به ۲٬۹۹۳ تن می‌رسد. بیشتر کشته شدگان این حمله‌ها مردم عادی و شهروندان بودند، که ملیت آنها از ۹۰ کشور گوناگون جهان بود.
واکنش ایالات متحده به این حملات، شروع جنگ با تروریسم با حمله به افغانستان و از قدرت برکنارکردن طالبان، که تروریست‌های القاعده را پناه می‌داد،بود و همچنین تصویب طرح «قانون میهن‌پرستی آمریکا». کشورهای بسیاری قوانین ضدّ تروریسم خود را تقویت کردند و اجرای آنها را گسترش دادند.
حادثه ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ تاکنون بزرگ‌ترین عملیات تروریستی تاریخ ایالات متحده آمریکا به‌شمار می‌آید و پیامدهای مختلف سیاسی، اقتصادی، امنیتی و نظامی برای این کشور و جامعۀ جهانی به دنبال داشته‌است. گفته می‌شود که حادثۀ ۱۱ سپتامبر، همانند حمله ژاپن به بندر پرل هاربر، تاریخ آمریکا را تغییر داده‌است.
این شرحی از واقعه ی تاسف بار نیویورک است که جهان را غرق در بهت و تاسف نمود و موجب شد تمامی کشور های جهان بجز چند کشور مانند کره شمالی و عراق دوران صدام این اقدام تروریستی را محکوم و بسیاری با آمریکا اعلام همدردی و همراهی نمایند.جورج بوش پسر سیاست خارجی آمریکا را سیاه و سفید ترسیم نمود و اعلام کرد در این جنگ جهانی که علیه تروریسم براه خواهد انداخت کشورهای جهان یا با او هستند یا برعلیه او.ایالات متحد حتی در زمان جنگ بین الملل دوم خاک خود را از تعرض مصون کرده بود و تلاش زیر دریایی های آلمان هیتلری در رساندن خود به آبهای سرزمینی آمریکا و اقدام عملیات نظامی علیه خاک این کشور ناکام ماند.این اولین بار بود که خاک ایالات متحده مورد تعرض، آن هم در چنین سطحی قرار می گرفت.
عملیات القاعده درست یک روز پس ترور احمد شاه مسعود معروف به شیر پنج شیر که فرمانده مجاهدین معارض علیه طالبان حاکم بر افغانستان بود صورت گرفت. محمد محمد الأمير عوض السيد عطا معروف به محمد عطا بنا بر نظر اف‌بی‌آی سرگروه ربایندگان هواپیمایی امریکن ایرلاینی بود که در واقعه ۱۱ سپتامبر اولین هواپیمایی که به برجهای مرکز تجارت جهانی برخورد کرد، بود . او در کفر الشیخ مصر به دنیا آمد و در سال ۱۹۹۲ برای تحصیلات به آلمان رفت. در آلمان بود که او به اسلام جهادی علاقه‌مند شد و گفته می‌شود که در سال ۱۹۹۹ با اسامه بن لادن دیدار کرد و در این دیدار اسامه به او رهبری عملیات دزدی هواپیما و اصابت آنها به برجهای دوقلو مرکز تجارت جهانی را واگذار کرد. او رهبر شبکه هامبورگ بود که هسته مرکزی این گروه شامل ۴ نفر (محمد عطا، زیاد جراح، رمزی بن الشیب و مروان الشیحی) بودند.پانزده نفر از نوزده تروریست شرکت کننده در این عملیات از اتباع عربستان سعودی بودند.سئوالی که در ذهن هر تحلیلگر مسائل بین الملل نقش میبندد این است: چگونه اتباع کشوری ثروتمند و متحد استراتژیک آمریکا که بقا و ثبات سیاسی شیوخ خاندان آل سعود حاکم بر این شبه جزیره را مدیون واشنگتن کرده است وادار می کند به قدرت هژمون جهان حمله تروریستی نمایند؟رهبری شبکه تروریستی القاعده در دستان اسامه بن لادن از اتباع ثروتمند و منسوب خاندان سلطنتی بود. مردی که به ظاهر مغضوب و مطرود حاکمان آل سعود معرفی شد اما به راستی هیچ ارتباطی میان او و دستگاه امنیتی رژیم حاکم بر ریاض وجود نداشت؟عربستان سعودی همواره اتهامات وارده را رد و ساخته و پرداخته مخالفان حاکمان سعودی در آمریکا و جهان می خواند.
عربستان سعودی یک رژیم برآمده از مکتب سلفی-تکفیری وهابیت است که هر تفکری غیر از نگاه محمد بن عبدالوهاب به اسلام را انحرافی و مطرود دانسته و پیروان تمامی ادیان غیر اسلام را نیز کفار مستوجب مرگ میداند.این کشور با تکیه بر پول نفت به تکثیر سلول های سرطانی این مکتب دست ساز در جهان می پردازد تا ضمن تثبیت ادعای محوریت جهان اسلام و رهبری آن جلوی تفکرات اسلامی دگر اندیش با برداشت خود را گرفته و از زاویه دیگر کفار غیر مسلمان را به انقیاد درآورد.ابزارهای دست او القاعده داعش و جبهه النصره بو کوحرام و... در نقاط مختلف جهان هستند.لازم باشد در صورت اصطکاک منافع دست اربابان خود را هم گاز می گیرند.
اکنون اسناد جدیدی از نقش و دخالت خاندان آل سعود در هدایت این عملیات مطرح شده است. اما گفته می شود پلیس فدرال آمریکا «اف بی آی» ظاهرا بر نتایج یک تحقیق در خصوص ارتباط خاندان سعود با حوادث یازده سپتامبر و نقش آنها در سازماندهی عملیات سرپوش گذاشته شده است.
روزنامه ایندیپندنت به نقل از روزنامه آمریکایی نیویورک پست درسال گذشته نوشت: اف بی آی متهم شده است به اینکه بر ارتباط عربستان سعودی با حملات یازده سپتامبر سرپوش گذاشته است. طبق این گزارش، اف بی آی درباره ادعاهایی مبنی بر خروج ناگهانی یکی از خانواده های برجسته سعودی از آمریکا چند هفته قبل از حوادث یازده سپتامبر تحقیق کرده بود اما جزئیات آن در اختیار کمیسیون تحقیق کنگره در روند بررسی حوادث یازده سپتامبر قرار داده نشد.ارتباط این خانواده با تروریست های مستقر در خاک آمریکا و ارتباط آین خانواده با سرویس های اطلاعاتی عربستان روشن شده است اما لابی نفتی حامی عربستان که با دلارهای نفتی این شیخ نشین شارژ می شوند به عنوان دست های پنهان اجازه علنی شدن تحقیقات را نمی دهند.
امروز جایگاه عربستان و به تبع آن نفت این کشور و خاورمیانه به دلایل تنوع منابع تامین انرژی آمریکا از یک سو و کاهش دغدغه های امنیتی ایالات متحده پس از توافق برجام و باز شدن کانال ارتباطی مستقیم میان تهران واشنگتن از سوی دیگر رو به افول است.روشن شدن نقش عربستان در حمایت های مالی و ایدئولوژیکی گروههای تکفیری در جهان برای افکار عمومی دنیای غرب باعث شده تا واشنگتن سیاست های انتقادی خود علیه ریاض را سرعت بخشد که این امر خشم حاکمان سعودی را برفروخته است.
همین چند ماه پیش بود که کاخ سفید اعلام کرد ۲۸ صفحه از اسناد محرمانه مربوط به نقش عربستان در یازده سپتامبر را منتشر می کند. آسوشیتدپرس، اعلام کرد کاخ سفید با وجود تنش های پیش آمده در روابط این کشور با عربستان اسناد مربوط به نقش عربستان در ماجرای یازده سپتامبر را منتشر می کند.
پیش از این کنگره آمریکا و دولت این کشور اعلام کردند عربستان در حادثه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ نقش دارد. در پی اعلام این مطلب از سوی واشنگتن، عربستان تهدید کرد در صورت ادامه این سیاست دارایی های خود را از آمریکا خارج می کند.
گفته می شود اسناد مربوط به عاملان حمله تروریستی یازده سپتامبر نشان می دهد بیشتر افراد حاضر در آن تبعه عربستان هستند. بر اساس این گزارش صفحاتی از این اسناد محرمانه باقی مانده است. کاخ سفید می گوید می خواهد این اسناد را منتشر کند.
باب گراهام سناتور سابق آمریکایی و مسئول کمیته تحقیق کنگره درباره این اسناد می گوید ۲۸ صفحه از این اسناد محرمانه بوده و نشان می دهد مقامات عربستانی نیز در این حادثه نقش داشته اند.
حاصل آنکه تغییر تخاصم ایران مستقل و مقتدر با آمریکا به تقابل و تعامل و تغییر، و رویکرد آمریکا از اولویت بندی منطقه ای این کشور از شیوخ منطقه به بازیگران جدید از یکسو و اسباب کشی امنیتی ایالات متحده از غرب آسیا به شرق این قاره پهناور به دلیل تحولات امنیتی و ارتقاء جایگاه استراتژیک چین در آن منطق و تاثیر گذاری بر نقش برتر اژدهای زرد در آینده،باعث کاهش جایگاه عربستان در سیاست خارجی منطقه ایی آمریکا خواهد شد و این موجب غمبادی است که گلوی حاکمان سعودی را خواهد فشرد.
پیش از این کنگره آمریکا و دولت این کشور اعلام کردند عربستان در حادثه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ نقش دارد. در پی اعلام این مطلب از سوی واشنگتن، عربستان تهدید کرد در صورت ادامه این سیاست دارایی های خود را از آمریکا خارج می کند.
گفته می شود اسناد مربوط به عاملان حمله تروریستی یازده سپتامبر نشان می دهد بیشتر افراد حاضر در آن تبعه عربستان هستند. بر اساس این گزارش صفحاتی از این اسناد محرمانه باقی مانده است. کاخ سفید می گوید می خواهد این اسناد را منتشر کند.
باب گراهام سناتور سابق آمریکایی و مسئول کمیته تحقیق کنگره درباره این اسناد می گوید ۲۸ صفحه از این اسناد محرمانه بوده و نشان می دهد مقامات عربستانی نیز در این حادثه نقش داشته اند.
حاصل آنکه تغییر تخاصم ایران مستقل و مقتدر با آمریکا به تقابل و تعامل و تغییر، و رویکرد آمریکا از اولویت بندی منطقه ای این کشور از شیوخ منطقه به بازیگران جدید از یکسو و اسباب کشی امنیتی ایالات متحده از غرب آسیا به شرق این قاره پهناور به دلیل تحولات امنیتی و ارتقاء جایگاه استراتژیک چین در آن منطق و تاثیر گذاری بر نقش برتر اژدهای زرد در آینده،باعث کاهش جایگاه عربستان در سیاست خارجی منطقه ایی آمریکا خواهد شد و این موجب غمبادی است که گلوی حاکمان سعودی را خواهد فشرد.
نظر شما
طلبهای در بیمارستان انزلی، زحمات حوزه را بر باد داد
تكذيب شهادت سردار قاآنی/فرمانده سپاه قدس به بغداد سفر کرده است
حمله ایرانیان به پیج پیتر چک، بدل بهتاش فریبا!
خط و نشان عجيب ترامپ براى ايران
آخرین تحرکات نظامی آمریکا در عراق: آیا عملیاتی بزرگ در راه است؟!
رضا نگهبان بر اثر ابتلا به کرونا درگذشت
رضا نگهبان مديركل راه و شهرسازى استان تهران در اثر كرونا درگذشت
درگذشت دو چهره سرشناس ايرانى در فرانسه
طلبهای در بیمارستان انزلی، زحمات حوزه را بر باد داد (۴ نظر)
حمله ایرانیان به پیج پیتر چک، بدل بهتاش فریبا! (۱ نظر)
آخرین تحرکات نظامی آمریکا در عراق: آیا عملیاتی بزرگ در راه است؟! (۱ نظر)
چرايى نقل و انتقال نظامى گسترده آمريكا در عراق (۱ نظر)
چراغ سبز پمپئو درباره تجديدنظر در تحريم هاى ايران بدليل كرونا (۱ نظر)
