امکان سفر بدون ویزا به کشور عضو شینگن

گرفتن ویزای شینگن، مختص بیشتر کشورهای محدوده‌ی اتحادیه‌ی اروپا، برای شهروندان کشورهایی چون ایران آن‌قدر دشوار و زمان‌بر است، که شنیدن امکان سفر بدون ویزا، آن‌هم مکرر و بدون محدودیت زمان اقامت، در بخشی از کشور عضو این پیمان، خودبه‌خود جذاب و کنجکاوی‌برانگیز است.

البته در قاره‌ی اروپا حتا کشورهایی چون کوزوو، ترکیه، گرجستان و ارمنستان وجود دارند که سفر به آن‌ها برای شهروندان ایرانی، مستلزم تهیه‌ی ویزا نیست. سفر به کشورهای دیگری از این قاره، از آذربایجان و روسیه گرفته تا قبرس و بلغارستان که عضو اتحادیه‌ی اروپا یا پیمان شینگن نیستند هم چندان دشوار نیست. اما وقتی پای محدوده‌ی اتحادیه پیش می‌آید، وضع متفاوت می‌شود.

در این میان، کشورهایی چون ایرلند و کرواسی نیز حضور دارند که عضو اتحادیه هستند اما عضو پیمان شینگن نیستند. انگلیس هم در زمره‌ی این کشورها بود که کلا از اتحادیه خارج شد. با این حال، کشورهایی چون سوییس، ایسلند و نروژ، با آن‌که عضو اتحادیه‌ی اروپا نشده‌اند اما عضو پیمان شینگن هستند و سفر به این کشورها برای افرادی چون شهروندان ما، با ویزای مسافرتی شینگن ممکن است.

حال بد نیست بدانید مجمع‌الجزایر سوالبارد (اسوالبارد - Svalbard)، به‌عنوان بخشی از کشور نروژ که در شمال آن قرار دارد، منطقه‌ای است که بدون نیاز به ویزا و بدون محدودیت در زمان اقامت، به آن می توانید سفر کنید و از تجربه کردن آخرین نقطه‌ی مسکونی قبل از قطب شمال لذت ببرید. این منطقه‌ی مجمع‌الجزایری که از چند شهر در تقسیمات خود تشکیل شده‌ است، برای گردشگران طبیعت، ماجراجویان و گردشگران علمی و پژوهشگران، به‌عنوان یک مسیر ویژه توصیه می‌شود.

در منابع تاریخی از سوالبارد با نام هلندی اسپیتسبرگن هم یاد شده است؛ مجموعه جزیره‌هایی که بین قاره‌ی اروپا و قطب شمال، در شمال کشور نروژ و دانمارک و در شرق کشور ایسلند واقع شده است. البته درجه حرارت سوالبارد از مناطق قطبی با همان عرض جغرافیایی، بیشتر است و به همین دلیل زندگی و حضور در آن، ممکن‌تر. از این رو، پرندگان دریایی (حدود 30 گونه)، خرس‌های قطبی، گوزن شمالی، روباه قطبی و پستانداران دریایی، حیاط وحش آن‌را تشکیل می‌دهند که در بسیاری از نواحی، حفاظت‌ شده است. خرس قطبی درواقع نماد سوالبارد و مهمترین جاذبه‌ی گردشگری آن محسوب می‌شود. هرچند از اسکیموها و خانه‌های معروفشان در آن نشانی دیده نمی‌شود.

پس از چند قرن تلاطم میان کشورهایی چون هلند، فرانسه، انگلستان و آمریکا، پس از جنگ جهانی اول، با پیمانی که در پاریس به امضاء رسید، سوالبارد رسما جزئی از کشور نروژ شد. سوالبارد البته جنگ جهانی دوم را هم تجربه کرد و در سال 1941، تمام شهر نروژی تخلیه شد و حضور آلمان با یک پایگاه هواشناسی به‌زور در این منطقه و درواقع به‌عنوان جزئی از آرایش نظامی در برابر شوروی، تا پایان جنگ تثبیت شد.

در طول جنگ سرد هم اتحاد جماهیر شوروی سعی کرد با اشغال ترکیب جمعیتی منطقه، حضور خود را در آن عملا به رسمیت بشناساند. اما در دهه 1990 شرایط به‌کل تغییر کرد و از همین زمان بود که گردشگری به‌عنوان جایگزینی برای استخراج معدنی، به پایه‌ی اقتصادی منطقه تبدیل شد. جالب است بدانید که در آمار جمعیتی ثبت‌شده برای سوالبارد در سال‌های پس از 2000 بیشترین جمعیت غیرنروژی ثبت‌شده، از کشورهای روسیه، سوئد، آلمان، تایلند و ایران بوده‌اند.

در مقطع کنونی، سوالبارد را فرماندار یا شهرداری که توسط دولت نروژ تعیین می‌شود اداره می‌کند. البته در نقشه‌ی این مجموعه، شهرهای برنتسبورگ، ایستگاه تحقیقات السوند، لانگییربین و پاسگاه استخراج سویگرووا تعریف شده‌اند. این منطقه در قرن‌های 17 و 18 به‌عنوان شکارگاه نهنگ و نیز پس از آن به‌عنوان معدن استخراج ذغال سنگ استفاده شده و در کل رها بوده است. اما از سال 1920 تحت حاکمیت نروژ درآمده، درواقع یک بخش از پادشاهی نروژ شده است. زبان رسمی سوالبارد نروژی و واحد پولی آن‌هم کرون نروژ است. دامنه‌ی اینترنتی و کد تلفن مجزا هم دارد؛ یک منطقه‌ی نظامی که بیشتر کاربرد آن تحقیقاتی و گردشگری است. درواقع بخشی از ساکنان منطقه را همواره پژوهشگرانی تشکیل می‌دهند که روی قطب شمال کار می‌کنند و از سوالبارد به‌عنوان پایگاه استفاده می‌کنند. بخشی دیگر هم گردشگرانی هستند که جاذبه‌های سرزمین‌های شمالی آن‌ها را به این منطقه‌ی سردسیر می‌کشاند. اینان در کنار معدودی بومیانِ چندنسل ساکن شده در منطقه، ساکنان سوالبارد را تشکیل می‌دهند. جمعیت ساکن ثابت سوالبارد حدود سه هزار نفر و مساحت آن بیش از 60 کیلومتر مربع است که 60 درصد آن‌را یخچال‌های طبیعی تشکیل می‌دهند. با این حال حدود 150 گونه‌ی گیاهی در ناحیه‌هایی که در تابستان یخ‌زدایی می‌شوند، در سوالبارد دیده می‌شوند.

از آنجا که سوالبارد در شمال دایره قطب شمال واقع شده، آفتاب نیمه شب 99 روز و شب قطبی 84 روز در آن طول می‌کشد. در واقع فصل زمستان در این ناحیه، ترکیبی از ماه کامل و برف است و تابستان آن هم آفتاب‌های نیمه‌شب را تجربه می‌کند. از این رو سوالبارد، منطقه‌ی مناسبی برای تحقیقات ستاره‌شناسی و هواشناسی است. ضمن آن‌که این منطقه را از نظر هوا، پاک‌ترین نقطه‌ی زمین هم لقب داده‌اند.

لانگیربین به‌عنوان جدی‌ترین منطقه‌ی شهری یوالبارد یک بیمارستان، مدرسه ابتدایی و متوسطه، دانشگاه، مرکز ورزشی با استخر شنا، کتابخانه، مرکز فرهنگی، سینما، آتلیه نقاشی، حمل و نقل اتوبوسی، چند هتل، چند بانک و چند موزه دارد. البته بیشتر حمل و نقل در منطقه با وسیله‌ی سورتمه که توسط سگ‌ها کشیده می‌شوند، انجام می‌شود. همچنین در سوالبارد هیچ مالیات بر ارزش افزوده وجود ندارد و این منطقه‌ی آزاد از نظر تجاری، توسط بودجه‌ی دولتی و درآمدهای شناور اداره می‌شود.

اگرچه نروژ بخشی از منطقه اقتصادی اروپا و موافقتنامه شنگن است، ساکنان غیر اتحادیه اروپا و غیر نروژی سوالبارد به ویزای شینگن نیاز ندارد، اما با وجود امکان عزیمت ترانزیتی از فرودگاه اسلو (پایتخت نروژ)، سفر از سوالبارد به سرزمین اصلی نروژ بدون ویزای شینگن یا گذرنامه‌های مجاز، مقدور نیست.

پیاده‌روی، کوهنوردی قایقرانی، پیاده‌روی در غاریخچال‌های طبیعی، اتومبیل برفی و سگ‌سورتمه‌های حمل و نقلی، از جاذبه‌ها و مشغولیت‌های گردشگران طبیعت است که به سوالبارد سفر می‌کنند. یک منبع درآمد جدی برای این منطقه هم کشتی‌های کروز هستند که مسافرانِ تشویق‌شده را از کشورهای دارای مرز دریای، به این منطقه می‌رسانند؛ البته با قیمت‌های گران.

تنها فرودگاه حمل و نقل هوایی، فرودگاه لانگیر سوالبارد است که از مبداءهایی چون اسلو (نروژ)، هلسینکی (فنلاند) و مسکو (روسیه) هرکدام هفته‌ای سه، چهار پرواز در هفته به آن انجام می‌شود.

تعطیلات عمومی طبق سنت نروژی و روسی در سوالبارد اعمال می‌شود اما چند جشنواره محلی جذاب و مورد علاقه در آن وجود دارد: فستیوال جاز قطبی در پایان ماه ژانویه به‌مدت 4-5 روز، هفته جشن پایان شب قطبی حدود 8 مارس، جشنواره بلوز در پایان ماه اکتبر و جشنواره هنر در حدود 14 نوامبر با آغاز شب‌های قطبی.

گردآوری و ترجمه: علیرضا بهرامی - ایسنا